Czy umowa o zastępstwo może prowadzić do zawarcia umowy na czas nieokreślony?

Czy pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie obowiązuje dobowy czas pracy? Czy ratownik medyczny może pracować 24 godz. bez przerwy? Czy jeżeli pracownik miał dwie umowy o pracę na czas określony, a trzecią jest umowa na zastępstwo, to obowiązuje zasada, która mówi, że zawarcie kolejnej umowy jest równoznaczne w skutkach z zawarciem umowy na czas nieokreślony?

Kodeks  pracy  przewiduje  kilka rodzajów umów o pracę m.in. na czas określony, na czas nieokreślony, na  czas wykonania określonej pracy, umowę na zastępstwo – w przypadku konieczności zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Pracodawca może zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności – art. 25 ust. 1 KP. Wyróżniamy także umowę na okres próby. Zawarcie umowy na zastępstwo po dwóch kolejnych umowach o pracę na czas określony nie jest równoznaczne z zawarciem umowy na czas nieokreślony.

Wynika to z art. 25(1) ust. 1 i ust. 3 pkt 1 k.p.:  „Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Przepis ten nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy”.

Zdaniem Sądu Najwyższego w wyroku z 7 lutego 2001 r. ( I PKN 229/00, OSNP 2001/13/8), umowy na zastępstwo  nie są  umowami na czas określony, lecz stanowią odrębne rodzaje umów o pracę. To oznacza, że ilość wymienionych powyżej umów nie jest ograniczona. W praktyce oznacza to, że strony mogą zawrzeć, np. cztery następujące po sobie umowy na zastępstwo nieobecnego pracownika, a żadna z tych umów nie przekształci się w umowę bezterminową. Moim zdaniem umowa na zastępstwo nie przekształci się w umowę bezterminową bez względu na ilość zawieranych takich umów. Nie ma znaczenia to, że pracodawca zawarł już z pracownikiem dwie umowy na czas określony. Do dwóch wymaganych umów na czas określony nie zalicza się umów zawieranych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz umów w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym.

Należy jednak pamiętać, że w razie sporu sąd może zbadać czy umowa na zastępstwo rzeczywiście miały charakter, czy też być może miały na celu obejście prawa i ominięcie ograniczeń wynikających z art. 25¹ kp. Wówczas może uznać, że pracodawcę z pracownikiem łączy już bezterminowa umowa o pracę.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późń. zm.)

Piotr Szulczewski