Prawo pracy: kiedy urlop na żądanie

Od nowego roku obowiązuje wiele ważnych dla pracowników i pracodawców zmian w zakresie prawa pracy. Zmiany były tworzone z intencją stworzenia lepszych warunków i uelastycznienia rynku pracy.

Od nowego roku nowości w prawie pracy

Urlop na żądanie

Nowelizacja kodeksu pracy wprowadziła pojęcie urlopu na krótką niedyspozycję. Tego typu urlop w wymiarze 4 dni w roku może być udzielony na podstawie wniosku pracownika w dniu rozpoczęcia urlopu, wniosek nie wymaga zgody pracodawcy. W przypadku, gdy urlop nie zostanie wykorzystany w okresie wcześniejszym, to w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę będzie musiał być wykorzystany i pracodawca będzie zwolniony z obowiązku wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.

Dłuższy okres rozliczeniowy czasu pracy

Czas pracy może być rozliczany i ustalany w perspektywie 4 miesięcy,. Dla branż sezonowych takich jak np. budownictwo, usługi dla ludności, rolnictwo możliwe jest wydłużenie tego okresu do 6 miesięcy, a nawet w wyjątkowych przypadkach, gdy decydują o tym względy organizacyjne lub techniczne do 12 miesięcy. Ustalony czas powinien być przyjęty w zbiorowym układzie pracy lub uzyskać zgodę organizacji związkowej, ewentualnie inspektora pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych

Dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych zostały określone na niższym poziomie, co pozwoli pracodawcom na obniżenia kosztów pracy. W świetle obecnych regulacji 100 % dodatek będzie przysługiwał jedynie w sytuacji, gdy nadgodziny przysługują z tytułu pracy w ponadnormatywnym czasie pracy w niedzielę i święta oraz w nocy. W pozostałych przypadkach przysługuje 50 % dodatek.

Delegacja służbowa

Zmienione zostały zasady dotyczące rozliczania delegacji służbowych. W obecnej sytuacji w firmach zasady rozliczania delegacji będą określać zbiorowe układy pracy, umowy o pracę lub regulaminy. Rozporządzenie ministra właściwego dla sfery pracy będzie regulować jedynie zasady rozliczania delegacji w państwowych lub samorządowych jednostkach sfery budżetowej. Takie rozwiązanie zostało wprowadzone przez art. 77(5) znowelizowanego kodeksu pracy.

Fundusz świadczeń socjalnych w firmie

Obowiązek posiadania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych został nałożony na firmy zatrudniające pracowników na, co najmniej 20 pełnych etatach. Dla firm działających w ramach systemu jednostek sektora finansów publicznych obowiązek posiadania funduszu nałożona jest na wszystkie podmioty.

Związkowa dziesiątka

W ustawie o związkach zawodowych wprowadzono w ubiegłym roku zasadę, że dla istnienia w firmie zakładowej organizacji związkowej musi ona mieć przynajmniej 10 członków rekrutujących się spośród pracowników lub nakładców. W przepisach o związkach zawodowych ograniczono jednocześnie ochronę osób chronionych przed zwolnieniem ze względu na wykonywanie funkcji związkowych.

Czas pracy kierowcy

Nowe zasady określają również czas pracy zawodowych kierowców. Szczegółowo określony został zakres czasu pracy za kierownicą oraz wymaganego czasu odpoczynku, reguluje to ustawa o czasie pracy kierowców. Według ustawy maksymalny czas prowadzenia pojazdu wynosi 9 godzin na dobę, z możliwością przedłużenia do 10 godzin, nie więcej niż dwukrotnie w każdym tygodniu. Natomiast całkowity czas prowadzenia pojazdu w każdym okresie dwutygodniowym nie może przekroczyć 90 godzin. W ciągu doby wymagane jest 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Odpoczynek może być skrócony nie więcej niż do 9 godzin i nie częściej niż trzykrotnie w ciągu jednego tygodnia. Po 4,5 – godzinnym okresie prowadzenia pojazdu kierowca zobowiązany jest do zrobienia, co najmniej 45-minutowej przerwy.

Ubezpieczenie wypadkowe i od chorób zawodowych

Od początku roku ustawa o zabezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wprowadziła możliwość indywidualnego określania stawki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od rodzaju działalności firmy. Stawka ubezpieczenia wypadkowego wynosi od 0,97% do 3,86% podstawy wymiaru składki.

Zwolnienia grupowe

Pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników w przypadku przeprowadzania zwolnień grupowych są zwolnieni z wypłacania odpraw oraz stosowania szczególnej procedury przy zwolnieniach z przyczyn ekonomicznych, upadłości i likwidacji firmy. Wysokość wypłacanych odpraw został uzależniony od stażu pracy w danej firmie, a nie jak dotychczas od łącznego stażu pracy.

Bogusław Półtorak