Strategia podatkowa w pigułce. Wszystko co musi wiedzieć przedsiębiorca

W 2021 roku na polskich przedsiębiorców nałożono nowe obowiązki sprawozdawcze. Jednym z nich jest posiadanie strategii podatkowej i publikowanie informacji o jej realizacji. Czym jest strategia podatkowa, jaki jest cel wprowadzonych regulacji i kto musi wywiązać się z nowych obowiązków?

Strategia podatkowa – cel nowej regulacji

Zgodnie z obowiązującymi od 1 stycznia 2021 r. przepisami, wybrana grupa podatników jest zobowiązana do sporządzenia i publikacji informacji o zrealizowanej strategii podatkowej za dany rok podatkowy.  Jaki jest cel tej regulacji? Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy wprowadzającej nowy obowiązek, głównym założeniem wprowadzonych zmian jest zwiększenie transparentności największych podatników. Publikacja informacji o realizowanej strategii ma również pomóc obywatelom przy podejmowaniu decyzji o skorzystaniu z usług bądź zakupu towarów od tych podmiotów, jak i wpłynąć pozytywnie na zwiększenie kontroli obywatelskiej i społeczną odpowiedzialność biznesu.
Nowy obowiązek ma przyczynić się również do uszczelnienia systemu podatkowego i ograniczenia problemu unikania opodatkowania i erozji bazy podatkowej. Publikowane dane mają też pomóc organom w uzyskiwaniu informacji o działaniach i specyfice największych podatników oraz ich rozliczeniach podatkowych.

Z uwagi na powyższe uzasadnienie warto zastanowić się, jaki jest rzeczywisty cel wprowadzonych regulacji i czy spełnią one swoją – deklarowaną przez organy podatkowe – funkcję.

Część informacji, które podatnicy powinni opublikować, organy obecnie już gromadzą, a więc – dla fiskusa – nowy obowiązek nie będzie stanowił źródła zbyt wielu nowych danych. Z tego powodu można raczej przyjąć, że nowy obowiązek to przede wszystkim ważna wskazówka ze strony MF, że podatnicy powinni zarządzać zagadnieniami podatkowymi w organizacji w sposób spójny i kompleksowy, na bazie szerszego planu i założeń. Takie podejście należałoby uznać za zalecane w stosunku do wszystkich podmiotów, niezależnie od ich wielkości. Z tego powodu, kwestię strategii podatkowej i zarządzania funkcją podatkową powinni mieć na uwadze nie tylko najwięksi podatnicy.

Co to jest strategia podatkowa?

Pomimo wprowadzenia obowiązku sprawozdawczego, w regulacjach podatkowych nie znajdziemy definicji strategii podatkowej. Aby odpowiedzieć na pytanie, czym jest strategia i jak postrzegają ją organy podatkowe, można jednak sięgnąć do innych dokumentów, a zwłaszcza Wytycznych w zakresie Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego.

Zgodnie z nimi strategia podatkowa to zestaw podatkowej misji i wizji, a także długoterminowych celów podatkowych z uwzględnieniem celów biznesowych podmiotu i przyjętych wartości etycznych. Strategia podatkowa powinna być, jak wskazano w powyższym dokumencie, katalogiem formuł decyzyjnych, obejmujących cele oraz środki umożliwiające prawidłową i terminową realizację obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Dla sformułowania strategii pomocne mogą być również przykłady analogicznych przepisów obowiązujących w innych krajach oraz występująca tam praktyka.

Co powinna zwierać informacja o zrealizowanej strategii?

Zrealizowaną strategię podatkową należy podsumować w formie odpowiedniej informacji. Wskazówki, jakie elementy ma zawierać taki dokument, znajdują się w ustawie o CIT. Zgodnie z nowymi regulacjami w przygotowanym raporcie należy zawrzeć w szczególności:
• informacje o stosowanych procesach i procedurach, dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków w obszarze opodatkowania i zapewniających ich prawidłowe wykonanie;
• informacje o dobrowolnych formach współpracy z organami Krajowej Administracji Skarbowej;
• informacje dotyczące realizacji przez podatnika obowiązków podatkowych na terytorium Polski, wraz z informacją o liczbie przekazanych informacji o schematach podatkowych (z podziałem na podatki, których dotyczą);
• informacje o określonych transakcjach z podmiotami powiązanymi;
• informacje o planowanych lub podejmowanych działaniach restrukturyzacyjnych, mogących mieć wpływ na wysokość zobowiązań podatkowych podatnika lub podmiotów powiązanych;
• informacje o złożonych wnioskach o wydanie ogólnej interpretacji podatkowej, indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, wiążącej informacji stawkowej oraz wiążącej informacji akcyzowej;
• informacje dotyczące dokonywania rozliczeń podatkowych podatnika na terytoriach lub w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Co ważne, jest to katalog otwarty, a zgodnie z uzasadnieniem do projektu nowelizacji, podatnicy powinni uzupełnić informację o realizowanej strategii podatkowej o dodatkowe (jak można domniemywać – istotne) dane, które w ich ocenie powinny się w niej znaleźć. Podatnicy będą zatem musieli podjąć samodzielnie ważne decyzje co do zakresu i treści przygotowywanej informacji oraz sposobu prezentacji zawartych z niej danych.

Informacja o zrealizowanej strategii a tajemnica przedsiębiorstwa

Jak wynika z powyższego katalogu, przygotowywanym raportem należy objąć również dane wrażliwe (np. dotyczące restrukturyzacji, wybranych transakcji czy raportowania schematów podatkowych). W praktyce informacje te zostaną więc upublicznione.

Co jednak ważne, obowiązek sprawozdawczy nie obejmuje informacji objętych tajemnicą handlową, przemysłową, zawodową i procesu produkcyjnego. Ustawa nie precyzuje przy tym, co dokładnie można przez nie rozumieć. Zagadnienie to – jak się wydaje bardzo istotne dla przedsiębiorców – może więc budzić w praktyce liczne wątpliwości. Co więcej, przed przedsiębiorcami prawdopodobnie pojawi się też trudność polegająca na takim przygotowaniu informacji, aby prawidłowo wypełnić nowy obowiązek, ale jednocześnie ochronić tajemnicę przedsiębiorstwa w sposób optymalny.

Do przygotowania informacji o zrealizowanej strategii należy zatem podejść w sposób rozważny i przemyślany.

Na kim ciąży nowy obowiązek?

Obowiązek opublikowania informacji o strategii podatkowej ciąży na podatnikach, których wartość przychodu w poprzedzającym roku podatkowym przekroczyła 50 mln Euro oraz na podatkowych grupach kapitałowych.
Kiedy należy opublikować sprawozdanie?

Nowelizacja nie zawiera przepisów przejściowych. Przepisy weszły w życie 1 stycznia 2021 r., co sugerowałoby, że podatnicy powinni wykonać obowiązek sprawozdawczy dopiero za bieżący rok – zasadniczo w terminie do 31 grudnia 2022 r.
W grudniu 2020 r. Ministerstwo Finansów opublikowało jednak wyjaśnienie, że podatnicy zobowiązani są do sporządzenia i opublikowania informacji już za 2020 r., w terminie – co do zasady – do 31 grudnia 2021 r.
Co zatem z podatnikami, którzy do tej pory – a zwłaszcza od początku 2020 r. – nie sformułowali strategii? Ponadto – czy strategia musi przybrać formę formalnego dokumentu w formie pisemnej? Nowe regulacje nie odpowiadają na te pytania. Niewątpliwie jednak, aby uniknąć sporu z organami podatkowymi, należałoby zaplanować i rozpocząć odpowiednie działania mające na celu wywiązanie się z nowych obowiązków sprawozdawczych jak najszybciej.
Co ważne, zrewidowanie wewnętrznych procesów podatkowych i przygotowanie strategii może również przynieść podatnikom istotne korzyści.
Jak opublikować informację?

Podatnicy będą zobowiązani umieścić informację o realizowanej strategii podatkowej na swojej stronie internetowej. Informacja powinna zostać przygotowana w języku polskim (lub należy ją przetłumaczyć na język polski). Jeśli podatnik nie posiada witryny internetowej, dokument należy umieścić na stronie jego podmiotu powiązanego.
Informację o wykonaniu obowiązku ustawowego należy również przekazać do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Co grozi za nieopublikowanie raportu?
Podmiotom, które nie wypełnią ustawowego obowiązku, grozi kara pieniężna w wysokości nawet do 250.000 złotych.
Podsumowanie
Analizując przepisy dotyczące obowiązku sporządzania informacji o zrealizowanej strategii podatkowej można dojść do wniosku, że nowy obowiązek będzie budzić wiele wątpliwości, może też stanowić poważne wyzwanie dla podatnika.
Trzeba też podejrzewać, że nowa regulacja ma na celu zmotywowanie podatników do potraktowania zarządzania funkcją podatkową priorytetowo. Co ważne, stworzenie strategii podatkowej jest jedynie elementem w budowaniu wewnętrznego systemu realizacji obowiązków wynikających z przepisów podatkowych, obejmującego również zinwentaryzowanie/wdrożenie odpowiednich – i dostosowanych do konkretnego podmiotu – polityk, procedur i zasad podstępowania (system tax compliance).
Izabela Ścierska-Kulma, doradca podatkowy, Dyrektor w ENODO Advisors. Specjalizuje się w bieżącym doradztwie podatkowym, szczególnie w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Jest autorką artykułów i publikacji, a także prelegentką na szkoleniach i konferencjach o tematyce podatkowej.
Katarzyna Hryszko, prawnik, Menedżer w Enodo Advisors. Posiada wieloletnie doświadczenie w doradztwie podatkowym, w szczególności w zakresie podatków VAT, PCC i CIT.