Zakładamy biznes w Niemczech

Do pracy u naszych zachodnich sąsiadów wybiera się wielu Polaków. Jednak Niemcy to nie tylko szansa na zdobycie etatu, ale również rosnąca w tempie ponad 3 proc. rocznie gospodarka oraz ogromny rynek zbytu. Zanim więc złożymy podanie o pracę warto pomyśleć o własnym biznesie w kraju Mercedesa, Siemensa i Adidasa.

Niemcy to największy partner gospodarczy Polski. W 2009 roku eksport do naszych zachodnich sąsiadów wyniósł 29,1 mld euro a import 32,8 mld euro. Dane te plasują nasz kraj na 10 miejscu na świecie pod względem wysokości obrotów handlowych. W Niemczech z powodzeniem działa ponad 45 tys. polskich przedsiębiorstw, a i nowych firm przybywa. Jak zatem rozpocząć działalność gospodarczą na tym atrakcyjnym, ale wymagającym rynku?

Formy prawne

Polscy obywatele mogą założyć firmę w Niemczech w ramach swobody osiedlania się (Niederlassungsfreiheit). Takie prawo daje Polsce Traktat Akcesyjny. Zgodnie z jego postanowieniami przedsiębiorstwo na terenie całej Unii Europejskiej mogą utworzyć zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Przedsiębiorca rozpoczynający biznes w Niemczech może wybrać jedną z trzech form prawnych tj. jak:

– przedstawicielstwo,
– działalność na własny rachunek(firma jednoosobowa)
– lub spółka.

Wybór każdej z nich wiąże się z określonymi konsekwencjami zarówno przy rejestracji firmy jak i podczas jej prowadzenia.

Przedstawicielstwo

– Dla osób, które chcą najpierw zbadać rynek niemiecki i uniknąć zbędnych formalności ciekawym rozwiązaniem jest otworzenie przedstawicielstwa – mówi Martyna Bildziukiewicz z sieci Enterprise Europe Network przy Stowarzyszeniu „Wolna Przedsiębiorczość”. Taka forma nie posiada osobowości prawnej a jest jedynie działającą w Niemczech częścią firmy macierzystej. Przedsiębiorstwo działające na zasadzie przedstawicielstwa funkcjonuje pod nazwą zarejestrowaną w Polsce. Rejestracja jest bardzo prosta i nie wiąże się z wysokimi kosztami. Istnieją dwie formy przedstawicielstwa: filia i oddział.

Filia jest niesamodzielną jednostką polskiego przedsiębiorstwa i występuję wyłącznie pod jego nazwą. Działalność pod tą formą prawną podlega wpisowi do ewidencji gospodarczej (Gewerbeanmeldung, Gewerberegister) w urzędzie gospodarczym. Filia nie posiada własnego zarządu i lokalu. Księgowość prowadzona jest przez firmę matkę w Polsce.

Aby zarejestrować filię należy przedłożyć:

– paszport z wizą pobytową dla prowadzenia działalności
– wyciąg z rejestru handlowego zawierającego pozwolenie na działalność, jeśli jest ono konieczne dla określonej branży
– kopię umowy najmu lokalu
– kartę rzemieśniczą w przypadku wykonania rzemiosła, dla którego taka karta jest wymagalna

Oddział jest samodzielną jednostką przedsiębiorstwa polskiego. Utworzenie oddziału wymaga złożenia potwierdzonego notarialnie wniosku do rejestru handlowego. Odział posiada własny majątek, księgowość, lokal oraz zarząd.

Rejestracja oddziału wymaga podania :

– adresu siedziby oddziału
– przedmiotu działalności oddziału
– danych osoby kierującej oddziałem
– danych o kapitale oddziału
– informacji o rejestrze i numerze wpisu do rejestru przedsiębiorców
– formie prawnej przedsiębiorstwa
– przetłumaczonej na język niemiecki umowy spółki lub statut przedsiębiorcy ze wszystkimi  – późniejszymi, notarialnie poświadczonymi zmianami
– osób uprawnionych do reprezentowania przedsiębiorstwa
– wzorów podpisów członków zarządu, notarialnie poświadczone

Działalność na własny rachunek

Każda osoba myśląca o skorzystaniu z tej formy działalności musi spełnić kilka wymogów. Przede wszystkim działalność musi być wykonywana samodzielnie. Produkty lub usługi firmy musi nabywać więcej niż jeden klient(zleceniodawca). Prowadzony biznes powinien generować dochody pozwalające na utrzymanie się oraz opłacenie składek ubezpieczeniowych. Jeżeli przedmiotem działalności jest obszar regulowany pozwoleniami lub licencjami wówczas niezbędne jest spełnienie wymogów określonych stosownymi przepisami.

Rejestracji firmy dokonuje się w urzędzie gospodarczym (Gewerbeamt) właściwym dla miejsca zamieszkania. W urzędzie należy wypełnić odpowiedni wniosek(Gewerbeanmeldung), na którym informujemy o rodzaju prowadzonej działalności. Oprócz uzupełnionego formularza musimy przedłożyć:

– dowód zameldowania,
– kopię paszportu,
– umowy kupna,
– dzierżawy lub najmu lokalu wykorzystywanego dla prowadzenia firmy
– oraz jeśli wymagane – koncesje lub informacje o wymaganym wykształceniu (np. przy zawodach rzemieślniczych).

W przypadku wykonywania działalności rzemieślniczej do zgłoszenia w urzędzie gospodarczym należy dołączyć zaświadczenie o rejestracji działalności w Izbie Rzemieślniczej.

Opłata za rejestrację firmy wynosi 26 euro. Każda zmiana danych firmowych wymaga uiszczenia dodatkowo kwoty 31 euro. Rejestracja działalności w tej formie nie trwa dłużej niż 1 godzinę. Na tym kończy się wizyta w urzędzie. O nowej firmie instytucje takie jak urząd skarbowy(Finanzamt), urząd statystyczny (Statistische Amt) czy izba przemysłowo-handlowa (Industrie- und Handelskammer) informowane są bezpośrednio przez urząd gospodarczy.

Do obowiązków przedsiębiorcy należy założenie rachunku firmowego. Musi on także wysłać do właściwego urzędu skarbowego odpowiedni formularz w celu uzyskania numeru identyfikacji podatkowej. Formularz można pobrać na stronie urzędu. Właściciel firmy odpowiada całym swoim majątkiem za jej zobowiązania.

Zakładamy spółkę

– Działalność gospodarczą w Niemczech można także prowadzić w formie spółki osobowej. Przedsiębiorca, który zdecyduje się na taką formę działalności ma wybór między spółką cywilną, jawną i komandytową – mówi Martyna Bildziukiewicz z sieci Enterprise Europe Network przy Stowarzyszeniu „Wolna Przedsiębiorczość”. Do cech wspólnych należy osobista i nieograniczona odpowiedzialność. Do zarządu nie mogą wchodzić osoby trzecie a decyzje w sprawie udziałów podejmują wszyscy wspólnicy.

Spółka cywilna – rejestracji spółki dokonuje się w urzędzie gospodarczym. Do jej utworzenia nie ma wymaganego kapitału zakładowego i wystarczy umowa ustna. Spółkę cywilną tworzy minimum dwóch wspólników, którzy odpowiadają za zarządzanie i reprezentację.

Spółka jawna wymaga sporządzenia umowy na piśmie. Oprócz zgłoszenia do urzędu gospodarczego niezbędny jest wpis do rejestru handlowego. Tworzy ją minimum dwóch wspólników.

Spółka komandytowa tworzona jest przez minimum dwóch wspólników – komplementariusza i komandytariusza. Do jej utworzenia wymagany jest wpis do rejestru handlowego oraz pisemna umowa spółki. Komplementariusz kieruje spółką, reprezentuje ją i odpowiada osobiście całym majątkiem. Komandytariusz wnosi kapitał, odpowiedzialny jest za kontrolę, ale nie ma wpływu na zarządzanie spółką. Za jej zobowiązania odpowiada do wysokości wniesionego wkładu.

Spółka partnerska podobnie jak w Polsce jest najpopularniejszą formą wśród osób wykonujących wolne zawody. Umowa spółki musi być zawarta w formie pisemnej. Wszyscy wspólnicy mogą reprezentować spółkę oraz osobiście odpowiadają za jej zobowiązania.

W Niemczech podobnie jak w Polsce istnieją dwie najważniejsze formy spółek kapitałowych – z.o.o. oraz akcyjna. Uproszczona procedura rejestracji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powoduje, że tą formę wybiera najwięcej przedsiębiorców w Niemczech. Umowa spółki zawiera: nazwę, adres siedziby, przedmiot działalności, skład zarządu oraz wysokości wkładu(minimum 25 tys. euro). Rejestracji spółki dokonuje się poprzez zgłoszenie do rejestru handlowego. Wniosek zawiera odpis umowy, podpisaną listę wspólników, dokument potwierdzający powołanie zarządu, wzory podpisów członków zarządu, sprawozdanie uzasadniające wartość wkładów rzeczowych oraz zezwolenie, jeśli przedmiot działalności wymaga jego uzyskania

Jakie podatki zapłacimy

Wybór każdej z form prowadzenia działalności w Niemczech wiąże się z odpowiednimi zobowiązaniami podatkowymi. Przedsiębiorcy, którzy wybrali działalność na własny rachunek lub utworzyli spółkę osobową zobowiązani są do odprowadzania podatku dochodowego od osób fizycznych(Einkommensteuer). Stawka podatkowa zależy od dochodu i rośnie progresywnie. Najniższa wynosi 15 proc., a najwyższa 42 proc..

Spółki kapitałowe płacą podatek od osób prawnych(Körperschaftsteuer) w wyskości 15 proc. Dodatkowym obciążeniem dla przedsiębiorców jest specjalny podatek od prowadzenia działalności (Gewerbesteuer), którego wysokość(średnio 3,5 proc.) zależy od miejsca wykonywania działalności. Zwolnione z tej daniny są osoby wykonujące wolne zawody.

Jaki biznes zacząć

Prowadzenie firmy na rynku niemieckim wymaga dużego doświadczenia i znajomości rynku. Znalezienie własnej niszy nie jest łatwe, ale zachętą dla nowych firm jest ogromny rynek. Z polskich wyrobów największym zainteresowaniem cieszy się żywność. Eksportujemy także znaczące ilości trzody chlewnej i bydła. Dobrą opinię mają polskie specjalistyczne maszyny, leki i elektryka. Niemcy importują również tekstylia oraz wyroby ze stali.
Dla osób z mniejszym zasobem gotówki pomysłem na działalność mogą być wszelkiego rodzaju usługi. Projektowanie wnętrz, usługi budowlane, remontowe, elektryczne, opieka nad osobami starszymi, agencje opiekunek to tylko wybrane obszary, w których działają polskie firmy.

Liczący 80 mln mieszkańców kraj kusi polskie firmy. Polakom powoli udaje się zamazywać krążące wciąż stereotypy. Rośnie wymiana handlowa i zaufanie do polskich produktów. Otwarcie rynku pracy może ten proces przyspieszyć. Przed nami stoi szansa, aby zaistnieć na rynku niemieckim w dużo większej skali. Czy ją wykorzystamy, zależy tylko od nas.

Komentuje Agnieszka Zdziabek-Bollmann, która od 10 lat prowadzi w Niemczech firmę szkoleniową:
Władze Niemiec prowadzą aktywną politykę wspierania przedsiębiorczości. Bardzo popularne są szkolenia dla młodych osób, które planują własny biznes. Program obejmuje prowadzone przez najlepszych specjalistów kursy z pisania biznesplanów, marketingu, prawa i sprzedaży. Ukończenie kursu jest warunkiem pozyskania kapitału banków wyspecjalizowanych w finansowaniu ryzykownych przedsięwzięć we wczesnej fazie rozwoju.

Startująca firma może pozyskać do 50 tys. euro kredytu oraz wykupić na preferencyjnych warunkach długoterminową opiekę ekspertów banku. Początkujący przedsiębiorca za konsulting zewnętrznych ekspertów będących na kontrakcie banku płaci tylko 10 proc. wartości usługi. Miasta tworzą także specjalne strefy, aby rozwijać w nich przedsiębiorczość. Osoba, która założy firmę w wyznaczonym rejonie może liczyć na dofinansowanie do 50 proc. wartości inwestycji. W ten sposób ożywia się zapóźnione dzielnice miast.

Nie każdą działalność można założyć od zaraz. Są firmy, które zanim zdobędą pierwszego klienta muszą się postarać o odpowiednią licencję. Aby świadczyć usługi murarskie potrzebny jest certyfikat, który uzyskuje się zdając specjalny egzamin. Dodatkowo należy uiścić opłatę w wysokości 800 euro. W ten sposób Niemcy chronią swój rynek przed nadmierną konkurencją. Co ciekawe, parkieciarz licencji nie potrzebuję i może bez przeszkód otworzyć działalność. W tym wypadku wystarczy dopełnienie kilku drobnych obowiązków.

Należy dodać, że Niemcy to bogaty kraj, który stawia na bezpieczeństwo socjalne, co powoduje pasywność zachowań wśród młodych Niemców. Zamiast myśleć o własnym biznesie w większości wybierają etat lub zadowalają się pomocą społeczną państwa.

– W jakim mieście najlepiej prowadzić biznes

– Rozkręć biznes w Irlandii, na Białorus lub na Cyprze

Grzegorz Marynowicz
Analityk Bankier.pl
[email protected]