Likwidacja spółek osobowych – spółka jawna

Często zdarza się tak, że zawarta na czas nieokreślony spółka może stracić na swej wartości dla jej właścicieli i postanowią oni ja rozwiązać. Wówczas należy zastosować wszelkie przewidziane w kodeksie spółek handlowych przepisy. Sposób rozwiązania spółki jest ściśle związany z charakterem firmy. Dlatego też nieco inne przepisy prawa są dla spółek jawnych a nieco inne dla cywilnych itp.

Przyczyny rozwiązania spółki

 Rozwiązanie spółki może być spowodowane:

• przyczynami przewidzianymi w umowie;
• ogłoszeniem upadłości spółki;
• jednomyślną decyzją wspólników;
• śmiercią wspólnika lub ogłoszeniem jego upadłości;
• wypowiedzeniem umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciel wspólnika;
• prawomocne orzeczenie sądu.

W przypadkach określonych powyżej należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili między sobą inny sposób zakończenia działalności spółki. Jeżeli zaistnieje sytuacja wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika lub ogłoszenia upadłości wspólnika, to porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki po zaistnieniu powodu rozwiązania spółki wymaga zgody odpowiednio do przypadku wierzyciela lub syndyka.

W okresie likwidacji do spółki stosuje się przepisy dotyczące stosunków wewnętrznych i zewnętrznych spółki tego typu, czyli spółki jawnej. Wyjątek stanowią sytuacje, których cele likwidacji są inne niż określone przepisami kodeksu spółek handlowych.

Kto może zlikwidować?

Likwidatorami spółki są wszyscy wspólnicy. Mogą oni jednak powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Uchwała przez nich powzięta wymaga jednomyślności, chyba że w umowie spółki w inny sposób określono zasady podejmowania uchwał. W okresie likwidacji spółki zakaz konkurencji obowiązuje tylko osoby będące likwidatorami.

Jeżeli spółka jest likwidowana ze względu na ogłoszenie upadłości jednego ze wspólników, to jego miejsce zajmuje syndyk, który również zajmuje status likwidatora.
Zgodnie z art.71 ust.1 kodeksu o spółkach handlowych istnieje możliwość, aby na wniosek wspólnika  lub innej osoby mającej interes prawny, sąd rejestrowy ustanowił likwidatorami tylko niektórych spośród wspólników, jak również inne osoby.

Jeżeli zaistnieją podstawy do odwołania któregoś z powołanych wcześniej likwidatorów, to można tego dokonać jedynie w drodze jednomyślnej uchwały wspólników bądź zgodnie z orzeczeniem sądowym. Sąd rejestrowy może na wniosek wspólnika lub osoby mającej interes prawny odwołać likwidatora. Jednakże likwidatora ustanowionego przez sąd tylko sąd może odwołać.

Postępowanie

Jeżeli dojdzie do postanowienia o likwidacji spółki jawnej, to musi to zostać zgłoszone w sądzie rejestrowym. Wówczas na odpowiednim wniosku muszą zostać zawarte dane dotyczące:

• otwarcia likwidacji;
• nazwiska i imiona likwidatorów;
• adresy likwidatorów;
• sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki;
• poświadczone notarialnie wzory podpisów likwidatorów.

Każdy likwidator ma zarówno prawo, jak i obowiązek dokonania zgłoszenia likwidacji do sądu rejestrowego. Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd i wykreślenie likwidatorów odwołanych przez sąd następuje z urzędu. Likwidacja jest prowadzona pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”.

Reprezentowanie spółki w przypadku kiedy jest ona w trakcie likwidacji jest zależne od liczby likwidatorów. W przypadku, gdy jest ich kilku, to są oni upoważnieni do reprezentowania spółki łącznie, chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowili inaczej. Natomiast w sprawach, w których wymagana jest uchwała likwidatorów, rozstrzyga większość głosów, chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowili inaczej.

Obowiązki likwidatorów

Do obowiązków likwidatorów należy:

• zakończenie bieżących interesów spółki;
• ściągnięcie wierzytelności;
• wypełnienie zobowiązania;
• upłynnienie majątku spółki.

W przypadkach, kiedy podejmowanie nowych interesów, nawiązywanie nowych kontaktów okaże się niezbędne, to wówczas mogą być one prawnie uzasadnione.
Do likwidatorów należy również prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Ograniczenie ich kompetencji nie ma skutku wobec osób trzecich. Wobec tych osób trzecich, które działają bądź działały w dobrej wierze, czynności podjęte przez likwidatorów uważane są za czynności likwidacyjne.

Likwidatorzy są zobowiązani do sporządzenia bilansu na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji. W sytuacji, kiedy likwidacja trwa dłużej niż rok, sprawozdanie finansowe powinno być sporządzone dodatkowo na dzień kończący każdy rok obrotowy.
Otwarcie likwidacji jest jednoznaczne z prokury i w tym kresie nie może być ona ustanowiona.

Z majątku spółki spłaca się przede wszystkim zobowiązania spółki oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych.
Pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. Jeżeli majątek spółki nie wystarcza na spłatę udziałów i długów, niedobór dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy, a w ich braku w stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stracie. W przypadku niewypłacalności jednego ze wspólników przypadającą na niego część niedoboru dzieli się między pozostałych wspólników w takim samym stosunku.

Zakończenie działalności

Na koniec powierzonej im działalności likwidatorzy powinni zgłosić zakończenie likwidacji i złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. W przypadku rozwiązania spółki bez przeprowadzenia likwidacji obowiązek złożenia wniosku ciąży na wspólnikach.

Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki powinny być przechowywane przez okres 5 lat. Przechowawcą jest wspólnik lub osoba trzecia. Jeżeli nie wyrażą oni zgody na przechowywanie dokumentów, to sąd rejestrowy powinien z urzędu wyznaczyć przechowawcę.

W sytuacji, gdy spółka jest likwidowana ze względu na ogłoszenie upadłości, to jej rozwiązanie następuje po ukończeniu postępowania upadłościowego. Wniosek o wykreślenie spółki z rejestru składa syndyk przejmujący upadłą spółkę.
Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.