Ulgi podatkowe za 2004 rok cz. III

Odliczeniu podlega tylko spłata odsetek od kredytu zaciągniętego na wymieniony w ustawie cel. Pamiętajmy, że katalog ten jest zamknięty i nie podlega rozszerzeniu.

Podstawowe warunki

I tak, w przypadku ulgi odsetkowej chodzi o sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związanej z:

• budową budynku mieszkalnego,
• wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku,
• zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej,
• nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.

Należy pamiętać, że ulgę odlicza się od podstawy obliczenia podatku, a odliczeniu podlegają tylko faktycznie poniesione w danym roku podatkowym wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi.

Nie wszystkie odsetki do odliczenia

Ustawodawca prócz określenia szczegółowych warunków, jakie trzeba spełnić, umieścił w ustawie także obszerny katalog tych przypadków, w których odsetek odliczyć nie można.

Z ulgi skorzystać nie wolno, gdy podatnik lub jego małżonek skorzystał lub korzysta z odliczenia od dochodu (przychodu) lub podatku wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe. Odliczenie wykluczone jest bowiem w przypadku wcześniejszego skorzystania z odliczenia od dochodu (przychodu) lub podatku wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe, przeznaczonych na:

• zakup gruntu lub odpłatne przeniesienie prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku mieszkalnego,
• budowę budynku mieszkalnego,
• wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej,
• zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej,
• nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne,
• przebudowę strychu, suszarni albo przystosowanie innego pomieszczenia na cele mieszkalne oraz wykończenie lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym, do dnia zasiedlenia tego lokalu,
• systematyczne gromadzenie oszczędności na rachunku oszczędnościowo-kredytowym w banku prowadzącym kasę mieszkaniową, według zasad określonych w odrębnych przepisach.

Odliczeniu nie podlegają też odsetki od środków:

• udzielonych z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego towarzystwom budownictwa społecznego oraz spółdzielniom mieszkaniowym na przedsięwzięcia inwestycyjno-budowlane, mające na celu budowę mieszkań na wynajem oraz udostępnianie lokalu mieszkalnego na zasadach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na podstawie przepisów o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego,
• udzielanych przez kasy mieszkaniowe na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego,
• udzielanych na usuwanie skutków powodzi na zasadach określonych w przepisach o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na usuwanie skutków powodzi,
• objętych wykupem odsetek ze środków z budżetu państwa na zasadach określonych w przepisach o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych.

Odliczeniu nie podlegają też odsetki od środków:

• udzielonych z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego towarzystwom budownictwa społecznego oraz spółdzielniom mieszkaniowym na przedsięwzięcia inwestycyjno-budowlane, mające na celu budowę mieszkań na wynajem oraz udostępnianie lokalu mieszkalnego na zasadach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na podstawie przepisów o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego,
• udzielanych przez kasy mieszkaniowe na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego,
• udzielanych na usuwanie skutków powodzi na zasadach określonych w przepisach o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na usuwanie skutków powodzi,
• objętych wykupem odsetek ze środków z budżetu państwa na zasadach określonych w przepisach o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych.

Grunt na kredyt bez ulgi

Bardzo ważnym wyjątkiem w zakresie ulgi odsetkowej jest zakaz odliczania odsetek od tej części kredytu, który został przeznaczony na zakup gruntu. Muszą o tym pamiętać zwłaszcza osoby, które kupują na własność mieszkanie, bo wraz z nim nabywają też niewielki ułamek gruntu, jaki znajduje się pod budynkiem, w którym znajduje się mieszkanie. Ponieważ, zgodnie z ustawą, nie można odliczyć odsetek wykorzystanych ani na nabycie gruntu, ani prawa wieczystego użytkowania gruntu w związku z inwestycją, należy jasno określić w dokumentach, jaka część kredytu sfinansowała nabycie gruntu. W przypadku wykorzystania kredytu na wymienioną inwestycję oraz na nabycie gruntu albo prawa wieczystego użytkowania gruntu odliczeniu nie podlegają odsetki od części kredytu ustalonej w takiej proporcji, w jakiej pozostają wydatki na nabycie gruntu albo prawa wieczystego użytkowania gruntu w łącznych wydatkach.

Utracie odliczenia można w pewnych sytuacjach zapobiec. Jeżeli tylko w części finansujemy zakup mieszkania kredytem, postarajmy się, żeby kwotę odpowiadającą wartości przeniesienia własności do gruntu sfinansować z własnej kieszeni, a nie z kredytu. Porozumienie takie powinno jednak jasno wynikać z umowy i mieć potwierdzenie w dokumentach wpłaty.

Kredyt weź w banku

Zgodnie z ustawą odliczeniu podlegają tylko odsetki od kredytu czy pożyczki udzielonej przez podmiot uprawniony na podstawie przepisów prawa bankowego albo przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredy- towych do udzielania kredytów (pożyczek). Profesjonalnymi podmiotami w tym przypadku będą banki i SKOK-i. Ponadto odliczeniu podlegają tylko odsetki od kredytów i pożyczek udzielonych podatnikowi po 1 stycznia 2002 r. Nie można więc uznać, że z prawa do ulgi odsetkowej może skorzystać podatnik spłacający kredyt zaciągnięty w 2001 r.

Trzeba pamiętać, że z umowy kredytu (pożyczki) musi jasno wynikać, że dotyczy on jednej z inwestycji wymienionych w ustawie. Negocjując warunki udzielenia kredytu, musimy więc zadbać nie tylko o preferencyjne oprocentowanie i warunki spłaty, ale również zamieszczenie w umowie odpowiedniej klauzuli, dotyczącej celu, na jaki jest on udzielany. Odliczeniu podlegają tylko te odsetki, które zostały faktycznie zapłacone, a ich wysokość i termin zapłaty muszą być udokumentowane dowodem wystawionym przez podmiot udzielający pożyczki czy kredytu.

Pozbawieni odliczenia mogą jeszcze skorzystać

Jednym z bardziej krytykowanych warunków, jaki stawiała przed podatnikami ustawa w przypadku ulgi odsetkowej, był przepis dotyczący długości trwania inwestycji.

Przypomnijmy, że do końca 2003 r. zgodnie z ustawą z ulgi nie korzystali ci podatnicy, których realizacja inwestycji trwała dłużej niż trzy lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym formalnie rozpoczęto budowę. Obecnie ten wymóg nie dotyczy już wszystkich rodzajów wymienionych inwestycji. Choć w ustawie nadal pozostawiono warunek, że zakończenie inwestycji nie mogło nastąpić wcześniej niż w 2002 r., część podatników wyrzuconych poza nawias ulgi z uwagi na niespełnienie owego drugiego warunku dziś znowu będzie mogło z odliczenia skorzystać.

Lokalizacja inwestycji

Inwestycja, na jaką podatnik zaciąga kredyt, musi dotyczyć budynków lub lokali mieszkalnych położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie musi być to teren przeznaczony pod budownictwo mieszkaniowe w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. A w razie braku tego planu – określonym w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wydanej na podstawie obowiązujących ustaw. W przeciwnym razie, nawet jeśli spełnisz wszystkie warunki, stracisz prawo do ulgi.

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że trzyletni okres trwania inwestycji dotyczy obecnie już tylko inwestycji związanych z budową domu oraz rozbudową, przebudową itd. W tym przypadku zakończenie inwestycji tak jak poprzednio musi nastąpić przed upływem trzech lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zgodnie z prawem budowlanym uzyskano pozwolenie na budowę, nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne lub przebudowę (przystosowanie) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne. Ponadto nadal zakończenie musi zostać potwierdzone określonym w przepisach prawa budowlanego pozwoleniem na użytkowanie budynku mieszkalnego, a w razie braku obowiązku jego uzyskania – zawiadomieniem o zakończeniu budowy takiego budynku.

W pozostałych przypadkach, dotyczących inwestycji związanych z nabyciem mieszkań w nowo wybudowanych budynkach, wystarczy, że na koniec zostanie zawarta umowa o ustanowieniu spółdzielczego własnościowego lub lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego albo umowa w formie aktu notarialnego o ustanowieniu odrębnej własności lokalu mieszkalnego, o przeniesieniu na podatnika własności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego, której jedną ze stron jest podatnik. W tym zakresie podatnicy, których zakończenie inwestycji się opóźnia, mogą być spokojni. Trzyletni termin już ich nie dotyczy.

Ponadto dla podatników pozbawionych z tego powodu ulgi przewidziano rekompensatę. Jest to konsekwencja powyższej zmiany i naprawienie strat, jakie ponieśli oni w skutek niefortunnego przepisu.

Podstawę prawną w tym przypadku stanowi art. 11 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 202, poz. 1956 z późn. zm.). Zgodnie z jego treścią podatnikom, którym w latach 2002-2003 został udzielony kredyt (pożyczka) na inwestycję dotyczącą zakupu nowego mieszkania lub budynku mieszkalnego ukończoną w tych latach i którzy nie skorzystali z odliczenia wyłącznie z powodu, że nie został spełniony obowiązujący warunek dotyczący trzyletniego okresu trwania inwestycji, przyznano bonus. Jeżeli bowiem począwszy od 1 stycznia 2004 r. spełniali oni wszystkie nowe, obowiązujące od nowego roku warunki, będą mieli prawo do odliczenia od dochodu uzyskanego w latach 2004-2005, oprócz wydatków na spłatę odsetek od tego kredytu poniesionych w latach 2004-2005, również odsetek zapłaconych w latach 2002-2003. Oczywiście od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty 189 000 zł.

Limit dla ulgi odsetkowej

Przewidziany dla ulgi odsetkowej limit nie powinien stanowić dużej trudności, choć na pierwszy rzut oka przepisy mogą nieco przerażać.

Pamiętajmy, że odliczeniu podlegają wyłącznie odsetki naliczone za okres począwszy od dnia 1 stycznia 2002 r. i zapłacone od tego dnia. Podatnik nie może skorzystać z odliczenia odsetek zapłaconych wcześnie nawet gdyby były one związane z kredytem mieszkaniowym i spełniałby on wszystkie warunki związane z ulgą odsetkową.

Odliczenia ulgi odsetkowej dokonuje się najwcześniej za rok podatkowy, w którym została zakończona dana inwestycja. Jednak jeżeli wcześniej podatnik musiał spłacać odsetki od kredytu z nią związanego, nie trzeba panikować. Odsetki zapłacone przed rokiem zakończenia inwestycji mogą być, bowiem odliczone od podstawy obliczenia podatku za rok podatkowy, w którym podatnik po raz pierwszy odlicza odsetki. Podatnik, który spłacał odsetki przed zakończeniem inwestycji, może odliczyć je od podstawy obliczenia podatku również w roku podatkowym bezpośrednio następującym po roku, w którym podatnik po raz pierwszy odliczył odsetki. W tym przypadku odliczeniu podlega wyłącznie różnica między sumą odsetek przypadających do odliczenia a kwotą odsetek faktycznie odliczonych w roku, w którym podatnik dokonał pierwszego odliczenia.

Odliczeniu podlegają tylko odsetki od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty stanowiącej iloczyn 70 mkw. powierzchni użytkowej i wskaźnika przeliczeniowego 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalonego do celów obliczenia premii gwarancyjnej od wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych za III kwartał roku poprzedzającego rok podatkowy, określonej na rok zakończenia inwestycji. W kolejnych następujących po sobie latach podatkowych kwota ta nie może ulec zmniejszeniu. W tym celu dla ustalania tej podstawy przyjmuje się najwyższy w okresie obowiązywania ustawy wskaźnik przeliczeniowy 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalonego do celów obliczania premii gwarancyjnej od wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych za III kwartał.

Wysokość limitu

Obecnie kwotę limitu ulgi odsetkowej określa obwieszczenie MF z dnia 12 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości ogólnej kwoty odliczeń wydatków na cele mieszkaniowe (MP nr 58, poz. 914). Zgodnie z jego treścią wysokość kwoty stanowiącej podstawę określenia przysługującej kwoty odliczeń od podstawy obliczenia podatku z tytułu wydatków na spłatę odsetek przy uldze odsetkowej w 2004 r. nie może przekroczyć 189 000 zł.

Wysokość tej kwoty ogłasza co roku minister finansów. Musi to zrobić do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok podatkowy, w drodze obwieszczenia, w dzienniku urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski.

W przypadku podatników rozpoczynających rozliczanie ulgi niezbędne będzie w pierwszym roku złożenie oświadczenia (PIT-2K) o wysokości wszystkich poniesionych wydatków związanych z daną inwestycją, w tym o wysokości wydatków udokumentowanych fakturami wystawionymi przez podatników podatku od towarów i usług niekorzystających ze zwolnienia od tego podatku. W pozostałych latach wystarczy dołączenie do zeznania rocznego załącznika PIT/D, w którym podatnicy wykazują odliczenia związane z inwestycjami mieszkaniowymi, w tym ulgę odsetkową.

W przypadku małżonków odliczenie ulgi odsetkowej dotyczy odsetek zapłaconych łącznie przez oboje małżonków. Inaczej mówiąc przysługuje im łączny limit ulgi. Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, odliczeń dokonuje się zgodnie z wnioskami zawartymi w zeznaniach rocznych bądź od dochodu każdego z małżonków, w proporcji wskazanej we wniosku bądź od dochodu jednego z małżonków.

Ulga rehabilitacyjna

Drugim odliczeniem, które nie znikło po ubiegłorocznej nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest tzw. ulga rehabilitacyjna. Jest to jednak odliczenie przeznaczone dla konkretnego kręgu osób i nie każdy może z niej skorzystać.

Warunkiem odliczenia wydatków związanych z rehabilitacją jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek, jednego z dokumentów potwierdzających niepełnosprawność.

Jest to zgodnie z ustawą:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach,
• decyzja przyznająca rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną,
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów.

Specjalnym rodzajem dokumentu, który pozwala na skorzystanie z ulgi rehabilitacyjnej, jest dodatkowo orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r. Zgodnie z ustawą również w przypadku, gdy osoba, której dotyczy wydatek, posiada takie orzeczenie, można dokonać odliczenia.

Ulga rehabilitacyjna przewidziana została nie tylko dla podatników, którzy sami są osobami niepełnosprawnymi. Uprawnienie to przysługuje również tym, którzy na co dzień zmagają się z trudem opieki nad osobą niepełnosprawną. Ustawa jednak jasno precyzuje, jakie warunki musi spełnić podatnik, na którego utrzymaniu znajduje się osoba niepełnosprawna. Po pierwsze, za taką osobę może zostać uznamy podatnik, na którego utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne:

• współmałżonek,
• dzieci własne i przysposobione,
• dzieci obce przyjęte na wychowanie,
• pasierbowie,
• rodzice,
• rodzice współmałżonka,
• rodzeństwo,
• ojczym,
• macocha,
• zięciowie i synowe.

Jest też drugi warunek. Dochody tych osób niepełnosprawnych znajdujących się na utrzymaniu podatnika nie mogą przekroczyć kwoty 9120 zł.

Co można odliczyć

Ulga rehabilitacyjna to znaczna pomoc dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Niemniej jednak nie wszystkie wydatki i nie w każdej sytuacji można odliczyć. Ponadto ustawodawca podzielił je na dwie grupy: wydatki odliczane z limitem i bez limitu.

Do grupy wydatków odliczanych bez limitu należą wydatki poniesione na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• opłacenie tłumacza języka migowego,
• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia,
• leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),
• odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:

  a) osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,

  b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż karetką,

• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:

  a) na turnusie rehabilitacyjnym,

  b) zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,

  c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia.

Dla udokumentowania powyższych limitowanych wydatków niezbędne będzie tylko posiadanie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.

Grupy limitowane

Do grupy wydatków limitowanych należą wydatki poniesione na:

• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł,
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nie przekraczającej w roku podatkowym 2280 zł,
• utrzymanie przez osoby niewidome zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa, psa przewodnika – w wysokości nie przekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł.

W przypadku tej drugiej grupy wydatków nie ma potrzeby posiadania dodatkowych rachunków. Wystarczy, że podatnik lub osoba będąca na jego utrzymaniu spełnia wszystkie inne wymagania przepisu.

Na koniec należy zapamiętać, jakie wydatki bezwzględnie nie podlegają odliczeniu. Do tej grupy ustawodawca zaliczył wydatki, które zostały wcześniej zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

A ponadto te, które zostały:

• sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
• sfinansowane z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub
• sfinansowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia,
• sfinansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
• zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Nawet w przypadku tylko częściowego zwrotu wydatków podatnik będzie musiał uważać przy odliczaniu ulgi. W przypadku bowiem, gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z powyższych funduszy (środków), odliczeniu podlega tylko różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami, a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Odliczamy darowizny i 1 proc.

Ostatnim odliczeniem w grupie ulg pozostawionych przez ustawodawcę jest odliczenie darowizn oraz możliwość przekazania 1 proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego. W porównaniu z ubiegłorocznym rozliczeniem zysk to stosunkowo mały, ale warto rozważyć taką możliwość.

Od 1 stycznia 2004 r. podatnicy nie uzyskają już tak znacznych profitów z okazanej przez siebie hojności. Zgodnie z obowiązującym art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy odliczeniu od podstawy obliczenia podatku podlegają darowizny przekazane na cele:

• określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, realizującym te cele,
• kultu religijnego.

Ale dziś kwota odliczenia nie może przekroczyć 350 zł. Również łączna kwota odliczeń z obu powyższych tytułów nie może przekroczyć w roku podatkowym 350 zł. Oznacza to, że nawet obdarowanie jednocześnie np. kościoła i organizacji pożytku publicznego pozwala odliczyć tylko 350 zł i to bez względu na wysokość kwoty.

Odliczeniu również nie podlegają darowizny poniesione na rzecz:

• osób fizycznych,
• osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc., oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi wyrobami.

Darowizna może mieć nie tylko formę pieniężną, ale i rzeczową. Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane VAT, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru uwzględniającą należny VAT. Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 19 ustawy. Stanowi on, iż co do zasady przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia.

Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej.

Jak oblicza się wartość rynkową?

Wartość rynkową, rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Gdyby zdarzyło się, że wartość wyrażona w cenie określonej w umowie odpłatnego zbycia znacznie odbiega od wartości rynkowej nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej ma prawo wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. Upór na nic się nie zda, bo w razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Wówczas jednak, jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33 proc. od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych poniesie podatnik (zbywca).

Darowizną podlegającą odliczeniu nie będzie wpłata, o którą zmniejsza się podatek zgodnie z art. 27d ustawy (1 proc. przekazany na organizacje pożytku publicznego – o tym niżej) lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z art. 14a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Podstawą drugiego odliczenia jest art. 27d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią podatek dochodowy wynikający z zeznania rocznego od dochodów uzyskanych przez podatników, na których ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy, można zmniejszyć, jeżeli podatnik w terminie od dnia 1 stycznia roku podatkowego do dnia złożenia tego zeznania, nie później jednak niż do dnia upływu terminu określonego dla złożenia zeznania, dokonał wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego.

Sprawa wydaje się skomplikowana, ale sprowadza się do tego, że podatnik, który po zakończeniu roku podatkowego, ale przed złożeniem zeznania rocznego, czyli do 30 kwietnia roku następnego może zmniejszyć swój podatek wynikający ze składanego zeznania maksymalnie o kwotę dokonanej wpłaty. Z zastrzeżeniem, że nie będzie to jednak więcej niż 1 proc. podatku należnego, wykazanego w zeznaniu.

Zmniejszenie to stosuje się, jeżeli dokonane wpłaty zostały udokumentowane dowodem wpłaty na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego. Musi z niego jasno wynikać imię i nazwisko oraz adres wpłacającego, kwota dokonanej wpłaty, nazwa organizacji pożytku publicznego, na rzecz której dokonana została wpłata.

Ponadto wpłaty te nie mogą być odliczone od dochodu jako darowizny przewidziane w art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy, ani też od przychodu lub podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Zmniejszenie to nie dotyczy też wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi wyrobami.

Ulgi podatkowe za 2004 rok cz. I
Ulgi podatkowe za 2004 rok cz. II

Paweł Sankowski