Czek bankowy — jaka jest jego specyfika?

Przełom XX i XXI wieku to czas, gdy czek bankowy cieszył się sporą popularnością. Obecnie chętniej korzystamy z elektronicznych rozwiązań płatniczych. Może się jednak zdarzyć, że będziesz miał styczność z czekami. Warto więc, żebyś dowiedział się, czym tak naprawdę jest czek i jak z niego bezpiecznie korzystać.

Czym jest czek bankowy?

Przede wszystkim czek jest formą płatności bezgotówkowej. Występują tu trzy podmioty:

• Trasant, którego można określić mianem strony przekazującej środki komuś innemu właśnie za pośrednictwem czeku.
• Trasat będący poniekąd pośrednikiem. Trasatem jest zwykle bank.
• Remitent, czyli podmiot finalnie odbierający środki od trasanta na podstawie okazania czeku. 

Przykładowo więc trasant wystawia czek remitentowi. Następnie remitent udaje się do trasata (banku), by na podstawie czeku odebrać pieniądze.

Ponadto czek bankowy jest papierem wartościowym, ponieważ jest dokumentem ukazującym prawa majątkowe. Dostępne są czeki imienne wystawiane na konkretną osobę. W obrocie pojawiają się też czeki bankowe na okaziciela. Warunki realizacji płatności tego rodzaju określa prawo czekowe.

Jakie informacje powinny zostać zawarte na czeku?

Zasadniczo czek bankowy powinien zawierać:

• Oznaczenie „czek” w języku wystawienia dokumentu.
• Polecenie bezwarunkowej zapłaty określonej kwoty, którą wskazuje się cyfrowo oraz słownie.
• Datę i miejsce wystawienia czeku oraz miejsce jego realizacji.
• Określenie trasata, czyli przykładowo banku.
• Rachunek bankowy, z którego pobrane mają zostać środki.
• Podpis wystawcy czeku, tj. trasanta.

Odpowiednia forma jest niezbędna dla zachowania ważności czeku. Miej przy tym świadomość, że w obiegu pojawiają się czeki różnego rodzaju, a każdy bank ma nieco inne procedury. Jeśli masz jakąkolwiek wątpliwość co do czeku, to powinieneś zawczasu skontaktować się z bankiem. Na stronach internetowych banków znajdziesz zaś wzory czeków. 

Krajowy czek należy przedstawić do zapłaty w ciągu 10 dni. Gdy miejsce wystawienia i płatności odbywają się w różnych krajach, to czas na realizację wynosi od 20 do 70 dni.

Czym są czeki bez pokrycia?

Może się zdarzyć, że remitent nie będzie mógł zrealizować czeku bankowego. Powodem tej sytuacji jest brak odpowiedniej ilości środków na koncie, które zostały podane na czeku przez trasata. Ma wtedy miejsce swojego rodzaju polecenie zapłaty, którego nie można zrealizować, czyli czek bez pokrycia.

Wystawienie czeku bez pokrycia ma poważne konsekwencje dla trasanta. Wystawcy takiego wadliwego czeku grozi kara finansowa, a w skrajnych przypadkach nawet pozbawienie wolności.

Jakie są rodzaje czeków?

Czeki występują w przeróżnych wariantach. Najważniejsze ich rodzaje są następujące:

• Czek gotówkowy, który po prostu upoważnia bank do wypłacenia środków i przekazania ich osobie przedstawiającej czek.
• Czek podróżny umożliwiający pobranie gotówki poza granicami kraju. Czek tego typu jest wystawiany na nazwisko lub nawę przedsiębiorstwa. Stanowi to zabezpieczenie na wypadek zgubienia czeku.
• Czek rozrachunkowy stosowany zwykle celem rozliczeń rozrachunkowych. 
• Czek potwierdzony przez bank. W tym przypadku bank potwierdza, że na koncie wystawcy czeku znajduje się odpowiednia ilość środków do zrealizowania polecania płatniczego. Równocześnie odpowiednia suma pieniędzy zostaje zablokowana na rachunku wystawcy, by umożliwić zapłatę czeku. 
• Czek zakreślony, który może zostać wypłacony podmiotowi spełniającemu warunek, np. stałemu klientowi danego banku. W konsekwencji czek tego typu zwiększa poziom bezpieczeństwa.
• Czek bankierski z założenia wystawiany przez bank lub inną instytucję finansową.
• Czek postdatowany, w którym data wystawienia jest późniejsza niż faktyczna data wystawienia.
• Czek antydatowany z datą wystawienia wcześniejszą niż faktyczna data wystawienia.

Z kolei na rynku pożyczek pozabankowych możesz mieć styczność z tzw. czekiem GIRO, który zwykle przyjmuje formę kodu SMS. Taki czek pozwala wypłacić środki z pożyczki pozabankowej w gotówce, np. w placówce pocztowej po okazaniu dowodu osobistego.