Podatek od wzbogacenia – co to jest i kiedy musisz go zapłacić?

Zakup mieszkania, samochodu czy działki często wiąże się nie tylko z podpisaniem umowy i przekazaniem pieniędzy, ale też z dodatkowymi obowiązkami wobec urzędu skarbowego. W Polsce, jeśli zakupisz jakąś nieruchomość, czy coś, co ma dużą wartość, będziesz musiał uiścić podatek od wzbogacenia – potocznie tak właśnie bywa nazywany podatek od czynności cywilnoprawnych, czyli PCC. Wbrew pozorom, nie dotyczy on wyłącznie dużych inwestycji. Płaci się go także przy zakupie używanego auta czy przy zakupie nieruchomości z rynku wtórnego. Czy dokładnie jest podatek od wzbogacenia i kto musi go zapłacić?

Czym jest podatek od wzbogacenia?

Podatek od wzbogacenia to potoczne określenie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Jest to obowiązkowe świadczenie na rzecz Skarbu Państwa, które dotyczy między innymi umów sprzedaży, darowizn, pożyczek, ustanowienia hipoteki, czy też umów spółek. Najczęściej o tym podatku słyszy się przy okazji zakupu mieszkania, samochodu lub zawierania umowy pożyczki.

Uregulowany jest w ustawie o PCC, a jego wysokość zależy od rodzaju czynności cywilnoprawnej oraz wartości rynkowej przedmiotu transakcji.

Kiedy trzeba zapłacić podatek od wzbogacenia?

Nie każdy musi oczywiście płacić podatek od wzbogacenia. Kiedy należy go uiścić? Najprostsza odpowiedź brzmi: wtedy, gdy zawierasz umowę, która nie podlega VAT i dotyczy przeniesienia własności. Przykładami takich transakcji są:

• zakup nieruchomości lub ruchomości od osoby fizycznej (czyli kogoś, kto nie prowadzi działalności gospodarczej),
• umowa sprzedaży nieruchomości z rynku wtórnego,
• zakup samochodu używanego od osoby prywatnej,
• umowa pożyczki od znajomego.

Jeśli dokonujesz zakupu mieszkania od dewelopera (czyli z rynku pierwotnego), zapłacisz VAT, a nie PCC. Ale już przy zakupie tego samego mieszkania z rynku wtórnego, na przykład od poprzedniego właściciela – musisz zapłacić podatek PCC.

Kupujesz mieszkanie? Sprawdź, kiedy zapłacisz PCC

Dla wielu osób zakup pierwszego mieszkania to najważniejsza inwestycja w życiu. Warto jednak wiedzieć, że przy zakupie mieszkania z rynku wtórnego obowiązuje stawka podatku PCC w wysokości 2% od wartości rynkowej nieruchomości.

Jeśli np. kupujesz lokal za 500 000 zł, zapłacisz podatek w wysokości 10 000 zł. Choć stawki nie zachęcają, podatek ten trzeba uiścić w ciągu 14 dni od zawarcia umowy sprzedaży.

Pamiętaj: nie liczy się cena z umowy, lecz wartość rynkowa przedmiotu transakcji. Urząd skarbowy może ją zakwestionować, jeśli uzna, że mieszkanie jest warte więcej, niż wpisano w umowie.

Zakup od osoby fizycznej – ile wynosi podatek PCC?

Najczęściej obowiązek zapłaty PCC dotyczy sytuacji, gdy zawierasz umowę sprzedaży z osobą prywatną. Dzieje się tak w momencie, gdy:

• kupujesz mieszkanie od poprzedniego właściciela – podatek wynosi 2% od wartości rynkowej,
• kupujesz samochód używany od sąsiada – podatek również wynosi 2% od wartości rynkowej,
• kupujesz działkę budowlaną – także zapłacisz 2% wartości rynkowej.

W każdym z tych przypadków to kupujący płaci podatek. Sprzedający nie ma żadnych obowiązków wobec fiskusa – no chyba, że jest to odpłatne zbycie nieruchomości przed upływem 5 lat od jej nabycia, wtedy może mieć inne zobowiązania.

Odpłatne zbycie nieruchomości – kiedy trzeba zapłacić podatek?

Jeśli sam sprzedajesz mieszkanie, które kupiłeś mniej niż 5 lat wcześniej, fiskus może zażądać od Ciebie podatku dochodowego od odpłatnego zbycia nieruchomości. To inny podatek, niż PCC, ale warto o nim wspomnieć.

Jeśli jednak jesteś kupującym, to przy zakupie nieruchomości z drugiej ręki – musisz zapłacić podatek PCC.

Stawka podatku PCC – ile wynosi?

Stawka podatku PCC nie jest wysoka, ale jej wartość zależy od rodzaju umowy. Przykładowo 2% zapłacisz przy umowie sprzedaży nieruchomości, samochodu, mieszkania, itp. 0,5% zapłacisz natomiast przy umowie pożyczki, a tylko 0,1% – przy umowie spółki.

W przypadku zakupu np. samochodu za 30 000 zł, zapłacisz podatek w wysokości 600 zł.

Kto płaci PCC?

Zgodnie z przepisami, PCC płaci, jak już wspomniano, kupujący. Jeśli więc kupujesz mieszkanie, działkę, samochód lub inne rzeczy od osoby fizycznej – musisz zapłacić podatek w ciągu 14 dni od podpisania umowy.

Zdarzają się sytuacje, w których podatnik zapomina o obowiązku i dowiaduje się o nim dopiero podczas kontroli lub składania innych dokumentów w urzędzie. Niestety – nie zwalnia to z zapłaty, a może dodatkowo skutkować karą.

Gdzie i jak zapłacić podatek PCC?

Podatek PCC rozliczasz samodzielnie, składając formularz PCC-3 do urzędu skarbowego właściwego dla Twojego miejsca zamieszkania. Można to zrobić elektronicznie przez e-Urząd Skarbowy lub osobiście.

Najważniejsze dane, które musisz podać:

• dane stron umowy (Twoje i sprzedającego),
• rodzaj umowy (np. umowa sprzedaży nieruchomości),
• wartość rynkowa przedmiotu transakcji,
• data podpisania umowy.

Następnie wpłacasz obliczoną kwotę na konto urzędu skarbowego.

Wyjątki, czyli kiedy nie musisz płacić PCC?

Nie każda transakcja wymaga zapłaty PCC. Zwolnione z podatku od wzbogacenia są między innymi:

• zakupy od dewelopera – objęte są one podatkiem VAT, więc nie płacisz PCC,
• zakupy rzeczy za mniej niż 1000 zł – w takim przypadku podatek nie obowiązuje,
• umowy zawierane poza granicami Polski, jeśli przedmiot umowy i obie strony są za granicą,
• niektóre umowy darowizny, jeśli są zwolnione na mocy przepisów o grupach podatkowych.

W przypadku wątpliwości warto zawsze odwołać się odpowiednich przepisów podatkowych, które są aktualizowane na bieżąco. Nie warto „naciągać” w żaden sposób tych przepisów lub unikać opłaty – fiskus i tak znajdzie sposób na to, aby odzyskać daninę.

Czy mogę nie zapłacić PCC?

Wiele osób może zastanawiać się, jak obejść podatek od wzbogacenia. Teoretycznie jest to oczywiście możliwe, ale urząd może to wykryć przy każdej okazji: sprzedaży, kontroli, zmianie właściciela, meldunku, itp. Kary są bolesne – oprócz zaległego podatku możesz zapłacić odsetki i grzywnę. Podatki to nie żarty – nawet najmniejsza luka w zobowiązaniach może skutkować konsekwencjami, które są naprawdę poważne.

Przy zakupie różnego rodzaju nieruchomości potrzebna jest pomoc notariusza. W takim przypadku pojawia się pytanie, czy notariusz może odprowadzić podatek za klienta.

Dzieje się tak tylko w niektórych przypadkach – np. przy umowie sprzedaży nieruchomości. Zazwyczaj jednak to Ty odpowiadasz za złożenie deklaracji i zapłatę.

Co, jeśli kupiłem samochód lub mieszkanie zaniżając cenę?

Zdarza się, że rzeczy, które kupujemy są oferowane w bardzo okazyjnej cenie. Choć niska cena może skusić wiele osób, warto wiedzieć, ze podatek od wzbogacenia płacimy od ceny rynkowej nieruchomości czy ruchomości. Jeśli kupisz samochód, czy nieruchomość w cenie dużo niższej, niż rynkowa, urząd skarbowy ma prawo wezwać Cię do wyjaśnienia. Jeśli uzna, że cena w umowie jest podejrzanie niska w stosunku do wartości rynkowej przedmiotu, może naliczyć wyższy podatek, który będziesz zmuszony uiścić.

Podatek PCC – o czym warto pamiętać?

Podatek od wzbogacenia, czyli PCC, to obowiązek, o którym łatwo zapomnieć – ale który w takim przypadku może sporo kosztować. Jeśli planujesz zakup mieszkania, samochodu czy działki – szczególnie od osoby fizycznej – upewnij się, że znasz swoje obowiązki i wiesz, jak obliczyć stawki podatku, oraz jaka jest podstawa opodatkowania.

Tego rodzaju podatek zawsze jest opłacany przez kupującego, więc uiszczenie go to rzecz, o której musisz pamiętać, kupując nieruchomość lub ruchomość. Deklarację złożysz internetowo lub w swoim urzędzie skarbowym.

Warto przede wszystkim pamiętać o terminie uiszczenia podatku. Jest to maksymalnie 14 dni od czasu powstania obowiązku podatkowego. Podatek opłacamy za pomocą dokumentu PCC-3 lub PCC-4. Wiedząc, jaki jest termin opłaty unikniesz stresu, kar i nieprzyjemności. Pamiętaj – podatek płaci kupujący, a konieczność zapłaty podatku to coś, czego nie warto ignorować.