Jak efektywnie prowadzić budżet domowy?

Ludzie często szukają sposobów na zwiększenie swoich dochodów. Równie istotne jest jednak zwrócenie uwagi na optymalizację wydatków. Dlatego też zawsze warto opracować budżet domowy, by bardziej świadomie zarządzać swoją sytuacją i zwiększać szanse na realizację szeroko pojętych celów finansowych.

Jak zdefiniować budżet domowy?

Budżet domowy jest szczegółowym planem finansowym na określony czas, np. miesiąc. Taki plan gospodarstwa domowego obejmuje zarówno dochody, jak i wydatki. Budżet domowy prowadzi się, aby:

• Zoptymalizować wydatki — planowanie a później realizowanie założeń budżetu rodzinnego pozwala zidentyfikować wydatki, które wcale nie są niezbędne.
• Planować oszczędności —  z planem prościej o określenie optymalnej ilości środków do odłożenia na IKE/IKZE lub koncie oszczędnościowym.
• Zachować równowagę finansową — budżet domowy powinien być tworzony tak, by łączyć bieżący komfort, z długoterminową stabilnością finansową.
• Realizować plany finansowe —  przykładowo budżet domowy może pomóc w uzbieraniu środków na wkład własny.

Koniec, końców celem jest to, aby mieć większą świadomość i większą kontrolę nad własnymi finansami.

Przykładowe metody planowania budżetu domowego

Metod stworzenia budżetu domowego jest sporo. Zasadniczo każda z nich dąży do tego, by zidentyfikować kategorie wydatków i przypisać do nich odpowiednią sumę pieniędzy. 

Zasada 50/30/20

W tym przypadku wydatki dzieli się na trzy kategorie:

• 50% budżetu przeznacza się na podstawowe potrzeby, np. opłacenie mieszkania i rachunków.
• 30% wydaje się na przyjemności i rozrywkę, w tym sfinansowanie wakacji czy wyjściu do kina.
• 20% jest dedykowanych tworzeniu funduszu awaryjnego i odkładaniu pieniędzy np. na lokatach, kontach oszczędnościowych lub IKE/IKZE.

Reguła 50/30/20 jest prosta do zrozumienia. W dodatku równoważy bieżący komfort z celami długoterminowymi. Jednakże ten procentowy podział należy potraktować jako punkt wyjścia. Konieczne jest uwzględnienie swojej indywidualnej sytuacji. 

Metoda kopertowa

W klasycznej formie ta metoda polega na rozdzieleniu gotówki na kilka kopert. Każda z tych kopert jest oznaczona. Przykładowo jako „rozrywka”, „transport”, „jedzenie”, czy „zdrowie”. Do każdej koperty wkłada się określoną ilość gotówki na poszczególne cele.

Płatność gotówką jest bardziej namacalna niż metodami cyfrowymi. Stąd metoda kopertowa sprzyja unikaniu zbędnych wydatków w dzisiejszych czasach. Z drugiej strony ten sposób może być czasochłonny i małoelastyczny. 

Kakeibo

Założeniem kakeibo jest zapisywanie wszystkich dochodów i wydatków. Choć ta japońska sztuka oszczędzania liczy już ponad 120 lat, to może okazać się korzystna także w obecnych czasach.

Zapisywanie wszystkich dochodów i wydatków np. w zeszycie jest dość żmudną procedurą. Jednakże sprzyja to zachowaniu refleksji nad wydatkami. W konsekwencji łatwiej zidentyfikować wydatki, które mogą okazać się zbędne. Kakeibo to więc metoda polecana ludziom szukającym oszczędności. 

Narzędzia wspomagające opracowanie domowego budżetu

Tradycyjne analizowanie budżetu domowego polega na zapisywaniu danych np. w zeszycie. Od lat sporą popularnością cieszą się też arkusze kalkulacyjne, np. Excel. Takie rozwiązanie pomaga w przygotowywaniu analiz i ogranicza ryzyko błędów w kalkulacjach.

Skorzystać można też z szeregu aplikacji do zarządzania budżetem domowym. Dostępne oprogramowanie jest coraz bardziej intuicyjne i zaawansowane. Pomocne są też rozwiązania oferowane przez banki. Przykładowo aplikacje bankowe udostępniają funkcje wspomagające kontrolę budżetu domowego.

Jak opracować pierwszy budżet domowy?

Finanse osobiste z definicji są prowadzone na podstawie indywidualnej sytuacji oraz preferencji. Stąd nie ma jednego uniwersalnego sposobu na opracowanie takiego budżetu. Można jednak wyróżnić orientacyjne kroki, które pomogą stworzyć budżet rodzinny.

1. Określenie poziomu dochodów i skategoryzowanie wydatków

Na początku trzeba zsumować wszystkie dochody gospodarstwa domowego netto. Obejmuje to pensje, świadczenia socjalne, stypendia i wszelkie inne źródła. W ten sposób określa się swój dostępny miesięczny budżet.

Następnie należy skategoryzować swoje wydatki i przypisać do nich koszty. Przykładowo kategorie obejmują: żywność, transport, media, czynsz i rozrywka. Wyróżnić można wydatki stałe, które są takie same w każdym miesiącu, np. opłata za internet. Niemniej pojawią się też wydatki nieregularne (zmienne), gdzie trzeba pogodzić się z wartościami szacunkowymi. Przykładowo trudno co do jednego grosza określić ilość pieniędzy, jaką zagospodaruje się na żywność w danym miesiącu. Im jednak dokładniej przeprowadzi się wyliczenia, tym lepiej. Wspomóc można się np. wyciągami bankowymi za ostatnie miesiące. 

2. Opracowanie i wprowadzenie budżetu w życie

Już samo rozpisanie kwot zwykle pozwala określić miejsca na cięcie wydatków, które nie wpłyną negatywnie na komfort życia. Na tym etapie istotne jest także określenie swoich priorytetów finansowych.  Trzeba więc ustalić swoje cele oszczędnościowe i poziom wydatków na poszczególne kategorie wydatków. 

3. Stała optymalizacja planu finansowego

Budżet domowy wymaga regularnych przeglądów i optymalizacji. Wszystkie czynniki ulegają przecież zmianie. Z czasem zmieni się przecież strona dochodowa, np. ze względu na podwyżkę wynagrodzenia. Niezbędne wydatki zapewne także będą wymagać coraz większych nakładów ze względu na inflację.