Karta debetowa: co to jest i jak działa?

Karty debetowe są jednym z najpopularniejszych instrumentów płatniczych, które pozwalają na codzienne zarządzanie finansami. Jak wynika z danych NBP za II kwartał 2024 roku, w Polsce było wydanych 39,2 mln kart debetowych. Dzięki karcie wydanej do konta osobistego czy firmowego użytkownik może dokonywać wypłat gotówki z bankomatów oraz wpłacać ją we wpłatomatach. Poza tym korzysta z opcji płatności bezgotówkowych np. w sklepach, punktach usługowych czy w systemach rezerwacji online. Trzeba jednak posiadać konto, z którym karta jest związana i na nim pieniądze. Jeśli nie zasilisz konta, karta będzie bezużyteczna.

Czym jest karta debetowa?

Karta debetowa to instrument płatniczy wydawany przez bank w związku z otwarciem rachunku bankowego, zazwyczaj rachunku osobistego czy firmowego. Umożliwia ona korzystanie z własnych środków zgromadzonych na koncie do wysokości dostępnego salda. Oznacza to, że wszystkie transakcje realizowane kartą, tj. gotówkowej i bezgotówkowe płatności kartą debetową są bezpośrednio autoryzowana w oparciu o saldo dostępne na rachunku bankowym. Na tej podstawie konkretna kwota pieniędzy zostaje zablokowana, a następnie rozliczona wraz z finalizacją transakcji.

Dzisiaj karta debetowa to już nie tylko „plastik”. Oprócz fizycznej plastikowej karty debetowej użytkownicy mogą też zdecydować się na ich wirtualne odpowiedniki, czyli ekarty. Dużą popularnością cieszą się też karty debetowe w telefonach. Płacąc kartą w takiej sytuacji zazwyczaj nie trzeba nawet podawać kodu PIN.

Mechanizm działania karty debetowej

Z uwagi na swoją nazwę, karta debetowa czasem bywa uznawana za kartę z dodatkowym limitem kredytowym. Nic bardziej mylnego! O ile w koncie bankowym, do którego została wydana, nie funkcjonuje limit odnawialny, o tyle możliwe jest korzystanie z karty debetowej tylko w ramach własnych środków zgromadzonych na rachunku.

Mechanizm działania karty debetowej jest prosty i intuicyjny. Każda transakcja wykonana przy użyciu karty jest autoryzowana w czasie rzeczywistym. Oznacza to, że:

• jeśli posiadasz wystarczające środki na swoim koncie, transakcja zostanie zatwierdzona i powiedzie się (dokonasz zakupu lub rezerwacji),
• w przypadku braku wystarczających środków transakcja zostanie odrzucona.

Autoryzacja transakcji polega na sprawdzeniu dostępności środków na rachunku bankowym oraz ewentualnym zabezpieczeniu określonej kwoty na koncie, co może być istotne np. przy rezerwacjach hotelowych czy wynajmie samochodu.

Co umożliwia karta debetowa?

Karta debetowa pozwala na szerokie wykorzystanie środków zgromadzonych na koncie bankowym – zarówno w formie gotówkowej, jak i bezgotówkowej. Dzięki niej możesz:

• dokonywać płatności bezgotówkowych w sklepach stacjonarnych i punktach usługowych – zarówno tradycyjnie, jak i zbliżeniowo (dotyczy karty debetowej z taką funkcjonalnością),
• realizować płatności online (płatność za rachunki, zamówienia w sklepach, streamingi i subskrypcje), korzystając z kodów autoryzacyjnych lub funkcji 3D Secure,
• wypłacać gotówkę z rachunku bankowego z bankomatów zarówno swojego banku, jak i innych instytucji finansowych (przy czym w tym drugim przypadku mogą pojawić się wyższe prowizje),
• sprawdzać saldo rachunku w bankomatach.

Korzystanie z karty debetowej możliwe jest po jej aktywacji i nadaniu kodu PIN. Koniecznością jest też ustalenie limitów na transakcje bezgotówkowe oraz gotówkowe. W przypadku karty debetowej stanowi zabezpieczenie i daje większą kontrolę wydatków.

Kto może ubiegać się o posiadanie karty debetowej?

O kartę debetową może ubiegać się każda osoba posiadająca rachunek osobisty w danym banku. Jest to produkt dostępny praktycznie dla każdego klienta indywidualnego. Dodatkowo:

• osoby niepełnoletnie mogą otrzymać kartę debetową powiązaną z kontem młodzieżowym/kontem dla dziecka za zgodą opiekuna prawnego,
• współwłaściciele konta mogą posiadać własne, oddzielne karty płatnicze wydane do tego samego rachunku bankowego, którym razem zarządzają,
• przedsiębiorcy mogą korzystać z kart debetowych przypisanych do rachunków firmowych i mogą też zamówić karty dla swoich pracowników, jako dla użytkowników.

Do rachunku bankowego może zostać wydanych więcej kart płatniczych – ich maksymalna liczba zależy od wewnętrznych regulacji banku.

Ile kosztuje posiadanie karty debetowej?

Koszty posiadania karty debetowej zależą od oferty konkretnego banku. Trudno mówić tu o jakichś sztywnych widełkach. Możemy jednak przyjąć, że często wydanie i obsługiwanie kart płatniczych jest darmowe, ale tylko pod pewnymi warunkami.

Standardowo opłaty, jakie mogą pojawić się w związku z kartą debetową to:

• opłaty miesięczne za obsługę karty – w niektórych przypadkach banki oferują możliwość zwolnienia z opłat po spełnieniu określonych warunków, np. wykonaniu płatności na określoną kwotę,
• prowizje za wypłaty gotówki z bankomatów – szczególnie jeśli korzystasz z bankomatów innych banków,
• opłaty za transakcje zagraniczne – zazwyczaj nic nie stoi na przeszkodzie, aby kartą debetową wydaną do konta w PLN płacić też za granicą, dokonując transakcji gotówkowych i bezgotówkowych. Wiąże się to jednak z opłatami i prowizjami, np. za przewalutowanie. Dlatego mając w banku rachunek osobisty, zorientuj się, czy masz dostęp do kont walutowych z kartami,
• dodatkowe usługi – np. ubezpieczenie podróżne, personalizacja karty lub korzystanie z funkcji płatności mobilnych.

Rodzaje karty płatniczych – karta kredytowa a karta debetowa

Zastanawiasz się, czym się różni karta kredytowa od debetowej? Zacznijmy od zrozumienia, jak działa karta kredytowa. Ma ona przyznany przez bank limit i funkcjonuje niezależnie od Twojego indywidualnego rachunku bankowego. Najbardziej opłacalne jest dokonywanie płatności bezgotówkowych, bo wtedy za terminową spłatę zadłużenia możesz „załapać się” na okres bezodsetkowy.

Zatem powyższe karty płatnicze różnią się od siebie przede wszystkim mechanizmem działania i przeznaczeniem.

• W przypadku karty debetowej płacisz wyłącznie środkami zgromadzonymi na koncie bankowym – nie jest to produkt kredytowy.
• W przypadku karty kredytowej możesz korzystać z pieniędzy banku w ramach przyznanego limitu kredytowego – jest to produkt kredytowy, aby go otrzymać, musisz mieć zdolność kredytową.

A co jeśli nie masz wystarczających środków na koncie osobistym?

W przeciwieństwie do karty kredytowej karta debetowa nie oferuje dostępu do środków w ramach limitu kredytowego. Wyjątkiem są sytuacje, gdy bank umożliwia korzystanie z tzw. limitu odnawialnego, który jest osobnym produktem finansowym. Karta debetowa pozwala na płacenie pieniędzmi ponad stan, czyli gdy saldo konta jest wtedy zerowe, a Ty masz przyznany w banku limit odnawialny, możliwe będzie dokonywanie płatności kartą do wysokości tego salda dodatkowego. Pamiętaj jednak, że jest to określony limit środków i tutaj okres bezodsetkowy nie funkcjonuje. Każde skorzystanie z debetu wiąże się z naliczaniem odsetek.