Jak ogłosić upadłość?

Podjęcie decyzji o ogłoszeniu upadłości to trudna decyzja dla wszystkich przedsiębiorców. W niektórych sytuacjach jest to jedyne wyjście awaryjne, które daje możliwość uratowania części majątku. 

Majątek

Wszyscy w miarę intuicyjnie odbierają, czym jest „bankructwo”. W Polsce częściej mówimy o „upadłości”, niż o „bankructwie”, chociaż właściwie oznacza to dokładnie to samo. Upadłość, to stan, kiedy firma nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań, ponieważ przekraczają one wartość zgromadzonego majątku. 

Za każdym razem podjęcie decyzji o upadłości jest bolesne, ponieważ przedsiębiorcy mają tendencję do emocjonalnego traktowania własnej firmy. Budowali ją od podstaw, traktują jak własne dziecko i czasami na siłę próbują utrzymać przy życiu. Niestety zazwyczaj sztuczne podtrzymywanie firmy, która nie przynosi zysków kończy się popadnięciem w kłopoty finansowe. 

Kto może ogłosić upadłość?

Ustawa z 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze dokładnie określa kto i w jakiej formie może zgłosić wniosek o upadłość. Zgodnie z ustawą, mogą to zrobić spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 20 ust 1 pun prawo takie przysługuje również dłużnikom i ich wierzycielom oraz wspólnikom poszczególnych rodzajów spółek. Art. 431 Kodeksu Cywilnego definiuje, że ogłoszenie upadłości dotyczy osób fizycznych (wspólnicy osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność finansową za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem i wspólnicy spółki partnerskiej) , prawnych oraz tzw. ułomnych osób prawnych (jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym ustawy przyznają zdolność prawną), prowadzących w swoim imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. 

Prawa do złożenia wniosku o upadłość nie mają natomiast Skarb Państwa, publiczne samodzielne zakłady opieki zdrowotnej, uczelnie oraz jednostki samorządu terytorialnego. 

W jakich sytuacjach należy zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości?

Podstawową przesłanką do ogłoszenia upadłości jest oczywiście niewypłacalność firmy wobec dłużników. Osoby prawne (np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawowo przysługuje zdolność prawna (np. spółki jawne) mogą również ogłosić upadłość w przypadku, kiedy suma ich zobowiązań, jest większa niż zgromadzony majątek (nawet jeśli na bieżąco reguluje wszystkie zobowiązania). Kolejną sytuacją, w której rodzina (spadkobiercy), czy wierzyciel mają prawo złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości jest śmierć przedsiębiorcy. 

Jakie są wymogi formalne przy ogłaszaniu upadłości?

Zgodnie z art. 22 pun każdy wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać podstawowe informacje o dłużniku (imię, nazwisko, nazwę i adres firmy, dane wspólników – w przypadku spółek, lokalizację majątku firmy). Wnioskujący powinien również podać stosowne okoliczności, uzasadniające jego podanie. Jeśli dłużnik znajduje się w rejestrze KRS, to do wniosku warto załączyć dokumentujący to odpis. Zgodnie z art. 23 ust 1 pun, jeśli upadłość zamierza ogłosić sam dłużnik, to powinien określić we wniosku, czy zgadza się na zawarcie układu z kontrahentami, czy też na likwidację majątku. 

Prawidłowo skonstruowany wniosek powinien zawierać załączniki w postaci aktualnego wykazu majątku (zawierający szacunkową wycenę wszystkich składników), bilans, ustalony (dla celów postępowania upadłościowego) na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed dniem złożenia wniosku. Dodatkowo wniosek powinien zawierać listę wierzycieli (zawierającą ich adresy, wysokość zobowiązania, terminy zapłaty i listę zabezpieczeń na majątku dłużnika), oświadczenie o spłatach wierzytelności dokonanych w okresie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku, spis podmiotów, które posiadają wobec firmy zobowiązania majątkowe, wykaz tytułów egzekucyjnych i wykonawczych wydanych przeciwko dłużnikowi, informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika obciążeń podlegających wpisowi do księgi wieczystej oraz adresy reprezentantów spółki i jej likwidatorów (o ile ich ustanowiono). 

Jeżeli wniosek składa wierzyciel – i podejmie on decyzję o zawarciu układu, to zgodnie z art. 24 pun, powinien przedstawić propozycje postępowania i rozwiązania sytuacji. Aby uwiarygodnić swoją wierzytelność powinien również przedłożyć stosowne faktury oraz umowy. 

Kiedy składać wniosek o upadłość?

Zgodnie z ustawą o Prawo upadłościowe i naprawcze, dłużnik ma dwa tygodnie, od dnia wystąpienia podstawy ogłoszenia upadłości (np. jeśli zobowiązania przekraczają majątek spółki), na złożenie stosownego wniosku. Niedotrzymanie tego terminu lub podanie fałszywych informacji w załączonym oświadczeniu skutkuje odpowiedzialnością za szkody, których na skutek tych działań doznały inne podmioty. 

Gdzie złożyć wniosek o upadłość?

Wniosek, który jest prawidłowo wypełniony oraz zawiera wszystkie wymagane załączniki, należy złożyć do sądu upadłościowego, którym jest właściwy (ze względu na lokalizację dłużnika) rejonowy sąd gospodarczy. Jeżeli złoży go sam dłużnik, to sąd automatycznie zabezpiecza jego majątek, z kolei kiedy zrobi to wierzyciel, sąd dokonuje zabezpieczenia majątku tylko na jego prośbę. 

Jakie są koszty upadłości?

Postępowanie upadłościowe wiąże się z poniesieniem kosztów opłat sądowych oraz wydatków koniecznych do osiągnięcia celu postępowania upadłościowego. Już w momencie składania wniosku, konieczne jest uiszczenie opłaty w wysokości 1 tys. zł. Dodatkowo trzeba opłacić wynagrodzenie nadzorcy sądowego, zarządcy, syndyka, koszty obwieszczeń, likwidacji masy upadłościowej oraz wynagrodzenia zatrudnianych pracowników (za okres od ogłoszenia upadłości, wraz z odprawami i odszkodowaniami za rozwiązanie umów o pracę). 

Jak widać ogłoszenie upadłości to proces bardzo złożony oraz kosztowny. Alternatywą może być postępowanie naprawcze, które może być wszczęte, w przypadku zagrożenia niewypłacalnością. Proces ten jednak wymaga skonstruowania gruntownego planu odnowy firmy i przywrócenia jej konkurencyjności na rynku. Niekiedy jednak, restrukturyzacja przedsiębiorstwa nie przyniesie zakładanych zysków, a pochłonie duże koszty. 

Justyna Niedbał

Justyna Niedbał