Bezpłatne oprogramowanie

Internet w swych początkach był synonimem darmowej wymiany intelektualnej. Awantura o ACTA obrazuje, że internetowe dolce vita się kończy, jednak wielu dostawców oprogramowania komputerowego świadomie udostępnia swoje produkty nieodpłatnie. Często jest to zabieg marketingowy, mający zachęcić użytkownika do skorzystania z płatnej wersji zawierającej więcej funkcji.

Czy polski przedsiębiorca może mieć kłopoty z powodu korzystania z darmowych programów?

Darmowy program a podatek dochodowy

Ustawa o podatku dochodowym za przychód z działalności gospodarczej uważa również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Tłumacząc na język polski: „jeśli przedsiębiorca dostaje za darmo coś co ma swoją cenę (wartość), to należy wykazać przychód w tej wysokości a co za tym idzie, opodatkować”.

Jeśli jednak w działalności gospodarczej wykorzystujemy program udostępniany za darmo, to nie mamy do czego porównać, a zatem nie możemy oszacować wartości oprogramowania. Używanie legalnych bezpłatnych programów możemy traktować jak wykorzystywanie powszechnie dostępnych informacji, które nie podlegają opodatkowaniu.

Przykładem jest ifirma.pl, która darmowo udostępnia program do fakturowania. Wystawianie faktur w serwisie nie spowoduje u użytkownika przychodu z tytułu otrzymania nieodpłatnych świadczeń.

Zakres bezpłatnej licencji

Ważne jest, aby wykorzystywać program zgodnie z licencją. Jeżeli licencja pozwala wykorzystywać oprogramowanie tylko na użytek prywatny, to nie należy darmowej wersji wykorzystywać w celach komercyjnych. Zastrzeżenie, że licencja przewiduje wyłącznie wykorzystanie oprogramowania dla celów prywatnych dotyczy zarówno oprogramowania bezpłatnego jak i płatnego. Dlatego nie można przyjąć, że posiadając prywatnie legalną licencję na oprogramowanie automatycznie będziemy mogli je wykorzystywać w działalności gospodarczej – trzeba sprawdzić zakres prawa do użytkowania. Wykorzystywanie oprogramowania niezgodnie z licencją daje producentowi prawo do roszczeń finansowych i jest ścigane przez prawo.

Interpretacja podatkowa

Poniżej przedstawiamy interpretację podatkową w kwestii ewentualnego powstania przychodu po stronie korzystającego z bezpłatnego oprogramowania.

Interpretacja indywidualna z dnia 17.07.2008, sygn. IBPB1/415-331/08/MW (KAN-3992/04/08), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112 poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Cywilnej, przedstawione we wniosku z dnia 17 kwietnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura 18 kwietnia 2008 r.), uzupełnionym w dniu 30 czerwca 2008 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych pobrania nieodpłatnie udostępnionych w sieci internetowej programów komputerowych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 kwietnia 2008 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych pobrania nieodpłatnie udostępnionych w sieci internetowej programów komputerowych. Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych. Dlatego też pismem z dnia 17 czerwca 2008 r. wezwano do jego uzupełnienia. W dniu 30 czerwca 2008 r. do tut. Biura wpłynął uzupełniony wniosek.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca planuje dokonać instalacji tzw. darmowego oprogramowania, udostępnianego bezpłatnie na zasadach wolnego oprogramowania będącego alternatywą w stosunku do odpłatnych programów komercyjnych.

Oprogramowanie to jest powszechnie i nieodpłatnie dostępne poprzez serwer internetowy. Z korzystaniem z tak nabytego programu nie są związane żadne opłaty licencyjne. Powszechny i nieodpłatny dostęp do programu powoduje niemożność jego wyceny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wartość oprogramowania z tzw. wolną (otwartą) licencją stanowi przychód?

Zdaniem wnioskodawcy pobranie nieodpłatnie udostępnionych w sieci internetowej programów użytkowych nie stanowi przychodu. Programy komputerowe nie są udostępniane w sieci internetowej na podstawie umowy o charakterze zobowiązaniowym, ponieważ z korzystaniem z nich nie są związane opłaty licencyjne.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Stosownie do treści art. 14 ust. 1 ww. ustawy za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (pozarolniczej działalności gospodarczej), uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przy czym w myśl art. 14 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125.

Zgodnie z art. 11 ust. 2a ww. ustawy wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców,

• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu,

• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku, w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jednocześnie ustawodawca nie sprecyzował, co należy rozumieć poprzez pojęcie nieodpłatny. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych określają jedynie sposoby i kryteria ustalania wartości nabytych nieodpłatnie rzeczy (praw) albo nieodpłatnych świadczeń. Na gruncie języka polskiego nieodpłatny znaczy tyle co: nie wymagający opłaty; taki, za który się nie płaci; bezpłatny (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN, 2003 r.). W świetle powyższego, uznać należy, iż dla celów podatkowych, przez nieodpłatne świadczenie rozumie się te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy. Przy próbie zdefiniowania pojęcia nieodpłatne świadczenie pomocne jest również odwołanie się do rozumienia pojęcia świadczenie zgodnego z przepisami prawa i nauką prawa cywilnego. Świadczenie stanowi przedmiot każdego zobowiązania, określa bowiem rodzaj zachowania (działania lub zaniechania), do którego zobowiązany jest jeden podmiot (dłużnik) w stosunku do innego podmiotu (wierzyciela). W tym kontekście o istnieniu świadczenia może być mowa wówczas, gdy między określonymi podmiotami doszło do powstania zobowiązaniowej więzi prawnej. Świadczenie ma więc o tyle skonkretyzowany podmiotowo charakter, iż z jednej strony występuje podmiot, który może domagać się jego realizacji, z drugiej zaś strony podmiot, który zrealizować dane świadczenie powinien.

Sytuacja taka nie zachodzi w przypadku programów komputerowych udostępnianych nieodpłatnie za pośrednictwem Internetu, z możliwością korzystania z nich przez wszystkie zainteresowane podmioty. Podmiot udostępniający w ten sposób program komputerowy nie wykonuje nieodpłatnie świadczenia na rzecz innego, skonkretyzowanego podmiotu, umożliwia natomiast korzystanie z tego programu przez wszystkie potencjalnie zainteresowane podmioty. Należy ponadto zauważyć, iż przepis art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych powinien być rozpatrywany łącznie z postanowieniami art. 11 ust. 2a pkt 4 tej ustawy, który określa, w jaki sposób ustalana jest wartość świadczenia stanowiącego przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń.

W sytuacji nieodpłatnie otrzymanych praw, przychód określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie prawami tego samego rodzaju, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Przepisy podatkowe określające wartość przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnie otrzymanych świadczeń nie przewidują sytuacji, gdy wskazane świadczenie jest z założenia bezpłatne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów. W art. 11 ust. 2a pkt 4 ww. ustawy, zostały określone te przypadki, w których istnieje możliwość porównania wartości nieodpłatnego świadczenia z innymi odpłatnymi świadczeniami dokonywanymi przez podatnika. Możliwość ustalenia wartości „porównywalnych” świadczeń wskazanego rodzaju w przypadku bezpłatnych programów komputerowych, które są dostępne dla wszystkich na jednakowych (nieodpłatnych) zasadach, nie może być przeprowadzona, a tym samym brak jest podstaw do ustalenia wartości przychodu.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż korzystanie z udostępnionych nieodpłatnie w Internecie programów komputerowych nie skutkuje powstaniem przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia.