W grudniu 2008 r. moja córka podjęła staż w urzędzie miejskim, który ma trwać 3 miesiące. Już teraz wie, że zostanie on przedłużony o kolejne 3 miesiące. Problem w tym, że córka jest w ciąży. Poród w sierpniu. Czy będzie jej przysługiwał urlop macierzyński, a później wychowawczy? Na staż została skierowana przez urząd pracy.
Urlopy macierzyńskie i wychowawcze są w polskim systemie prawnym przyznawane na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze zm.). Świadczenia te nie są wypłacane wszystkim kobietom, które urodziły dziecko lecz jedynie osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, ze zm.). Staż z Urzędu Pracy stanowi podstawę wymiaru składek do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, ale nie do ubezpieczenia chorobowego. Dlatego w dniu porodu kobieta nie jest objęta ubezpieczeniem chorobowym i nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego a następnie do urlopu wychowawczego.
Warto wiedzieć, że od 1 stycznia 2009 r. wymiar urlopu macierzyńskiego jest wyższy oraz uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi:
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Z wyższego wymiaru urlopu macierzyńskiego mogą korzystać:
- pracownice, które urodzą dziecko, począwszy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, czyli od 1 stycznia 2009 r.
- pracownice i pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy korzystają z urlopu macierzyńskiego w dotychczasowym wymiarze (art. 11 ustawy nowelizującej).
Pracownica, która urodziła dziecko i zakończyła urlop macierzyński oraz pracownik, który zakończył urlop macierzyński – przed dniem wejścia w życie ustawy, czyli przed 1 stycznia 2009 r., np. 30 grudnia 2008 r. – nie ma prawa do dłuższego urlopu macierzyńskiego.
Prawo do urlopu macierzyńskiego w dotychczasowym wymiarze zachowają pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy przebywają na urlopie macierzyńskim w wymiarze 20 tygodni (kolejny pojedynczy poród). Od 1 stycznia 2009 r. nie ma znaczenia, czy jest to pierwszy czy kolejny pojedynczy poród.
Od 1 stycznia 2009 r. pracownik – ojciec wychowujący dziecko może poza przypadkami określonymi w art. 180 § 5 i 7 k.p., skorzystać z części urlopu macierzyńskiego w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 61 k.p. w przypadku gdy łącznie spełnione będą następujące przesłanki:
- pracownica po porodzie wykorzystała urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni,
- pracownica uprawniona do urlopu macierzyńskiego nie ma możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem ze względu jej stanu zdrowia i przebywania w szpitalu.
W takim przypadku urlop macierzyński pracownicy przerywa się na okres, w którym z takiego urlopu korzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko. Część urlopu macierzyńskiego pracownika – ojca nie może być dłuższa niż okres, w którym pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Zaś łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownicę i pracownika-ojca wychowującego dziecko nie może przekroczyć wymiaru określonego w art. 180 § 1 (nowy art. 180 § 61 – 63 k.p.).
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636, ze zm.).
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).
Przemysław Gogojewicz