Jak obliczyć staż pracy? Podpowiadamy, jak nie popełnić błędu

Staż pracy to kwestia istotna zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. Mianem tym określa się wszystkie okresy zatrudnienia, łącznie z przerwami, przysługującymi danej osobie w trakcie świadczenia stosunku pracy. Czym dokładnie jest staż pracy i jak go obliczyć? Co przysługuje pracownikowi w ramach stażu pracy?

Czym jest staż pracy?

Staż pracy to mówiąc w skrócie wszystkie okresy, w których pracownik był zatrudniony lub świadczył inne czynności na podstawie umowy, określającej stosunek pracy. W definicji stażu pracy mieszczą się również okresy ewentualnych przerw w pracy, takich jak urlopy, czy zwolnienia lekarskie.

Są także inne aktywności, które zaliczają się do stażu pracy. Łącznie wpływają one na wysokość świadczeń, czyli na przykład ilość dni urlopowych lub prawo do emerytury.

Staż pracy to więc innymi słowy, liczba dni, przepracowanych w ramach stosunku pracy, na której podstawie można obliczyć ilość i jakoś przysługujących pracownikowi świadczeń. Jak obliczyć staż pracy zaliczany do urlopu i jakie dokładnie okresy, poza samą pracą się do niego wliczają?

Warto przeczytać: Nienormowany czas pracy, czyli co oznacza dla pracownika i pracodawcy

Okresy wliczające się do stażu pracy

Jak już zostało wspomniane, staż pracy to łączna ilość wielu różnych okresów, podczas których dana osoba spełniała warunki, określane tym mianem. Choć Kodeks pracy nie definiuje jednoznacznie, czym jest staż pracy i jakie okresy wliczają się do jego uzyskania, pod uwagę bierze się najczęściej okresy, podczas których był on zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Co jeszcze wlicza się do stażu pracy? Są to między innym czynności, wykonywane na podstawie:

• umowy o pracę,
• spółdzielczej umowy o pracę,
• powołania do służby wojskowej,
• mianowania.

Dodatkowo, do stażu pracy wlicza się także:

• czasu nauki w ramach różnych stopni edukacji,
• okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
• staż z urzędu pracy.

Edukacja a staż pracy zaliczany do urlopu

W odniesieniu do czasu nauki warto zaznaczyć, że ma on znaczenie w przypadku rozliczania przysługującemu pracownikowi urlopu. Do wyliczenia stażu pracy bierze się pod uwagę tylko jeden z okresów edukacji – ten najkorzystniejszy dla pracownika. Im wyższe wykształcenie, tym więcej lat można wliczyć do stażu pracy. I tak na przykład sześć lat dodamy do łącznego stażu pracy, kończąc szkołę policealną, a osiem lat, jeśli ukończymy szkołę wyższą. Warto zaznaczyć, że w ostatnim przypadku liczy się samo uzyskanie dyplomu. Jeśli więc masz studia magisterskie, po przepracowaniu dodatkowych dwóch lat na umowie o pracę, przysługuje Ci 26 dni płatnego urlopu. Jeśli natomiast Twój łączny staż pracy wynosi poniżej 10 lat, przysługiwać Ci będzie tylko 20 dni urlopu. Krótszy staż pracy oznacza mniej dni urlopowych, ale wraz z liczbą przepracowanych dni, staż pracy uprawniający do wyższego urlopu się wydłuży.

Jak obliczyć staż pracy?

Aby policzyć staż pracy, należy zsumować wszystkie okresy, w których pracownik był zatrudniony lub pracował na podstawie umowy o pracę oraz dodać okresy przerw takiej jak urlopy, czy zwolnienia lekarskie. Do stażu pracy wliczać się też będą wspomniane już sytuacje takie jak nauka, praktyki, czy służba wojskowa. Rozpoczynając nową pracę, istotne jest doniesienie wszystkich potrzebnych dokumentów, takich jak dyplom ukończenia uczelni i świadectwa pracy. To na ich podstawie pracodawca oblicza należny urlop oraz składki, które naliczają się do przyszłej emerytury pracownika.

Warto pamiętać, że obliczenie stażu pracy może być istotne przy ustalaniu prawa do różnych świadczeń, w tym także odprawy. Jeśli zatrudniasz pracowników na umowę o pracę, warto dokładnie sprawdzić, co przysługuje im w ramach stażu pracy.

Minimalny staż pracy

Określenie „minimalny staż pracy” używane jest najczęściej w kontekście prawa do emerytury. Oznacza ono liczbę lat, jaką trzeba przepracować w ramach stosunku pracy, aby uzyskać przewidzianą minimalną emeryturę. Zgodnie z przepisami, na ten moment wymagany staż pracy to 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Po przepracowaniu tej liczby lat, wliczając oczywiście okres nauki i stopień wykształcenia, można uzyskać emeryturę w minimalnej kwocie. Oczywiście, im dłuższy staż pracy, tym emerytura będzie wyższa. Warto także zaznaczyć, że wysokość świadczeń różni się od stanowiska i charakteru pracy. Osoby, pełniące służbę wojskową, górnicy, rybacy morscy, czy na przykład członkowie zespołów ratownictwa medycznego mogą iść na wcześniejszą emeryturę już po 15 latach. Ich emerytura będzie wyższa niż świadczenia dla osób, wykonujących zawody innego rodzaju.

Co nie wlicza się do stażu pracy?

Obecnie dla wielu osób praca zawodowa wcale nie oznacza umowy o pracę. Wraz z podwyższeniem podatków tego rodzaju forma zatrudnienia nie jest już dominującą w rynkowym krajobrazie – wiele osób świadczy pracę na podstawie innych form zatrudnienia. Czy praca wykonywana w ramach umowy zlecenia albo umowy o dzieło jest wliczana do stażu pracy? Obecnie regulacje są jasne i na ten moment wskazują na próżnię w tym zakresie. Oznacza to, że praca, wykonywana na umowę zlecenie czy umowę o dzieło, nawet jeśli trwa wiele lat, nie jest wliczana do stażu pracy. Wpływa natomiast na wysokość emerytury – z tytułu umowy zlecenia również odciągane są składki emerytalne oraz na ubezpieczenie społeczne. Warto jednak wiedzieć, że w ramach pracy na umowę zlecenie liczy się czas faktycznie przepracowany – wszystkie przerwy, spowodowane przerwą urlopową czy niepłatnym zwolnieniem chorobowym nie będą wliczane do puli świadczeń.

Staż pracy a prawo do nagrody jubileuszowej

Jednym z benefitów pracy w tak zwanej budżetówce jest prawo do nagrody jubileuszowej. Tego rodzaju nagroda przysługuje pracownikowi pierwszy raz po 20 latach pracy, a prawo do następnych nagród jest przyznawane co 5 lat. Nagroda jest przyznawana na podstawie odrębnych ustaw i dotyczy tylko pracowników sfery budżetowej. Mają do niej prawo:

• pracownicy samorządowi,
• członkowie służby cywilnej,
• pracownicy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (SPZOZ),
• pracownicy podmiotów leczniczych działających w formie jednostek budżetowych.

Warto zaznaczyć, że każda jednostka ma swoje wewnętrzne regulaminy, dotyczące przyznawania nagród jubileuszowych, jednak ich wysokość, wymagany staż pracy oraz okres wypłacania jest określany odgórnie.

Długość stażu pracy a okresy wypowiedzenia

Długość stażu pracy wpływa również na okres wypowiedzenia już po rozwiązaniu umowy o pracę. Oczywiście w takim przypadku nie bierze się pod uwagę całościowego stażu pracy, a tylko liczbę dni przepracowanych w danej firmie. Przy umowie o pracę na czas określony, a także nieokreślony wynosi on dwa tygodnie, jeśli pracownik świadczył pracę mniej niż pół roku, miesiąc, jeśli staż pracy w danym miejscu przekroczył okres sześciu miesięcy, i trzy miesiące, jeśli pracownik pracował powyżej trzech lat. Nieco inaczej okresy wypowiedzenia rozkładają się przy umowie o pracę na okres próbny. W takim przypadku pracownik ma prawo do trzydniowego okresu wypowiedzenia, jeśli przepracował mniej niż dwa tygodnie i tygodniowego okresu wypowiedzenia, gdy umowa na okres próbny wynosiła dłużej niż dwa tygodnie. Miesięczny okres wypowiedzenia obowiązuje pracownika na umowie, która wynosiła powyżej trzech miesięcy.

Staż pracy to zagadnienie ważne dla pracowników, ale także pracodawców, którzy zatrudniając nową osobę powinni wiedzieć, ile dni urlopu jej przysługuje, oraz jakie dodatkowe świadczenia powinny być wypłacane. Tego typu kwestie to oczywiście sprawa księgowych, jednak jest to istotne także dla pracodawcy. Aby poprawnie obliczyć staż, pracy warto użyć kalkulatorów, dostępnych w sieci. Jeśli natomiast chcemy wiedzieć mniej więcej, ile lat pracy mamy już za sobą, dobrze jest zbierać świadectwa pracy i na ich podstawie stwierdzić, jakie świadczenia nam przysługują.

Warto przeczytać: Ekwiwalent za urlop – jak go obliczyć i czy zawsze trzeba go wypłacać?