Osoby prowadzące działalność gospodarczą oraz osoby współpracujące objęte obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie. W tym celu powinny zgłosić w terminie 30 dni od ustania ubezpieczeń obowiązkowych wniosek o objęcie ubezpieczeniami na formularzu ZUS ZUA.
 

Kontynuowanie ubezpieczeń społecznych

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby współpracujące objęte obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie. W tym celu powinny zgłosić wniosek o objęcie ubezpieczeniami na formularzu ZUS ZUA, w terminie 30 dni od ustania ubezpieczeń obowiązkowych (patrz: załącznik 11). Jeżeli zgłoszenie kontynuacji ubezpieczeń zostanie złożone w ciągu 30 dni, objęcie ubezpieczeniami następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu; data zgłoszenia nie może być jednak późniejsza niż 30 dni od ustania obowiązkowych ubezpieczeń.

Zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych na formularzu ZUS ZUA jest w omawianym przypadku równoczesnym zgłoszeniem płatnika składek (brak jest obowiązku przekazywania formularza ZUS ZFA – zgłoszenie płatnika składek osoby fizycznej).

Możliwość kontynuacji opłacania składek dotyczy jedynie ubezpieczeń emerytalnego i rentowych; brak jest takiej możliwości w przypadku ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego. Osoby kontynuujące ubezpieczenia nie opłacają także składek na Fundusz Pracy.

Podstawę wymiaru składek stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia, tj. od 1 stycznia 2005 r. 849 zł, a od 1 stycznia 2006 r. – 899,10 zł. Składki na ubezpieczenie emerytalne (19,52%) i ubezpieczenia rentowe (13%) finansują w całości sami ubezpieczeni.

Składki za dany miesiąc powinny być opłacane w terminie do 10 dnia następnego miesiąca. W tym terminie osoby kontynuujące ubezpieczenia przekazują również deklarację rozliczeniową ZUS DRA.

Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustają:

• od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,
• od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na te ubezpieczenia,
• od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

W przypadku ustania ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z powodu nieopłacenia w terminie należnych składek, ZUS – w uzasadnionych przypadkach – może wyrazić zgodę na opłacenie składek po terminie. W tym celu zainteresowany powinien wystąpić do terenowej jednostki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ze stosownym wnioskiem, podając przyczyny nieopłacenia składek.

W przypadku gdy okres kontynuacji ubezpieczeń przekroczy 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w sytuacji gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.

Tryb dokonywania wpłat z tytułu składek

Płatnicy składek są zobowiązani opłacać należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w formie bezgotówkowej, w drodze obciążenia rachunku bankowego płatnika składek.

Obowiązek opłacania składek w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia rachunku bankowego płatnika składek nie dotyczy osób fizycznych nie prowadzących pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Do opłacania składek w formie bezgotówkowej nie są zatem zobowiązane osoby prowadzące pozarolniczą działalność, wykonujące wolny zawód w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a także twórcy i artyści. Ponadto obowiązek ten nie dotyczy m.in. osób kontynuujących ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Należności składkowe nadal mogą być regulowane w formie wpłat gotówkowych przez osoby trzecie, na podstawie prawomocnych decyzji o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek, podmioty zobowiązane do dokonania wpłat należności za płatnika składek (na wskazany przez oddział ZUS rachunek bankowy) w ramach prowadzonego przymusowego dochodzenia należności (np. dłużnicy zajętej wierzytelności), osoby fizyczne, które wyrejestrowały się jako płatnicy składek, dokonujące wpłat z tytułu zobowiązań za okres, w którym były płatnikami składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Pod pojęciem rachunek bankowy należy rozumieć rachunek bankowy (w tym konto „Giro składka”, prowadzone w Banku Pocztowym) oraz rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej przedsiębiorcy będącego jej członkiem. Oznacza to, że płatnik składek może opłacać składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych także z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego.

Za termin dokonania zapłaty należności składkowych uważa się:

• przy zapłacie gotówką – dzień dokonania wpłat należności z tytułu składek w banku lub placówce pocztowej,
• w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika.

W sytuacji gdy płatnik opłaca składki w formie bezgotówkowej, wpłata z tytułu należnych składek może zostać uznana za terminową, jeżeli obciążenie rachunku bankowego płatnika nastąpiło najpóźniej w obowiązującym tego płatnika terminie płatności.

Zasady przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych

Obowiązek przekazywania dokumentów poprzez teletransmisję danych dotyczy płatników składek rozliczających składki za więcej niż 5 osób.
Płatnicy rozliczający składki za więcej niż 5 osób mogą uzyskać od Zakładu upoważnienie do przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych w formie:

• dokumentu pisemnego wg ustalonego wzoru,
• wydruku z aktualnego programu informatycznego,
• poprzez nośniki elektroniczne w formie dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnionego przez Zakład.

Zgłoszenie płatnika składek: osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej oraz zmian tych dokumentów w zakresie numerów NIP i REGON, nazwy skróconej płatnika, a w odniesieniu do płatników składek będących osobami fizycznymi: nazwiska, pierwszego imienia i daty urodzenia należy przekazywać do ZUS wyłącznie w formie dokumentu pisemnego wg ustalonego wzoru albo w formie wydruku z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez ZUS.

Dokumenty, które zostaną przekazane w innych formach niż wymagane, albo też nie będą nadawały się do przetworzenia przy użyciu technologii automatycznego odczytu, nie będą przez ZUS przyjmowane, co jest równoznaczne z nieprzekazaniem dokumentów.

Fragment pochodzi z opracowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pt. „Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących” – styczeń 2007 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych