Sejm przypieczętował Polski Ład, która wejdzie w życie od 1 stycznia 2022 r. Niesie on ogromne zmiany dla jednoosobowych działalności gospodarczych, dlatego też przedsiębiorcy szukają opcji ochrony w sytuacji pojawienia się dodatkowych obciążeń publicznoprawnych, wśród których znajdują się m.in. powiększone składki zdrowotne oraz brak możliwości ich odliczenia od podatku.
Foto: YAY Foto/ Labunskiy K.
W tym celu coraz więcej z nich decyduje się na przekształcenie formy swojej działalności w spółkę. Jakie są możliwe opcje?
„Wzorcowe” przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) odbywa się na gruncie przepisów ustawy kodeksu spółek handlowych. Opcja, ta ogranicza jednak możliwość wyboru spółki, w którą chce się przekształcić przedsiębiorca, wyłącznie do sp. z o.o.
Istnieje także możliwość przekształcenia oparta na przepisach kodeksu cywilnego dająca dowolność wyboru docelowej spółki, którą może być: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna, prosta spółka akcyjna, czy spółka jawna lub komandytowo-akcyjna.
Dostępne są dwie metody przekształcenia JDG w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego:
1.Wniesienie całego przedsiębiorstwa JDG do nowej spółki.
2. Stopniowe wygaszanie JDG na rzecz nowo powstałej spółki.
Wniesienie całego przedsiębiorstwa jednoosobowej działalności gospodarczej do nowej spółki
W rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego, przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników materialnych takich jak: urządzenia, maszyny, nieruchomości i inne, oraz składników niematerialnych, którymi mogą być koncesje, zezwolenia, decyzje administracyjne czy know-how, wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej. Składniki te tworzą zorganizowaną całość posiadającą określoną wartość, co oznacza, że mogą być przedmiotem zawieranych transakcji handlowych.
Składniki te jako całość mogą zostać wniesione do nowo powstałej spółki w drodze jednej czynności prawnej jako aport. Przedsiębiorca działający dotychczas w formie JDG staje się wspólnikiem nowej spółki, zaś wysokość jego wkładu stanowi odpowiednik wartości przenoszonego przedsiębiorstwa.
Forma i czas przekształcenia
Przekształcenie następuje z chwilą zawarcia umowy przeniesienia przedmiotu aportu do spółki. Wymagana jest forma pisemna z notarialnie poświadczonymi podpisami. Jeśli jednym ze składników wchodzących w skład JDG jest nieruchomość, konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego.
Procedura trwa około jednego miesiąca. Dodatkowy czas potrzebny jest na przeprowadzenie audytu sytuacji majątkowej i podatkowej przenoszonego przedsiębiorstwa, oraz przeprowadzenie procedury założenia nowej spółki oraz rejestrację wszystkich zmian.
Brak sukcesji uniwersalnej po przekształceniu
W przypadku, gdy składniki majątku przedsiębiorcy przechodzą na nową spółkę jako całość, nie dochodzi do tzw. sukcesji uniwersalnej, czyli spółka nie nabywa ogółu praw i obowiązków dotychczas przysługujących przedsiębiorcy zorganizowanemu jako JDG.
Przykładem braku sukcesji uniwersalnej są np. uzyskane przez przedsiębiorcę jednoosobowego koncesje oraz inne decyzje administracyjne. Po dokonaniu przekształcenia nie przechodzą one automatycznie na spółkę, do której aportem zostało wniesione przedsiębiorstwo, niezbędne jest ponowne wystąpienie o ich wydanie, a co za tym idzie, dochodzi do czasowego ograniczenia wykonywania przedsięwzięć wymagających posiadania zezwoleń, koncesji i innych decyzji administracyjnych.
Prawa i obowiązki wynikające z umów JDG
Istotna jest także jest kwestia przejścia praw i obowiązków wynikających z umów zawartych przez przedsiębiorcę jednoosobowego, które w wyniku przekształcenia, ulegają rozszczepieniu. Prawa przysługujące przedsiębiorcy przechodzą na nowo utworzoną spółkę (chyba, że wolą stron wyłączono możliwość dokonania cesji), obowiązki zaś przechodzą na spółkę z zastrzeżeniem wymogu uzyskania akceptacji drugiej strony umowy. Warto podkreślić, że udzielenie zgody nie jest obowiązkiem, lecz dobrą wolą drugiej strony umowy, co może generować liczne trudności. Konsekwencją braku akceptacji może być sytuacja, w której mimo przeprowadzenia przekształcenia, w odniesieniu do niektórych umów, ich stroną w dalszym ciągu będzie przedsiębiorca jednoosobowy, nie zaś spółka.
Wygaszanie jednoosobowej działalności gospodarczej na rzecz nowo powstałej spółki
W wyniku tej formy przekształcenia następuje zmiana formy prawnej prowadzonej działalności, natomiast nowo powstała spółka stanowi podmiot całkowicie odrębny od jednoosobowego przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. Przekształcenie nie odbywa się w formie automatycznego i jednoczesnego przejęcia wszystkich dotychczasowych praw i obowiązków jednoosobowego przedsiębiorcy, natomiast wymaga dokonania wielu osobnych czynności prawnych.
Oddziałuje to bezpośrednio na czas trwania procesu przekształcenia. Szybkość całego postępowania jest uzależniona od decyzji przedsiębiorcy w tym zakresie, jego indywidualnych potrzeb oraz tego, jak liczne składniki tworzą majątek jednoosobowego przedsiębiorstwa ulegającego przekształceniu.
Sytuacja prawna nowo powstałej spółki
W odniesieniu do umów z dotychczasowymi kontrahentami przedsiębiorcy, muszą one zostać rozwiązane przez przedsiębiorcę jednoosobowego oraz ponownie zawiązanie z udziałem spółki. Aby uprościć tą procedurę, można dokonać zmiany podmiotowej w zakresie każdej z umów za pośrednictwem umowy cesji. W każdym przypadku kontrahent musi jednak wyrazić zgodę na „wejście” w miejsce przedsiębiorcy nowej spółki.
Decyzje administracyjne, w tym koncesje i zezwolenia uzyskane przez przedsiębiorcę w ramach prowadzonej dotychczas JDG nie przechodzą na nowo utworzoną spółkę. Oznacza to konieczność ponownego wystąpienie z wnioskiem o ich wydanie, poniesienie stosownych kosztów oraz uwzględnienie koniecznego na to czasu.
Prawnopodatkowe skutki przeniesienia praw i obowiązków
Z prawnopodatkowego punktu widzenia, dokonane czynności są kwalifikowana jako sprzedaż przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części. W konsekwencji, kupujący, czyli spółka, będzie zobowiązany do zapłacenia podatku od towarów i usług (VAT) w wysokości 23%. Opodatkowaniu tym podatkiem podlega bowiem zasadniczo każda transakcja sprzedaży składnika majątku, również wtedy, gdy przedsiębiorcy przy jego nabyciu nie przysługiwało prawo jego odliczenia.
Nowo powstała spółka będzie uprawniona do odliczenia podatku naliczonego w związku z zakupem od jednoosobowej działalności gospodarczej składników majątkowych.
Jaką formę przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę zatem wybrać?
Aby dokonać optymalnej decyzji dotyczącej metody przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej, warto przeprowadzić szczegółową analizę sytuacji przedsiębiorcy. Należy w niej uwzględnić wiele aspektów, wśród nich podstawowe zagadnienia takie jak:
- czy docelową formą prowadzenia działalności gospodarczej ma być spółka z o.o., czy inna spółka?
- czy decydując się na przekształcenie w spółkę z o.o., S.A. lub PSA chcę mieć możliwość skorzystania z preferencyjnego 9% CIT?
- czy dotychczasowa działalność opiera się na koncesji lub zezwoleniu?
- czy wchodzące do JDG składniki majątku zostały nabyte z VAT?
To tylko podstawowe zagadnienia, które nie wyczerpują katalogu wszystkich istotnych aspektów związanych z przekształceniem jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę. Ważne jest, aby wybór metody był dopasowany do sytuacji konkretnego przedsiębiorcy oraz uwzględniał dużą dynamikę zmieniających się okoliczności zarówno prawnopodatkowych, jak i ekonomicznych. Wsparcie w tym procesie zawodowego pełnomocnika specjalizującego się w procesach przekształceń zarówno w aspektach prawnych jak i podatkowych, z pewnością pomoże uchronić się przed błędami, które mogą słono kosztować.
Marcin Sadowski,
Krzemień Zaliwska Adwokaci i Radcowie Prawni
Komentarze
Nie ma jeszcze żadnych komentarzy :)