Tauron i podatki – ile zapłacą pracownicy, a ile nie zapłacą inwestorzy

2010-07-05 VAT.pl

Rozczarowanie debiutem Tauronu na warszawskiej giełdzie musi przynieść swoje konsekwencje podatkowe. Rozliczyć sprzedaż powinien zarówno ten, kto na akcjach zarobił, jak i ten, kto na akcjach stracił. Okazuje się, że dzięki ujęciu straty w zeznaniu rocznym, strata może okazać się mniej dotkliwa, niż zakładano.

Przychód z kapitałów pieniężnych

Wszyscy inwestorzy którzy decydują się na sprzedaż akcji transakcję rozliczyć muszą w ramach jednego źródła – kapitały pieniężne (wyjątkiem są dokonujący sprzedaży w ramach prowadzonej działalności gospodarczej). W ramach źródła – kapitały pieniężne, rozliczyć należy zawsze odpłatne zbycie udziałów w spółkach mających osobowość prawną.

Rozliczenie sprzedaży następuje dopiero na koniec roku na podstawie informacji PIT-8C, przekazywanej przez pośredniczące w sprzedaży biuro maklerskie. Po uzyskaniu informacji inwestorzy, którzy w danym roku podatkowym sprzedadzą nabyte lub zakupione akcje spółki Tauron złożyć do swojego Urzędu Skarbowego PIT-38. Deklarację składa się do 30 kwietnia roku następnego po tym, w którym dokonano zbycia (jeżeli zatem dziś planuje się sprzedaż akcji – rozliczenia dokonać należy do 30 kwietnia 2011 r.).

Przychód, dochód, koszty, a kiedy strata?

Przychód ze sprzedaży wystąpi w roku, w którym dokonujemy sprzedaży akcji. Samo ich nabycie, jak również objęcie jako akcji pracowniczych nie generuje przychodu. Kwotę tę obniżyć można o koszty uzyskania – a zatem cenę, po jakiej nabyło się akcje, o wartość odsetek od kredytu przyznanego na zakup akcji, o prowizję maklerską związaną zarówno z kupnem jak i ze sprzedażą akcji. Dodajmy tu, że zbywający w ramach działalności gospodarczej akcje koszty traktują znacznie szerzej (np. zaliczają do kosztów zakup czasopism branżowych). Inwestorzy rozliczający jednak PIT-38 z kapitałów pieniężnych mogą mieć problem z szerokim ujęciem wydatków i dla bezpieczeństwa – powinni się ograniczyć do tych podstawowych, powyżej wskazanych.

Przy akcjach pracowniczych koszty liczymy odrębnie

Sprzedaż akcji pracowniczych tak samo, jak sprzedaż akcji nabytych w ofercie publicznej podlega wykazaniu w PIT-38 i opodatkowaniu 19% podatkiem. Inaczej jednak określa się koszty uzyskania przychodu z takiego zbycia. W przypadku akcji przekazanych pracownikom nieodpłatnie (zgodnie z uchwałą o przekazaniu akcji pracowniczych) koszt nie wystąpi. W przypadku natomiast ich przekazania w ramach programów finansowanych w części przez pracodawcę (np. sprzedaż akcji pracownikom po cenach rynkowych z założeniem, że część ceny pokrywa pracodawca), koszt stanowić będzie:

• część pokrywana bezpośrednio przez pracownika,
• wartość nieodpłatnego świadczenia ze strony pracodawcy, który doliczył ją do przychodu ze stosunku pracy i już ją opodatkował.

Tym samym przed sprzedażą akcji pracowniczych warto szczegółowo ustalić, jaka była metoda ich nabycia i czy pracodawca takie nabycie akcji doliczył do zeznania rocznego, czy też nie.

Jak rozliczyć stratę i jak na niej zarobić

Z największym niepokojem na cenę walorów patrzą inwestorzy, którzy nabycia dokonali w ofercie publicznej. Jeżeli już dziś zdecydują się na sprzedaż niedawno zakupionych walorów w celu minimalizacji strat może się okazać, że w PIT-38 koszty uzyskania przekroczą przychód ze sprzedaży. Po pierwsze, sytuacja taka wystąpi, gdy sprzedaż niedowartościowanych walorów będzie jedyną transakcją inwestora w danym roku (akcje Tauronu kupił, bo przewidywał szybki, łatwy zysk; nie zna się na giełdzie i nie chce ponownie w tym roku podejmować ryzyka finansowego). Po drugie strata może wystąpić u długoterminowych inwestorów, którzy w ciągu roku w związku z kryzysem finansowym i korektami na giełdzie osiągnęli ze sprzedaży akcji wyższe koszty od przychodów. W obu przypadkach inwestorzy powinni wypełnić PIT-38, wykazać stratę i czekać na poprawę koniunktury na rynkach. Okazuje się bowiem, że w każdym z następnych pięciu lat podatkowych mogą oni od potencjalnego przychodu z kapitałów pieniężnych odliczyć wykazaną w 2010 roku stratę (a zatem ująć ją będzie można jeszcze w zeznaniu za 2015 rok). Odliczenie w latach przyszłych nie będzie mogło przekroczyć jednak w żadnym roku podatkowym 50% wykazanej obecnie straty. Co więcej, Inwestorzy mogą pomniejszać o uzyskaną stratę nie tylko przychody z tytułu sprzedaży akcji, ale również przychody z innych kapitałów pieniężnych – np. od dochodu uzyskanego ze sprzedaży udziałów w spółce z o.o. (zawsze jednak w ramach tego źródła; nie można zatem straty z akcji odliczyć od przychodu z tytułu umowy o pracę). I tu ważna uwaga – straty nie możemy odliczać od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, mimo że dochody z funduszy należą do kapitałów pieniężnych. Wykazanie obecnie straty może uratować w przyszłości do 19% przychodu z innych przychodów z kapitału.

A jeśli zarobiłem?

Przychód z akcji powstaje dopiero w momencie ich sprzedaży. W tym momencie również odliczyć można dopiero poniesione z tytułu objęcia lub zakupu koszty. A zatem PIT-38 wypełni akcjonariusz, który w danym roku zbywa posiadane walory. Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania, czyli od dochodu po obniżeniu kosztów jego uzyskania. Inne reguły dotyczą inwestorów, którzy sprzedaży akcji Tauron dokonują w ramach działalności gospodarczej.

Piotr Szulczewski
Analityk Bankier.pl Firma i Podatki