Emerytura brutto netto – co to znaczy i kogo dotyczy?

Jak wiadomo, świadczenia emerytalne nie należą w Polsce do najwyższych. Z uwagi na kiepską sytuację finansową emerytów i rencistów i rekordowo niskie emerytury, w 2022 roku weszła w życie reforma emerytalna. Spowodowała ona, że emeryci nie muszą płacić podatku dochodowego od kwoty emerytury do 2500 zł. Na czym dokładnie polega ta reforma, i czym jest emerytura brutto, a czym netto? Czy kwota 2500 zł to faktycznie kwota netto i co trzeba odliczyć od najniższej emerytury?

Czym jest emerytura brutto i netto?

Emerytura netto to inaczej kwota, którą dostaje osoba, otrzymująca świadczenie, „na rękę”. Nie zawiera ona podatku dochodowego, ani innych odliczeń. Kwotę netto można obliczyć poprzez różnego rodzaju narzędzia, takie jak kalkulator brutto netto. W przypadku emerytury, przed 2022 roku od kwoty, wyliczonej przez ZUS, odciągane były zarówno podatki, jak i składki innego rodzaju. Obecnie, od 2022 roku, kwota emerytury do wysokości 2500 złotych nie jest obciążona podatkiem dochodowym. Kwoty powyżej już tak; ale podatek jest odliczany tylko od tego, co emeryt otrzyma powyżej wskazanej kwoty.

Emerytura netto to więc suma, którą emeryt otrzymuje „na rękę” po odliczeniu składki zdrowotnej (9%) oraz podatku dochodowego (jeśli dotyczy). Dzięki wspomnianej już reformie z 2022 roku, emerytury do 2500 zł brutto są zwolnione z podatku dochodowego. Oznacza to, że emeryci otrzymują wyższe świadczenia netto.

Emerytura brutto to natomiast kwota świadczenia przed potrąceniem obowiązkowych składek i podatków. Nie jest ona ostateczną kwotą, która trafia do kieszeni osoby, korzystającej ze świadczenia.

Reforma emerytalna 2022 – emerytura bez podatku

Od 1 stycznia 2022 roku, w ramach Polskiego Ładu, wprowadzono zwolnienie z podatku dochodowego dla emerytur i rent do 2500 zł brutto miesięcznie. Dzięki temu, osoby otrzymujące świadczenia w tej wysokości nie płacą podatku PIT. To z kolei przekłada się na wyższe kwoty netto. Dla świadczeń przekraczających ten próg, podatek dochodowy w wysokości 12% naliczany jest, jak już wspomniano, tylko od nadwyżki ponad 2500 zł. Z reformy skorzystało około 95% emerytów i rencistów, z czego 2/3 całkowicie uniknęło płacenia podatku.

Bez zmian pozostaje jednak składka zdrowotna. Osoby, które są zwolnione z płacenia podatku dochodowego od emerytury, nadal są zobowiązane do jej uiszczania. Obecnie wynosi ona 9% z kwoty, którą emeryt czy rencista dostaje na swoje konto.

Obliczenie emerytury netto – jak to zrobić?

Aby obliczyć emeryturę netto, należy od kwoty brutto odjąć składkę zdrowotną (9%) oraz podatek dochodowy (jeśli emerytura przekracza 2500 zł brutto). Podatek ten obliczamy jednak od kwoty przekraczającej 2500 złotych. Dla przykładu emerytura w wysokości 2870 zł brutto po odliczeniach wynosi około 2567 zł netto. Do dokładnych obliczeń warto skorzystać z kalkulatorów emerytalnych dostępnych online, takich jak na stronie ZUS-u, czy innych stronach.

Ustalenie emerytury brutto – od czego zależy?

Wysokość emerytury brutto zależy od wielu czynników. Wśród nich są na przykład:

• Podstawa wymiaru emerytury – jest to średnie wynagrodzenie z wybranych lat pracy,
• okresy składkowe i nieskładkowe – to lata pracy oraz inne okresy uwzględniane przy obliczaniu świadczenia ZUS.
• Kapitał początkowy – to wartość składek zgromadzonych przed 1999 rokiem.

Obecnie, popularną opcją jest trzeci filar emerytalny. To dobrowolna forma oszczędzania na emeryturę, stanowiąca uzupełnienie obowiązkowych świadczeń z ZUS i ewentualnych środków z OFE, lub ich alternatywę. Składa się z trzech głównych instrumentów:

• Indywidualne Konto Emerytalne (IKE),
• Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE),
• Pracownicze Programy Emerytalne (PPE).

Środki gromadzone w ramach III filaru są własnością uczestnika, podlegają dziedziczeniu i mogą być inwestowane w różne instrumenty finansowe, takie jak fundusze inwestycyjne, lokaty czy obligacje. Dodatkowo oszczędzający mogą korzystać z ulg podatkowych, co czyni ten filar atrakcyjnym narzędziem do budowania dodatkowego zabezpieczenia finansowego na przyszłość.

Waloryzacja emerytur – co to oznacza?

Waloryzacja emerytur to coroczne podwyższenie świadczeń emerytalnych, mające na celu utrzymanie ich realnej wartości w obliczu inflacji. W 2024 roku waloryzacja wyniosła około 12%, co oznacza, że emerytury zostały podniesione o ten procent. Dzięki temu, emeryci otrzymują wyższe świadczenia, choć może to również skutkować przekroczeniem progu 2500 zł brutto i w efekcie koniecznością płacenia podatku dochodowego. Warto jeszcze raz zaznaczyć, że emeryci, którzy nie są obciążeni podatkiem, muszą płacić składkę zdrowotną.

Świadczenia dodatkowe – trzynasta i czternasta emerytura

Trzynasta emerytura to dodatkowe świadczenie wypłacane raz w roku, w wysokości minimalnej emerytury. W 2025 roku wynosi ona 1878,91 zł brutto (1709,81 zł netto) i przysługuje wszystkim emerytom i rencistom. Jest ona wypłacana w kwietniu.

Czternasta emerytura to kolejne dodatkowe świadczenie, które w 2025 roku również wynosi 1878,91 zł brutto. Pełną kwotę otrzymają osoby, których miesięczne świadczenie podstawowe nie przekracza 2900 zł brutto. Dla osób z wyższymi emeryturami czternastka będzie pomniejszana zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę”. Odnosi się ona do mechanizmu obniżania wysokości czternastej emerytury w Polsce w zależności od wysokości podstawowego świadczenia emerytalnego lub rentowego. W przypadku wyższych dochodów świadczenie jest pomniejszane o kwotę przekroczenia tego progu. Na przykład, jeśli emerytura wynosi 3 000 zł brutto, czternastka zostaje obniżona o 100 zł, co daje 1 778,91 zł brutto. Jeśli po zastosowaniu tej zasady wysokość czternastej emerytury wynosi mniej niż 50 zł brutto, ZUS nie dokonuje jej wypłaty.

Minimalna i przeciętna emerytura w Polsce

W 2025 roku minimalna emerytura wynosi 1783 zł brutto, co przekłada się na około 1623 zł netto po odliczeniu składki zdrowotnej. Minimalny staż pracy, który jest wymagany, aby ją osiągnąć, to obecnie 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przeciętna emerytura w Polsce to około 2870 zł brutto, czyli 2567 zł netto . Warto ponownie zauważyć, że emerytury powyżej 2500 zł brutto podlegają opodatkowaniu, co oczywiście wpływa na ich wysokość netto.

Inne świadczenia emerytalno-rentowe

Oprócz standardowych emerytur, w Polsce funkcjonują również inne świadczenia. Są to m.in.:

• Emerytura częściowa – dla osób, które nie osiągnęły jeszcze pełnego wieku emerytalnego, ale spełniają określone warunki.
• Emerytura pomostowa – dla osób pracujących w szczególnych warunkach lub wykonujące prace o szczególnym charakterze.
• Renta z tytułu niezdolności do pracy – dla osób, które z powodu stanu zdrowia nie mogą kontynuować pracy.
• Renta rodzinna – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub emeryta.
• Świadczenie przedemerytalne – dla osób, które straciły pracę z przyczyn od nich niezależnych i spełniają określone warunki.

Warto też zaznaczyć, że emeryt może także do emerytury dorabiać, i w żaden sposób aktywność ta nie zmienia wysokości jego świadczenia.

Czy reforma emerytalna coś zmienia?

Reforma emerytalna z 2022 roku przyniosła ulgę wielu emerytom, zwalniając z podatku dochodowego świadczenia do 2500 zł brutto. Jednak waloryzacja emerytur i dodatkowe świadczenia, takie jak trzynastka i czternastka, mogą wpływać na przekroczenie tego progu, co skutkuje koniecznością płacenia podatku. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie wysokości swoich świadczeń i korzystanie z dostępnych narzędzi, takich jak kalkulatory emerytalne, aby dokładnie obliczyć emeryturę netto. Istotna jest także składka zdrowotna, która obecnie wynosi 9% i może znacząco obniżyć kwotę netto. Czy w następnych latach będą oferowane inne zwolnienia z podatków ulgi? Tego na ten moment nie wiadomo, warto jednak korzystać z informacji dostępnych na oficjalnych stronach, takich jak ZUS czy GOV, które aktualizowane są na bieżąco.