Czy pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie obowiązuje dobowy czas pracy? Czy ratownik medyczny może pracować 24 godz. bez przerwy? Czy jeżeli pracownik miał dwie umowy o pracę na czas określony, a trzecią jest umowa na zastępstwo, to obowiązuje zasada, która mówi, że zawarcie kolejnej umowy jest równoznaczne w skutkach z zawarciem umowy na czas nieokreślony?
Kodeks pracy przewiduje kilka rodzajów umów o pracę m.in. na czas określony, na czas nieokreślony, na czas wykonania określonej pracy, umowę na zastępstwo – w przypadku konieczności zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Pracodawca może zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności – art. 25 ust. 1 KP. Wyróżniamy także umowę na okres próby. Zawarcie umowy na zastępstwo po dwóch kolejnych umowach o pracę na czas określony nie jest równoznaczne z zawarciem umowy na czas nieokreślony.
Wynika to z art. 25(1) ust. 1 i ust. 3 pkt 1 k.p.: „Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Przepis ten nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy”.
Zdaniem Sądu Najwyższego w wyroku z 7 lutego 2001 r. ( I PKN 229/00, OSNP 2001/13/8), umowy na zastępstwo nie są umowami na czas określony, lecz stanowią odrębne rodzaje umów o pracę. To oznacza, że ilość wymienionych powyżej umów nie jest ograniczona. W praktyce oznacza to, że strony mogą zawrzeć, np. cztery następujące po sobie umowy na zastępstwo nieobecnego pracownika, a żadna z tych umów nie przekształci się w umowę bezterminową. Moim zdaniem umowa na zastępstwo nie przekształci się w umowę bezterminową bez względu na ilość zawieranych takich umów. Nie ma znaczenia to, że pracodawca zawarł już z pracownikiem dwie umowy na czas określony. Do dwóch wymaganych umów na czas określony nie zalicza się umów zawieranych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz umów w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym.
Należy jednak pamiętać, że w razie sporu sąd może zbadać czy umowa na zastępstwo rzeczywiście miały charakter, czy też być może miały na celu obejście prawa i ominięcie ograniczeń wynikających z art. 251 kp. Wówczas może uznać, że pracodawcę z pracownikiem łączy już bezterminowa umowa o pracę.
Podstawa prawna: Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późń. zm.)
Piotr Szulczewski