Kredyt i pożyczka to jedne z najczęściej wykorzystywanych form finansowania, z których korzystają zarówno osoby prywatne, jak i firmy. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, w rzeczywistości różnią się pod wieloma względami. Zarówno prawnymi, jak i praktycznymi. Różnice między kredytem a pożyczką obejmują m.in. instytucje, które mogą ich udzielać, sposób zawierania umowy, cel finansowania czy obowiązki stron. Znajomość tych różnic ma kluczowe znaczenie przy podejmowaniu świadomej decyzji finansowej. W niniejszym artykule przybliżamy najważniejsze cechy obu produktów oraz zestawiamy je ze sobą w sposób jasny i przejrzysty.
Czym jest kredyt?
Kredyt to szczególny rodzaj zobowiązania finansowego, które może być udzielone wyłącznie przez instytucję bankową lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową (SKOK). Wynika to bezpośrednio z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe. Zgodnie z jej artykułem 69, kredyt polega na tym, że bank zobowiązuje się na piśmie oddać do dyspozycji klienta – kredytobiorcy – określoną sumę pieniędzy na uzgodniony czas i w określonym celu. Kredytobiorca natomiast zobowiązuje się do wykorzystywania tych środków zgodnie z warunkami umowy oraz do ich terminowego zwrotu wraz z należnymi odsetkami i innymi kosztami.
Kredyt nie jest więc zwykłą pożyczką. Jego udzielenie wiąże się z konkretnymi wymogami prawnymi. Przede wszystkim musi być zawarty na piśmie. W umowie kredytowej powinny znaleźć się m.in.: dane stron, kwota kredytu, waluta, cel kredytowania, harmonogram spłat (czyli terminy i wysokość rat), całkowity koszt zobowiązania oraz informacje o formie zabezpieczenia – np. hipoteka, poręczenie czy cesja wierzytelności.
Zanim bank udzieli kredytu, przeprowadza dokładną analizę zdolności kredytowej wnioskodawcy. Sprawdza jego dochody, aktualne zobowiązania, sytuację rodzinną, a także historię spłat w Biurze Informacji Kredytowej (BIK). Dopiero pozytywny wynik takiej oceny otwiera drogę do podpisania umowy.
Warto też pamiętać, że kredyt może mieć różne formy. Część z nich – jak kredyty hipoteczne czy samochodowe – musi być przeznaczona na określony cel. Inne, np. kredyty gotówkowe, dają większą swobodę wykorzystania środków. Niezależnie jednak od rodzaju, każdy kredyt wiąże się z obowiązkiem spłaty nie tylko pożyczonej kwoty, ale również odsetek i opłat dodatkowych.
Czym jest pożyczka?
Pożyczka to forma zobowiązania cywilnoprawnego, uregulowana nie przez prawo bankowe, lecz przez Kodeks cywilny – dokładnie przez art. 720. Zgodnie z jego zapisami, umowa pożyczki polega na tym, że jedna strona (pożyczkodawca) zobowiązuje się przenieść na własność drugiej stronie (pożyczkobiorcy) określoną ilość pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku. Druga strona zobowiązuje się oddać tę samą ilość środków lub rzeczy o identycznej jakości. Co istotne, pożyczka nie musi dotyczyć wyłącznie pieniędzy. Może obejmować również np. zboże, opał, czy materiały budowlane, o ile da się je określić według rodzaju.
W przeciwieństwie do kredytu, który może być udzielany wyłącznie przez banki i SKOK-i, pożyczki może udzielić każdy. Zarówno osoba prywatna, jak i przedsiębiorstwo czy instytucja pozabankowa. Taki charakter sprawia, że umowy pożyczkowe są znacznie bardziej elastyczne. Przepisy nie narzucają konkretnego kształtu ani treści umowy. Strony mogą swobodnie ustalić warunki takie jak termin spłaty, wysokość ewentualnych odsetek czy brak kosztów.
Dodatkowo w przypadku pożyczek o wartości nieprzekraczającej 1000 zł, prawo dopuszcza możliwość zawarcia umowy ustnie, bez potrzeby sporządzania dokumentu pisemnego. To również odróżnia pożyczkę od kredytu, który zawsze wymaga formy pisemnej. Istotnym wyróżnikiem jest też to, że środki z pożyczki można przeznaczyć na dowolny cel. Pożyczkodawca nie ma prawa ingerować w sposób ich wykorzystania ani wymagać rozliczenia z wydatkowania pieniędzy.
Warto podkreślić, że pożyczka może być zarówno odpłatna (z odsetkami), jak i nieodpłatna. Przykładem są tzw. „promocyjne chwilówki 0%”, gdzie pożyczkobiorca zobowiązuje się jedynie do zwrotu kapitału, o ile spłata nastąpi w terminie. Mimo pozornej prostoty pożyczka – szczególnie zawierana z firmą pozabankową – może wiązać się z dodatkowymi opłatami i ryzykiem, dlatego zawsze warto dokładnie zapoznać się z jej warunkami.
Różnice między kredytem a pożyczką
Choć kredyt i pożyczka często bywają ze sobą mylone, różnice między nimi są istotne – zarówno pod względem prawnym, jak i praktycznym. Pierwsza i najważniejsza rozbieżność dotyczy podstawy prawnej. Kredyt regulowany jest przez ustawę Prawo bankowe, natomiast pożyczka – przez Kodeks cywilny. Oznacza to, że kredyt wymaga spełnienia szeregu ustawowych warunków, w tym pisemnej formy umowy i obowiązkowych elementów kontraktu. Natomiast pożyczka podlega znacznie mniej restrykcyjnym regulacjom.
Podmiot udzielający finansowania to kolejny punkt różnicy. Kredytu może udzielić wyłącznie bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa. Żadne inne instytucje nie mają do tego prawa. Tymczasem pożyczki mogą udzielać nie tylko instytucje finansowe, ale również osoby prywatne. Oznacza to, że pożyczka może pochodzić od znajomego, członka rodziny czy inwestora.
Istotne różnice pojawiają się także w zakresie celu finansowania. Kredyt niemal zawsze musi być przeznaczony na określony cel, a sposób wykorzystania środków może być przez bank kontrolowany. W przypadku pożyczki takiego obowiązku nie ma. Pieniądze lub rzeczy mogą zostać użyte w dowolny sposób i pożyczkodawca nie ma prawa ingerować w ich wykorzystanie.
Inną ważną różnicą jest przedmiot umowy. Kredyt może dotyczyć wyłącznie środków pieniężnych. Pożyczka natomiast może obejmować również rzeczy materialne oznaczone co do gatunku – na przykład określoną ilość węgla, zboża czy paliwa.
Różnice dotyczą także formy umowy. Kredyt wymaga bezwzględnie zawarcia pisemnej umowy, podczas gdy pożyczka może być udzielona ustnie, o ile jej wartość nie przekracza 1000 zł. W przypadku wyższych kwot, choć prawo nie wymaga pisemności, jest ona zalecana.
Wreszcie różnice występują w kosztach zobowiązania. Kredyt zawsze wiąże się z opłatami. Naliczane są odsetki, prowizje, a często także inne koszty dodatkowe. Pożyczka może być natomiast zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna – wszystko zależy od ustaleń stron. Niektóre firmy pozabankowe oferują pożyczki promocyjne, które przy terminowej spłacie nie generują żadnych kosztów.
Kredyt i pożyczka – podobieństwa
Choć kredyt i pożyczka różnią się między sobą zakresem regulacji prawnych, formą zawarcia umowy czy instytucją udzielającą finansowania, mają również wiele wspólnych cech. Przede wszystkim obie formy stanowią zobowiązania finansowe. Niezależnie od tego, czy zaciągamy kredyt w banku, czy pożyczkę od osoby prywatnej, jesteśmy zobowiązani do ich zwrotu zgodnie z ustalonymi warunkami.
Zarówno kredyt, jak i pożyczka najczęściej są odpłatne. To oznacza, że poza zwrotem kapitału musimy również ponieść koszty w postaci odsetek, prowizji lub opłat dodatkowych. W obu przypadkach możliwe jest rozłożenie spłaty na raty według harmonogramu – choć pożyczki często są bardziej elastyczne pod tym względem. W przypadku nieterminowej spłaty konsekwencje są podobne. Zarówno bank, jak i pożyczkodawca mają prawo naliczyć odsetki za opóźnienie, skierować sprawę do sądu, a w ostateczności – do egzekucji komorniczej.
Istotnym punktem wspólnym jest także kwestia maksymalnego oprocentowania. Zarówno kredyty, jak i pożyczki podlegają ograniczeniom w zakresie kosztów – regulowanym m.in. przez Ustawę o kredycie konsumenckim oraz przepisy Kodeksu cywilnego. Wysokość odsetek nie może przekroczyć ustalonego prawnie limitu, który w przypadku odsetek za opóźnienie nie może być wyższy niż dwukrotność ustawowych odsetek, czyli stopy referencyjnej NBP powiększonej o 5,5 punktu procentowego. Tę zasadę wzmocniła również tzw. ustawa antylichwiarska z 6 października 2022 roku, której celem było ograniczenie nadmiernych kosztów pozaodsetkowych.
Mimo że formy te różnią się w szczegółach, to w podstawowym założeniu – czyli konieczności zwrotu zobowiązania oraz ograniczeniach kosztów – kredyt i pożyczka pozostają bardzo do siebie zbliżone.
Różnice między kredytem a pożyczką – podsumowanie najważniejszych informacji
Podsumowując, zarówno kredyt, jak i pożyczka to formy zobowiązań finansowych, które wymagają od konsumenta zwrotu otrzymanych środków. Ich podstawowe cechy są jednak odmienne. Przede wszystkim w zakresie przepisów prawnych, instytucji uprawnionych do ich udzielania, a także warunków umownych. Kredyt to produkt ściśle regulowany przez Prawo bankowe i dostępny wyłącznie w bankach oraz SKOK-ach. Z kolei pożyczka, opisana w Kodeksie cywilnym, może być udzielana przez każdą osobę fizyczną lub instytucję.
Kredyty z reguły wiążą się z większą liczbą formalności, obowiązkową formą pisemną i koniecznością wskazania celu finansowania. Pożyczki dają większą elastyczność – zarówno w sposobie zawarcia umowy, jak i wykorzystania środków. Wspólnym mianownikiem obu form jest jednak obowiązek zwrotu zobowiązania, możliwość naliczania kosztów oraz stosowanie przepisów ograniczających maksymalne oprocentowanie.
Znajomość różnic i podobieństw pomiędzy kredytem a pożyczką pozwala dokonać świadomego wyboru odpowiedniego produktu finansowego, dopasowanego do własnych potrzeb, możliwości i oczekiwań.
Komentarze
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy :)