6 maja 2009 roku weszło w życie rozporządzenie w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Poradnik dedykowany jest osobom, które przygotowują się do egzaminu księgowego. Ma za zadanie przyswoić ramy programowe wymagań stawianych przez komisje oraz dostarczyć niezbędnych informacji z zakresu uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Informacje dla przystępujących do egzaminu księgowego
Osoba ubiegająca się o zakwalifikowanie do egzaminu uiszcza opłatę egzaminacyjną w wysokości 40% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, na rachunek bankowy wskazany przez organizatora egzaminu.
Przypadki:
I. Osoba zakwalifikowana do egzaminu może na 14 dni przed jego terminem zwrócić się do organizatora egzaminu o zwrot opłaty egzaminacyjnej.
II. Osoba, która z ważnych, udokumentowanych przyczyn losowych nie mogła przystąpić do egzaminu w wyznaczonym dla niej terminie, może przystąpić do egzaminu w terminie późniejszym. Opłatę wniesioną za egzamin zalicza się na poczet egzaminu przeprowadzanego w terminie późniejszym.
III. Warunkiem przystąpienia do egzaminu w terminie późniejszym, przez osobę jest przedstawienie Komisji dokumentów potwierdzających niemożność przystąpienia do egzaminu w wyznaczonym terminie, najpóźniej w ciągu 7 dni po tym terminie.
IV .Organizator egzaminu dokonuje zwrotu opłaty egzaminacyjnej w terminie
14 dni od dnia otrzymania wniosku o zwrot opłaty egzaminacyjnej.
Osoby ubiegające się o wydanie certyfikatu księgowego, składają do ministra właściwego do spraw finansów publicznych wniosek o wydanie certyfikatu księgowego zgodnie ze wzorem przedstawionym poniżej. Do wniosku, załącza się:
- informację z Krajowego Rejestru Karnego, opatrzoną datą nie wcześniejszą niż 30 dni przed złożeniem wniosku, o niekaralności za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy;
- dokumenty potwierdzające posiadanie praktyki w księgowości;
- dokumenty, w tym dyplom lub świadectwo, potwierdzające posiadane wykształcenie;
- zaświadczenie potwierdzające zdanie egzaminu z wynikiem pozytywnym,
- kopie dokumentów, urzędowo poświadczonych.
Minister właściwy do spraw finansów publicznych wydaje certyfikat księgowy na wniosek osoby fizycznej, która:
- ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,
- nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w ustawie o rachunkowości,
- spełnia, co najmniej jeden z następujących warunków:
a) posiada trzyletnią praktykę w księgowości oraz wykształcenie wyższe magisterskie uzyskane na kierunku rachunkowość lub na innym kierunku ekonomicznym o specjalności rachunkowość lub innej, dla której plan studiów i program kształcenia odpowiadał wymogom określonym przez organy uczelni dla specjalności rachunkowość, w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
b) posiada trzyletnią praktykę w księgowości i wykształcenie wyższe magisterskie lub równorzędne oraz ukończyła studia podyplomowe z zakresu rachunkowości w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
c) posiada dwuletnią praktykę w księgowości i wykształcenie co najmniej średnie oraz złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin sprawdzający kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy, zwany „egzaminem”.
Osoby ubiegające się o zakwalifikowanie do egzaminu, do wniosku, zawierającego następujące dane:
- numer PESEL (a w przypadku osób nie posiadających obywatelstwa polskiego,
- numer i rodzaj dokumentu potwierdzającego tożsamość), imiona i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres zamieszkania oraz adres do korespondencji powinny dołączyć:
a) oświadczenie o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystaniu z pełni praw publicznych;
b) oświadczenie o niekaralności za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy.
Niezbędnik księgowego
Warunkiem wydania duplikatu certyfikatu księgowego jest wniesienie opłaty w wysokości 10% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, na rachunek bankowy urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Duplikat certyfikatu księgowego wystawia się według wzoru obowiązującego w okresie wystawienia oryginału certyfikatu księgowego. Na duplikacie umieszcza się nad tekstem wyraz „DUPLIKAT”, pod tekstem wyrazy „oryginał podpisał” z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska osoby, która podpisała oryginał, datę wydania duplikatu, pieczęć urzędową.
Przyszły księgowy powinien znać:
- wzór wniosku i wykaz dokumentów składanych przez osoby ubiegające się o wydanie certyfikatu księgowego;
- wzór certyfikatu księgowego oraz sposób postępowania przy wydawaniu duplikatów certyfikatów księgowych w przypadku ich utraty, w tym wzór wniosku o wydanie duplikatu, a także wysokość opłaty za wydanie duplikatu;
- wykaz dokumentów składanych przez osoby ubiegające się o zakwalifikowanie do egzaminu sprawdzającego kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy,
- wysokość i sposób wnoszenia opłaty egzaminacyjnej oraz tryb dokonywania zwrotu opłaty;
- sposób organizowania i regulamin przeprowadzenia egzaminu, szczegółowy zakres tematyczny egzaminu oraz wzór zaświadczenia, potwierdzającego zdanie egzaminu z wynikiem pozytywnym oraz sposób postępowania przy wydawaniu duplikatów zaświadczenia w przypadku jego utraty;
- wykaz dokumentów będących podstawą do dokonania zmian danych w wykazie osób, które uzyskały certyfikat księgowy
Regulacje mają w większości charakter techniczno-organizacyjny, a treść przepisów została opracowana w wyniku doświadczeń związanych ze stosowaniem rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2002 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. Nr 120, poz. 1022, z późn. zm.).
W świetle nowych uregulowań Komisja Egzaminacyjna, jest powoływana do przeprowadzenia danego egzaminu decyzją Ministra Finansów. Została zmniejszona ilość członków Komisji, co przyczyni się do racjonalizacji i znacznego zmniejszenia kosztów przeprowadzenia egzaminu. Z kolei, sam egzamin, w porównaniu z dotychczas przeprowadzanym jest oparty w większym stopniu na wykorzystaniu praktycznych umiejętności osób egzaminowanych przy rozwiązywaniu zadań sytuacyjnych mających podstawowe znaczenie dla wykonywania usług prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Została znacznie zmniejszona ilość pytań testowych – obecnie jest ich 50, natomiast zwiększyła się liczba zadań sytuacyjnych. Powyższe rozwiązania mają na celu zapewnienie wysokiego stopnia profesjonalizmu osób wykonujących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Egzamin został podzielony na bloki tematyczne (rachunkowość, prawo podatkowe, ubezpieczenia społeczne oraz podstawy prawa cywilnego i gospodarczego).
Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie, co najmniej 60 % maksymalnej liczby punktów z każdego bloku tematycznego. Został w nim wskazany m.in. czas trwania egzaminu, maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania z poszczególnych bloków tematycznych, ilość pytań i zadań wchodzących w skład poszczególnego bloku tematycznego a także sposób ich oceniania. Organizacja egzaminu została powierzona organizatorowi wskazanemu przez Ministra Finansów spośród jednostek podległych lub nadzorowanych.
Wyniki egzaminu są publikowane na stronie internetowej Ministerstwa Finansów, co znacznie ułatwi osobom zainteresowanym zapoznanie się z nimi. Osoby, które zdadzą egzamin z wynikiem pozytywnym uzyskają zaświadczenie. Zaświadczenie będzie podpisywane przez Przewodniczącego Komisji. Jest to nowe rozwiązanie, którego nie było w dotychczasowym stanie prawnym. Ustalono także wysokość opłaty egzaminacyjnej biorąc pod uwagę wydatki związane z przeprowadzeniem egzaminu. Wysokość opłaty planowana jest na poziomie 40% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
MF ustaliło wysokość opłaty z wydanie duplikatu certyfikatu księgowego. Opłata wynosi 10% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Egzamin
Egzamin obejmuje trzy bloki tematyczne, za które można uzyskać następujące maksymalne liczby punktów:
- rachunkowość – 130 punktów;
- prawo podatkowe – 60 punktów;
- ubezpieczenia społeczne oraz podstawy prawa cywilnego i gospodarczego – 40 punktów.
W skład każdego z bloków wchodzi następująca liczba pytań testowych i zadań sytuacyjnych:
- rachunkowość – 30 pytań testowych i od 3 do 6 zadań sytuacyjnych;
- prawo podatkowe – 10 pytań testowych i od 2 do 4 zadań sytuacyjnych;
- ubezpieczenia społeczne oraz podstawy prawa cywilnego i gospodarczego – 10 pytań testowych i od 1 do 3 zadań sytuacyjnych.
Każde pytanie testowe oceniane jest w następujący sposób:
- odpowiedź prawidłowa – dwa punkty;
- odpowiedź nieprawidłowa – minus jeden punkt;
- brak odpowiedzi – zero punktów.
Każde zadanie sytuacyjne jest oceniane w ramach skali podanej w tym zadaniu. Ocena zadania sytuacyjnego uwzględnia w szczególności spójność odpowiedzi, stopień rozwiązania zadania oraz znajomość przepisów prawa.
Wynik bloku tematycznego stanowi suma punktów dodatnich, uzyskanych za odpowiedzi prawidłowe udzielone na pytania testowe i uzyskanych za rozwiązanie zadań sytuacyjnych, pomniejszona o punkty ujemne za odpowiedzi nieprawidłowe z pytań testowych.
Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie co najmniej 60% maksymalnej liczby punktów z każdego bloku tematycznego. W przypadku nie zaliczenia egzaminu uczestnik, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia wyników egzaminu, ma prawo wglądu do pracy egzaminacyjnej.
Praca egzaminacyjna udostępniana jest w siedzibie urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w obecności sekretarza Komisji oraz co najmniej jednego pracownika urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
W terminie 21 dni od dnia ogłoszenia wyników uczestnik egzaminu ma prawo do pisemnego odwołania się od wyniku egzaminu do Komisji. Wniesione odwołanie podlega rozpatrzeniu przez Komisję w terminie 30 dni od jego otrzymania. O podjętym rozstrzygnięciu przewodniczący Komisji powiadamia niezwłocznie uczestnika egzaminu.
Egzamin trwa 4 godziny. Czas rozpoczęcia i zakończenia egzaminu określa przewodniczący Komisji. W trakcie egzaminu zdający może opuścić salę po uzyskaniu zgody przewodniczącego, członka lub sekretarza Komisji i przekazaniu mu pracy egzaminacyjnej wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem tożsamości. Czas nieobecności jest zaznaczany na pracy egzaminacyjnej. W czasie egzaminu uczestnik może korzystać z przepisów prawa opublikowanych w dziennikach urzędowych lub zawartych w zbiorach przepisów bez komentarzy oraz z urządzeń ułatwiających liczenie (kalkulatorów), z wyjątkiem urządzeń posiadających funkcje gromadzenia, przetwarzania i przenoszenia danych.
Po zakończeniu egzaminu uczestnik zwraca pracę egzaminacyjną oraz zaklejoną kopertę z danymi osobowymi, które są oznaczane przez Komisję anonimowym numerem identyfikacyjnym.
Nie podlegają ocenie prace egzaminacyjne, które:
- zawierają inne, poza przydzielonym numerem identyfikacyjnym, elementy pozwalające na identyfikację autora pracy;
- nie zawierają kompletnych arkuszy z testami egzaminacyjnymi oraz z zadaniami sytuacyjnymi;
- są rozwiązane w sposób nietrwały lub nieczytelny.
Staż adaptacyjny i test umiejętności
Program stażu adaptacyjnego w celu w celu uznania kwalifikacji do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz szczegółowy zakres testu umiejętności ustala się na podstawie:
- dokumentów potwierdzających posiadane przez wnioskodawcę kwalifikacje;
- dotychczasowego doświadczenia zawodowego wnioskodawcy, ustalanego na podstawie dostarczonych dokumentów;
- wymagań kwalifikacyjnych, od których spełnienia uzależniono możliwość wykonywania zawodu;
- różnic wynikających ze specyfiki zawodu regulowanego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i państwa, w którym wnioskodawca nabył kwalifikacje do wykonywania zawodu.
Staż adaptacyjny jest odbywany u przedsiębiorcy wykonującego działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z odrębnymi przepisami, zwanego „przedsiębiorcą”. Organ prowadzący postępowanie upowszechnia na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych informacje o osobach upoważnionych do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Staż adaptacyjny realizowany jest zgodnie z programem, ustalonym przez Ministra Finansów Przedsiębiorca odpowiedzialny jest za prawidłowy przebieg stażu adaptacyjnego zgodnie z wytycznymi ministra.
Staż adaptacyjny może być odbywany na podstawie umowy cywilnoprawnej bez wynagrodzenia albo za wynagrodzeniem albo na podstawie umowy o pracę – na warunkach określonych między wnioskodawcą a przedsiębiorcą.
Nadzór nad odbywaniem stażu adaptacyjnego sprawuje wyznaczony przez przedsiębiorcę opiekun stażu adaptacyjnego, zwany „opiekunem”. Opiekunem może być wyłącznie osoba uprawniona do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie odrębnych przepisów. Zmiana opiekuna może nastąpić na uzasadniony wniosek wnioskodawcy lub opiekuna.
Opłaty za odbycie stażu adaptacyjnego wnioskodawca uiszcza w terminach i na rachunek bankowy wskazany przez przedsiębiorcę. W przypadku, gdy wnioskodawca z nagłych przyczyn losowych nie może rozpocząć w oznaczonym terminie stażu, przedsiębiorca, u którego ma się odbywać staż, zalicza wniesioną opłatę na poczet stażu wyznaczonego w innym terminie albo zwraca opłatę pomniejszoną o poniesione wydatki na pokrycie kosztów organizacyjnych przeprowadzenia stażu.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2009 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 62 poz. 508);
- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2008 r. w sprawie stażu adaptacyjnego i testu umiejętności przeprowadzanych w celu uznania kwalifikacji do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. z 2008 Nr 216, poz. 1372).
Przemysław Gogojewicz