W krajach Unii Europejskiej obowiązuje swobodny przepływ towarów, dotyczy to także samochodów osobowych. Tak więc przywóz do Polski samochodów z dowolnego kraju Unii powinien być wolny od należności celnych przywozowych. Jest jednak inaczej. Ale może się to zmienić, ponieważ 18 stycznia 2007 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyda wyrok w sprawie akcyzy na samochody sprowadzane do Polski. Czy przepisy dotyczące sprowadzania pojazdów z krajów UE w zakresie VAT są zgodne z unijnymi dyrektywami? Czy resortowi finansów grozi lawina zwrotów akcyzy?

VAT na samochody sprowadzane z UE

Ustawa o podatku od towarów i usług (VAT) w stosunku do sprowadzanych samochodów z UE formułuje dwa reżimy podatkowe. Zastosowanie jednego z nich jest zależne od spełnienia przez sprowadzany samochód definicji nowego środka transportu, która zawarta została w art. 2 pkt 10 ustawy o VAT. Według tego przepisu samochód może być traktowany jako nowy, jeżeli nie przejechał więcej niż 6 tys. km lub od momentu dopuszczenia go do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy. W przypadku samochodu uznanego za nowy środek transportu, podatek VAT zawsze będzie pobierany w kraju, w którym pojazd będzie używany, niezależnie od statusu sprzedającego i nabywcy. Zatem polski podmiot (osoba fizyczna bądź prawna) niezależnie od tego, czy jest on podatnikiem VAT, czy też nie, który nabędzie nowy samochód w innym państwie Unii Europejskiej, zobowiązany jest do odprowadzenia podatku VAT w Polsce w pełnej wysokości.

Nabywający samochód w UE powinien posiadać dowód własności pojazdu, deklarację jego wartości, aktualne świadectwo homologacji wydane zgodnie ze wspólnotową procedurą homologacji przez właściwy organ państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub dowód rejestracyjny kraju Unii Europejskiej, w którym samochód był zarejestrowany wraz z tablicami rejestracyjnymi jeżeli samochód był wcześniej zarejestrowany. W przypadku, gdy nowy samochód został już wcześniej wyrejestrowany, to wymagany będzie przy pierwszej rejestracji w RP dokument o wyrejestrowaniu pojazdu oraz wcześniejszy dowód rejestracji.

Jeżeli nowy środek transportu po polski sprowadza osoba fizyczna niebędąca podatnikiem VAT, wówczas przy rejestracji samochodu przedstawić należy potwierdzenie z urzędu skarbowego o zapłacie podatku VAT od tego pojazdu, którą następnie należy złożyć we właściwym sobie z względu na miejsce zamieszkania urzędzie skarbowym. Osoba taka jest obowiązana do zapłaty kwoty podatku wynikającej z deklaracji w przeciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego z tytułu dokonania powyższych czynności. Po zapłacie podatku VAT osoba ta otrzyma zaświadczenie z urzędu skarbowego potwierdzające uiszczenie podatku, które następnie przedłoży we właściwym sobie ze względu na miejsce zamieszkania wydziale komunikacji celem rejestracji pojazdu.

Pytanie 1

Osoba prywatna zakupiła w Niemczech nowy środek transportu będący samochodem dostawczym. Czy taki zakup podlega polskiemu opodatkowaniu VAT ?

Tak. Każdy zakup nowego środka transportu przez osobę fizyczną stanowi wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i jako takie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. Niezależnie od statusu nabywcy (przedsiębiorca czy osoba prywatna) należy w Polsce zapłacić 22% VAT. Warto podkreślić, że w przypadku nowych środków transportu podatek zawsze jest pobierany w kraju, w którym pojazd będzie używany, niezależnie od statusu sprzedającego i nabywcy, a zatem niezależnie od tego, czy są podatnikami VAT czy też nie.

Pytanie 2

Zakupiłem samochód w Niemczech, który był wcześniej użytkowany i ma przebieg ponad 2000 km. Czy w takim przypadku będę zobowiązany zapłacić podatek VAT?

Tak. Samochód ten spełnia definicję nowego środka transportu, którego zakup z innych krajów Unii podlega w Polsce VAT. Warto podkreślić, że nowymi środkami transportu uznawane są pojazdy napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o mocy większej niż 7,2 kilowatów, jeżeli przejechały nie więcej niż 6000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy. Za moment dopuszczenia do użytku pojazdu lądowego uznaje się dzień, w którym został on pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego w zależności od tego, co nastąpiło wcześniej. Jeżeli nie można w żaden sposób ustalić dnia pierwszej rejestracji pojazdu, za moment dopuszczenia do użytku tego pojazdu uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta.

Sprowadzanie samochodów z UE przez przedsiębiorców

Osoby posiadające firmy trudniące się działalnością gospodarczą w zakresie handlu samochodami są zobowiązani składać w urzędzie celnym deklarację dla podatku akcyzowego i zapłacić podatek akcyzowy od transakcji sprzedaży samochodów na terytorium RP. Osoby takie mocy art. 82 ust. 1 ustawy SA zobowiązane do wystawienia faktury VAT dokumentującej sprzedaż i wykazać w tej fakturze kwotę akcyzy.

Przedsiębiorcy trudniący się handlem samochodami z krajów UE, są zobowiązani także do płacenia podatku VAT oraz niekiedy do dokonania zgłoszenia INTRASTAT. System INTRASTAT jest to system statystyki obrotów handlowych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Deklaracje INTRASTAT powinny zatem być składane w izbie celnej właściwej miejscowo ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania osoby kupującej pojazd. Termin dostarczania zgłoszeń INTRASTAT kupujący samochody winni dostarczyć do 10 dnia miesiąca następującego po okresie, w którym pojazd został zakupiony.

Warto podkreślić, że w przypadku podatników podatku VAT wewnątrzwspólnotowe nabycie nowego środka transportu należy wykazać w miesięcznej deklaracji podatkowej oraz w kwartalnej informacji podsumowującej. Jeżeli nowy środek transportu ma być przez podatnika zarejestrowany na terytorium Polski lub nie podlega rejestracji, a ma być użytkowany na terytorium RP, wówczas podatnik jest również zobowiązany do złożenia w urzędzie skarbowym informacji o nabytym pojeździe wraz z kopią faktury potwierdzającą jego nabycie, oraz zapłaty podatku VAT z tytułu jego nabycia.

Granica wiekowa używalności samochodów w UE

Dyrektywy Unii Europejskiej dotyczą przede wszystkim norm technicznych, jakie pojazdy muszą spełniać, aby zostać wprowadzonymi do ruchu drogowego. Dyrektywy TWE określają przede wszystkim wymiary pojazdów przeznaczonych do użytkowania na drogach wspólnoty Europejskiej, ich ciężary, oraz niektóre inne dane techniczne pojazdów. Dyrektywy tym samym nic nie stanowią o granicy używalności pojazdów. Przykładowo kwestię jakości benzyny i olejów napędowych reguluje, przyjęta 13 października 1998 roku dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 98/70/WE.
Dyrektywy Europejskie określą jedynie, co należy zrobić z pojazdami nienadającymi się do użytku, które po wyeksploatowaniu muszą zostać poddane recyklingowi lub demontażowi.

Warto przy tym dodać , że nie obowiązuje już w polskim prawie zakaz sprowadzania na teren Polski samochodów starszych niż 10-letnie. Tym samym określone zostały zasady rejestracji samochodów zabytkowych, czyli takich których wiek wynosi co najmniej 25 lat. Pojazdy takie muszą zostać poddane specjalnej kontroli technicznej, której celem jest wykazanie braku przeciwwskazań dopuszczenia do ruchu drogowego.

Sprowadzając samochód do Polski, w przeciągu 5 dni od dnia nabycia samochodu, jego właściciel zobowiązany jest złożyć deklarację uproszczoną do właściwego sobie ze względu na miejsce zamieszkania urzędu celnego oraz dokonać zapłaty akcyzy.

Dokument potwierdzający zapłatę podatku jest wymagany do rejestracji. Pojazd będzie musiał być zarejestrowany w ciągu 30 dni od dnia jego sprowadzenia. Przy sprowadzaniu samochodu używanego nadal jest wymagana, przed pierwszą rejestracją, opinia o jego stanie technicznym wydana przez polską stację diagnostyczną. Pojazd uszkodzony, który nie spełni po naprawie określonych warunków i nie uzyska zaświadczenia o pozytywnym wyniku badania technicznego, nie będzie mógł być dopuszczony do ruchu drogowego. Wymagany jest także dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju.

Akcyza na samochody

Od 1 grudnia 2006 r. obowiązują tylko dwie stawki 3,1 % dla samochodów o pojemności silnika do 2000 cm³ oraz 13,6 % dla samochodów o pojemności silnika większej niż 200 cm³. Nowe zasady obliczania podatku dotyczą tylko tych samochodów, dla których obowiązek zapłaty akcyzy powstanie od 1 grudnia 2006 r. Dzięki zmianom w akcyzie na samochody w niektórych przypadkach podatnicy zapłacą nawet o 60 % niższy podatek. Warto podkreślić, że wprowadzona regulacja dotyczy samochodów osobowych starszych niż dwa lata. W praktyce ma to zastosowanie do pojazdów wyprodukowanych przed 2005 rokiem i odnosi się do zdecydowanej większości aut sprowadzanych z zagranicy

Pytanie 3

Czy słuszny jest pogląd, że to na urzędzie celnym leży obowiązek pobierania akcyzy od pojazdu sprowadzonego z UE?

Tak. To na urzędzie celnym spoczywa obowiązek poboru podatku akcyzowego od sprowadzonego z UE pojazdu. Podatnikami akcyzy od pojazdów samochodowych są osoby fizyczne bądź prawne dokonujące sprzedaży samochodu osobowego przed pierwszą rejestracją na terytorium kraju oraz importerzy i podmioty dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego.

Warto tym samym podkreślić, że akcyza jest podatkiem jednofazowym, co oznacza, że powinna być płacona od danego towaru w jednej fazie obrotu. Niestety opodatkowanie samochodów osobowych stanowi wyjątek od tej zasady jeżeli przed pierwszą rejestracją pojazdu w danym kraju dochodzi do kilku transakcji sprzedaży, każda z nich jest opodatkowana podatkiem akcyzowym.

Wszyscy, którzy zamierzają sprowadzić do kraju samochód, muszą wiedzieć, że zmieniły się stawki akcyzy, ale nie zmieniła się podstawa opodatkowania. Nadal w przypadku importu będzie nią wartość celna pojazdu. W przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego będzie to kwota, jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić za samochód, tj. kwota wykazana na fakturze.

Wprowadzone zmiany nie wpłyną bezpośrednio na sytuację osób, które kupiły samochody przed 1 grudnia 2006 r. i podjęły decyzje o składaniu wniosków o zwrot nadpłaconej akcyzy. Przy ewentualnych zwrotach akcyzy (gdy zapadnie korzystny dla Polaków wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i będzie podstawa do takich zwrotów) wartość samochodów będzie oceniana na podstawie cen katalogowych. Na razie jednak resort finansów nie wprowadził takich rozwiązań.

Podsumowanie – jak obliczyć wartość sprowadzanego samochodu

Sprowadzanie samochodów z krajów UE od momentu zakupu pojazdu do chwili jego użytkowania w Polsce można podzielić na trzy etapy:

• kupno samochodu na terytorium UE;
• akcyza i VAT płacona na granicy RP + opłata recyklingowa;
• rejestracja pojazdu w Polsce.

Podstawą do obliczania należności jakie musimy zapłacić przywożąc samochód do Polski z krajów UE jest wartość pojazdu, uwidoczniona na fakturze lub umowie kupna-sprzedaży. Od ceny tej odlicza się wówczas współczynnik VAT oraz akcyzy.

Pytanie 4

Jak obliczyć wartość 3-letniego VW golfa z silnikiem 2000 cm³ sprowadzanego z Niemiec o wartości 1000 euro (brutto)?

Wartość celna Golfa – 1000 euro 
Akcyza: 3,1 % x 1000 euro = 31 euro (ok. 124 zł)

Od samochodu nie pobiera się w tym przypadku 22% VAT-u, ponieważ został on już zakupiony z należnym VAT-em, czyli w cenie brutto.

Jeżeli pojazd został by zakupiony w cenie netto wówczas należałoby doliczyć 22% VAT
1000 euo x 22% VAT = 220 euro (ok. 880 zł)

Łączną sumę opłat celno-podatkowych stanowi zatem kwota rzędu ok. 1024 zł

Uwaga!

Do opłat należy także doliczyć:

• kartę pojazdu – 75 zł,
• komplet tablic – 80 zł
• znaki legalizacyjne – 12 zł,
• nalepkę kontrolną – 17,50 zł,
• pozwolenie czasowe – 13 zł,
• dowód rejestracyjny – 49 zł.

W przypadku samochodów sprowadzanych z UE przez osoby fizyczne lub firmy nie zapewniające sieci recyklingowej do kosztów rejestracji trzeba także doliczyć 500 zł opłaty recyklingowej. Ponadto nie obejdzie się bez przetłumaczenia umowy kupna-sprzedaży przez tłumacza przysięgłego – koszt w granicach 120 – 150 zł.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 z późn. zm.);
• Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie ministra finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (Dz.U. nr 87, poz. 825 z późn. zm.);
• Dyrektywa Rady z dnia 16 grudnia 1980 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących mocy silników pojazdów silnikowych (80/1269/EWG);
• Art. 25 Traktatu Wspólnot Europejskich.

Przemysław Gogojewicz