Czy pracodawca musi zapewnić pracownikom napoje?

Szukam przepisu, który by mówił o tym, czy pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikowi możliwości zrobienia sobie ciepłego napoju w miejscu pracy? Jeśli jest jakiś przepis regulujący tą kwestię, to bardzo proszę o pomoc. W moim przypadku chodzi o pracownika w systemie czterobrygadowym.

Pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków, zwane „jadalnią”.

Obowiązek określony powyżej dotyczy również pracodawców zatrudniających dwudziestu i mniej pracowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących.

Co istotne obowiązku zapewnienia pracownikom jadalni nie stosuje się w przypadku zakładów pracy, w których wykonywane są prace wyłącznie o charakterze biurowym.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Określenia miejsc pracy na których pracownicy ze względu na wyższy wydatek energetyczny powinni otrzymywać nieodpłatnie napoje i posiłki profilaktyczne dokonuje pracodawca w porozumieniu w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – pracodawca po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.

W podobny sposób określa się także szczegółowe zasady ich wydawania. Na podstawie tego rozporządzenia pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie:

• posiłki wydawane ze względów profilaktycznych, w formie jednego dania gorącego,
• napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Jeżeli jednak pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy:

• korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych,
• przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.

Pracodawca zobowiązany jest zapewnić posiłki pracownikom wykonującym prace:

• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25°C,
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca,
• pod ziemią.

Podobnie sytuacja wygląda w pracowników zatrudnionych przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.

Pracodawca zapewnia pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio zimne lub gorące w zależności od warunków wykonywania pracy, a w przypadku występowania warunków gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C – napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy.

Napoje wydawane są pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie. Napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.

Pracodawca powinien zapewnić zachowanie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przygotowywania oraz spożywania owych napojów.

Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za napoje co oznacza że muszą być one wydane w naturze w odpowiednim przeznaczonym do tego czasie na terenie zakładu pracy.

Reasumując w jadalniach powinno znajdować się urządzenie do podgrzewania przez pracownika posiłku własnego – najczęściej jest to kuchenka gazowa. W związku z tym choć nie ma odpowiednich zapisów na ten temat w rozporządzeniu, pracodawca powinien dopuszczać możliwość przygotowania sobie herbaty czy kawy poprzez podgrzanie wody w czajniku. Niedopuszczalne wydaje się jednak stosowanie czajników przewodowych jak i bezprzewodowych bez zgody pracodawcy (problemy związane z ochroną przeciwpożarową). Z taką sytuacją będziemy mieli oczywiście do czynienia w przypadku pracodawców zatrudniających powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie czy też pracodawców zatrudniających dwudziestu i mniej pracowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr. 169, pozycja 1650 z 2003 r.),
• Rozporządzenie z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz 279 z późn. zm.).

Przemysław Gogojewicz