Prosta Spółka Akcyjna nabiera kształtu

W Ministerstwie Rozwoju zakończono właśnie etap prekonsultacji w sprawie utworzenia Prostej Spółki Akcyjnej. Co wynika z dotychczasowych ustaleń i jakie zmiany ma wprowadzić PSA?

W lutym tego roku Rząd przyjął uchwałę ws. „Planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”, nazywanego też „planem Morawieckiego”. Pośród setek postulatów mających służyć rozwojowi rodzimego przemysłu i przedsiębiorczości pojawiło się kilka słów o nowym typie spółki prawa handlowego – Prostej Spółce Akcyjnej. Z prezentacji „planu Morawieckiego” oraz dokumentów dostępnych na stronie Ministerstwa Rozwoju odtworzyć można główne cele jakie postawili sobie autorzy koncepcji PSA. Pośród tych celów mamy m.in. umożliwienie szybkiej i prostej rejestracji, niskie wymogi kapitałowe, ułatwienie wprowadzania programów typu ESOP (employee stock option plan) oraz ułatwienie inwestycji dłużnych. Diagnozy resortu co do prawnych barier w rozwoju innowacyjnej przedsiębiorczości wysokiego ryzyka wydają się trafne. Do niedawna PSA stanowiła tylko koncepcję połączenia cech spółki z o.o. i akcyjnej, wreszcie w sierpniu b.r. po okresie prekonsultacji powstał zarys koncepcji PSA. Przyjrzyjmy się uważnie temu co z tego zarysu koncepcji wynika.

Po pierwsze, zgodnie z pomysłem MR, Prostą Spółkę Akcyjną można byłoby rejestrować w przez Internet, co wydaje się racjonalne i potrzebne.

Dużo ciekawsze wydają się natomiast propozycje MR dotyczące kapitału zakładowego nowej spółki. Kapitał zakładowy spółki miałby wynosić 1 zł lub zostać całkowicie zlikwidowany poprzez wprowadzenie akcji bez nominałowych. Już w sierpniu ubiegłego roku, Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt noweli Kodeksu spółek handlowych, który zakładał m.in. możliwość powołania spółki z o.o. z kapitałem 1 zł. W słusznej ocenie projektodawców, aktualnie obowiązujące minimum kapitałowe nie pełni jakiejkolwiek funkcji gwarancyjnej wobec wierzycieli spółki. Co prawda, projekt zaproponowany w ubiegłym roku przez Komisję kodyfikacyjną prawa cywilnego, nie został przyjęty przez rządzącą wówczas PO, niemniej naprawdę warto przyjrzeć się propozycjom wypracowanym w tym gremium i zaimplementować je do PSA.

Prosta Spółka Akcyjna w założeniu MR powinna zapewnić założycielom dowolność co do dematerializacji akcji. Innymi słowy, podobnie jak w przypadku zwyczajnej Spółki Akcyjnej założyciele mieliby decydować czy akcje spółki będą fizycznie istniejącymi dokumentami, czy też zapisami informatycznymi, przy czym ewentualna dematerializacji akcji nie miałaby skutkować automatycznym nadaniem PSA statusu spółki publicznej. Co więcej PSA w ogóle nie miałaby być dopuszczona do obrotu na rynku regulowanym. Co do niedopuszczalności PSA do obrotu na GPW czy New Connect, wydaje się, że zamysł jest zrozumiały – upraszczamy maksymalnie procedury, ale kiedy spółka będzie już na etapie gotowości do przygotowywania oferty publicznej, powinna przekształcić się w zwykłą S.A. Interesująca jest natomiast koncepcja spółki, której akcje są zdematerializowane, ale która jednocześnie nie jest spółka publiczną w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej. Takie podejście wymaga gruntownego przemyślenia obowiązków odnoszących się do spółek publicznych regulowanych przez przepisy o obrocie instrumentami finansowymi.

Wyjątkowo interesującą (choć w praktyce trudną do zrealizowania) wydaje się koncepcja wprowadzenia modelowych (opcjonalnych) klauzul umownych między akcjonariuszami. Znane wszystkim inwestorom mechanizmy takie jak tag-along, drag-along czy vesting, miałby znaleźć swoje miejsce w przepisach, co w efekcie ma stawiać (zazwyczaj niezaznajomionych z tymi mechanizmami założycieli) w nieco lepszej sytuacji.

Na etapie prekonsultacji, z dużym zainteresowaniem spotkała się koncepcja alternatywnego modelu kształtowania struktury organizacyjnej spółki poprzez połączenie funkcji zarządczych i nadzorczych w jednym organie (tzw. system monistyczny). W praktyce organem łączącym te funkcje w PSA mogłaby być Rada Dyrektorów, w której zasiadaliby jednocześnie dyrektorowie wykonawczy (a więc menadżerowie) i dyrektorowie niezarządzający (np. reprezentanci inwestora). Koncepcja faktycznie wydaje się ciekawa głównie z perspektywy inwestorów, bowiem daje im nowe, skuteczne narzędzie kontroli spółek portfelowych, ale jednocześnie należy zastrzec, że byłaby to zmiana bardzo głęboko ingerująca w ugruntowany system prawa spółek i w tym kontekście warto zadać sobie pytania czy ingerencja taka nie wykracza jednak poza opisane we wstępie potrzeby.

Powyżej zarysowaliśmy tylko najistotniejsze spośród obszernej listy proponowanych cech Prostej Spółki Akcyjnej. Prócz tego na tej liście znajdują się jeszcze: protokoły z Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy bez formy aktu notarialnego, fakultatywna rada nadzorcza czy procedura likwidacji oparta na modelu sp. z o.o. Wszystko to razem faktycznie daje obraz „czegoś pomiędzy” spółką z ograniczoną odpowiedzialnością i spółką akcyjną. Jeśli założenia te zostaną zrealizowane poprawnie pod względem legislacyjnym, to PSA niewątpliwie będzie istotnym uproszczeniem dla wielu przedsiębiorców.

12 września Ministerstwo Rozwoju powołało zamkniętą grupę ekspercką, która zajmie się dalszym opracowywaniem formy PSA.

mec. Artur Granicki

Partner w kancelarii SGP LEGAL Snażyk Granicki