Innowacyjne modele biznesowe przynoszą największe korzyści w działalności gospodarczej. PARP prezentuje raport

Innowacje są niezbędne firmom, aby przetrwać w zmieniającym się świecie. Istnieje wiele przykładów międzynarodowych korporacji, które przez innowacyjny zastój straciły pozycję lidera na rynku. Bywają jednak i tacy, którzy doskonale wiedzą, który moment wykorzystać na wprowadzenie kreatywnych zmian do utartych schematów prowadzenia biznesu. Na czym powinny skupić się firmy, które chcą osiągnąć sukces w trudnych czasach? Jedno jest pewne, odwaga i niestandardowe myślenie leżą u podstaw działalności gigantów sukcesu, którzy zdecydowali się zaryzykować. Innowacyjne modele biznesowe to jeden z trendów opisanych w 9. edycji raportu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości pt. „Monitoring trendów w innowacyjności”.

Sprzedaż bezpośrednia, franczyza, czy sklepy stacjonarne to przykłady tradycyjnych modeli biznesowych. Istnieją również rozwiązania hybrydowe, które łączą sprzedaż w internecie ze sklepami stacjonarnymi. Jednak to innowacyjne modele biznesowe (oparte na rozwiązaniach cyfrowych) przynoszą największe korzyści.

Innowacje w modelu biznesowym to tworzenie wartości i zdobywanie przewagi konkurencyjnej poprzez zmianę operacyjnego modelu działalności. Dotyczy to wyboru oferty produktów lub usług, modelu przychodów i segmentu rynku docelowego, a także koncentracji na zwiększaniu rentowności. Od czasu do czasu wiele firm samowolnie modyfikuje swoje modele biznesowe, aby dostosować się do zmieniającego się otoczenia biznesowego i wymagań rynku. Często firmy po prostu nie mają innego wyjścia. Konieczność dostosowywania się do nowych realiów jest jeszcze pilniejsza w czasie pandemii koronawirusa – często wprowadzenie innowacji nie tylko pomaga firmom przetrwać, ale również znacząco wpływa na rozwój działalności.

Wciąż mało mówi się na temat zmian, które wykraczają poza tradycyjne postrzeganie innowacji jako wprowadzenie nowego produktu bądź usługi. Nie wystarczy opracować dobry produkt aby odnieść sukces. Należy przeanalizować proces tworzenia wartości dla klienta i zastanowić się, jak można poprawić jego poszczególne elementy.

Według HBR od 2000 r. 52% firm z listy „Fortune 500” zbankrutowało, zostało wykupionych lub nie istnieje, a 75% zostanie zastąpionych do 2027 r. Dzieje się tak ponieważ firmy nie podejmują odpowiednio wcześniej koniecznych zmian dostosowujących je do przemian zachodzących w ich otoczeniu. Innowacje w modelu biznesowym mogą nie tylko pobudzić wzrost przedsiębiorstwa, ale także przynoszą korzyści konsumentom, ponieważ sprawiają, że produkty i usługi są tańsze i zapewniają większą wartość dla użytkownika. Obecnie stają się też wymogiem czasów. Według BCG, w okresie ostatnich 50 lat żywotność modelu biznesowego skróciła się średnio z 15 do 5 lat.

Kluczowa rola cyfryzacji

Rewolucyjne innowacje modeli biznesowych w ogromnej większości przypadków są wynikiem cyfryzacji. Historia pokazuje, że to właśnie rozwiązania cyfrowe wnoszą największą wartość do modeli biznesowych bez względu na to jaką branżę rozpatrujemy. Dobrym przykładem jest historia firmy Kodak, który pomimo nadarzającej się okazji, nie zdecydował się na daleko idące zmiany w swoim modelu biznesowym. W sytuacji kiedy jej pracownik wynalazł aparat cyfrowy, zarząd firmy nie zdecydował się go zrealizować i przekształcić model działalności firmy w obawie, że wpłynie to na sprzedaż filmów do jego tradycyjnych aparatów, a więc główne źródło dochodów. Ostatecznie to konkurenci wprowadzili na rynek aparat cyfrowy. Przykładów firm, które nie wykorzystały nadarzających się okazji do zmiany modelu biznesowego jest niestety o wiele więcej.

W latach 90. Blockbuster zdominował branżę wypożyczania filmów. Założyciele Netflixa znaleźli jednak sposób na zrewolucjonizowanie tego rynku. Model Blockbustera wymagał, aby klienci przychodzili do jego sklepu i wypożyczali filmy. Netflix pozwolił ludziom wybrać film online i wysyłał DVD do ich domów. Następnym krokiem było wprowadzenie modelu subskrypcyjnego. To była kluczowa decyzja, która pomogła Netflixowi w rozwoju. W 2007 r. Netflix zamienił swój poprzedni tradycyjny model na strumieniowe przesyłanie filmów online w ramach subskrypcji za niską opłatą. Ta decyzja się opłaciła. Filmy i seriale telewizyjne na żądanie umożliwiają oglądanie w dowolnym miejscu i czasie na wielu różnych urządzeniach. Dało to klientom komfort, nie musieli fizycznie wychodzić z domu, aby wypożyczyć film, ani czekać na przesyłkę pocztową.

Na uwagę zasługuje również historia Ubera, który zrewolucjonizował tradycyjną branżę przewozu osób. Początkowo Uber był droższy niż taksówka, ale był bardziej popularny, ponieważ wprowadził innowacje w modelu biznesowym. Łatwiej było umówić przejazd Uberem za pomocą aplikacji, niż dzwonić na główną linię, aby zamówić taksówkę. Uber zmniejszył uciążliwości związane z czekaniem na pojazd. Samochód Ubera można namierzyć z telefonu. W tradycyjnej taksówce klient musiał czekać, nie wiedząc, kiedy ona przyjedzie. Model biznesowy Ubera zwiększył również dostępność pojazdów.

Siłą firm jak Netflix, Amazon czy Uber nie jest to, że oferują lepsze produkty niż konkurencja. Odnajdują one niszę na rynku, którą błyskawicznie wykorzystują i powiększają do rozmiarów rynku głównego nurtu, zanim dotychczasowi liderzy zdążą odpowiednio zareagować. Kluczem jest tu szybkość wprowadzania zmian w modelu biznesowym, w szczególności silny nacisk na „consumer experience”.

Współdzielenie bez pośrednika

Inne modele biznesowe mogą być oparte na ekonomii współdzielenia. Za pomocą aplikacji lub strony internetowej właściciel aktywów kontaktuje się bezpośrednio z klientem, który jest skłonny zapłacić za tymczasowe korzystanie z jego aktywów, bez konieczności ich kupowania lub wchodzenia w długotrwały związek z właścicielem. Oprócz samej aplikacji, która zwykle pobiera niewielką opłatę za świadczoną usługę, transakcje typu sharing economy nie mają pośredników.

Przykładem jest Airbnb – największa firma na świecie działająca w zakwaterowaniu nie posiada ani jednego pokoju. Airbnb nie wynajmuje lokali od właścicieli, ale jest pośrednikiem, który zajmuje się wyłącznie obsługą podaży i popytu

Cyfryzacja pozwala na łatwe skalowanie działalności firmy, a więc osiąganie korzyści o rozmiarach, których nie da się osiągnąć przy bardziej tradycyjnych rozwiązaniach. Nie oznacza to jednak, że każdy model biznesowy, który prowadzi do sukcesu rynkowego, musi się opierać na takich technologiach. Praktycznie nie ma tutaj ograniczeń, może poza samą wyobraźnią przedsiębiorców, ich umiejętnością analizowania działalności własnej firmy i szans, jakie daje zmieniająca się rzeczywistość, a także determinacją w ciągłym wprowadzaniu zmian.

Źródło: materiały dla mediów