Od początku roku osoby fizyczne mogą składać w urzędzie skarbowym wnioski o zwrot niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Jest forma złagodzenia skutków wzrostu, po 1 maja 2004r., stawki VAT na materiały budowlane z 7% do 22%. Sprawdź, czy przysługuje Tobie zwrot. Spiesz się, termin złożenia wniosków VZM-1 upływa 30 czerwca 2006 r.

Mechanizmy ustawowe decydujące o zwrocie VAT.

Od 1 stycznia 2006 r. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 177, poz. 1468; dalej ustawa o zwrocie). Zgodnie z przepisami tej ustawy osoby fizyczne z tytułu zakupu materiałów budowlanych związanych m.in. z budową budynku mieszkalnego, rozbudową budynku na cele mieszkalne lub remontem budynku mieszkalnego mogą ubiegać się o zwrot części podatku VAT wynikającego z faktur wystawionych na zakupione towary budowlane w okresie między 1 maja 2004 r. a 31 grudnia 2007 r.

Ulga przeznaczona jest dla osób fizycznych, które nie nabywają materiałów budowlanych w zakresie prowadzonej działalności jako podatnicy VAT. Prawo do zwrotu VAT obejmuje produkty budowlane, na które po 1 maja 2004 r. wprowadzona została wyższa stawka VAT, tj. z 7 proc. na 22 proc. Zwrotowi będzie podlegała jedynie część zapłaconego podatku stanowiąca różnicę pomiędzy podatkiem naliczonym według stawki 22 proc. a stawką 7 proc.

Warto zauważyć, że Ministerstwo Finansów opracowało wzór wniosku o zwrot części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych. Wzór ten nie stanowi formularza urzędowego i nie jest obowiązkowy dla podatników. Warto jednak z niego skorzystać, ponieważ ogranicza on ryzyko popełnienia pomyłki. Wzór jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Na tej stronie dostępny jest także wykaz towarów, których nabycie uprawnia do zwrotu VAT. Do jego ogłoszenia w formie obwieszczenia zobowiązany został minister transportu i budownictwa. Wykaz ułatwi podatnikom odszukanie materiałów budowlanych, na które stawka VAT wzrosła 1 maja 2004 roku z 7 proc. do 22 proc. Zakup tylko tych towarów podlega bowiem rekompensatom.

Szczegółowe warunki skorzystania z tej ulgi oraz precyzyjne sposoby wyliczenia zwracanej kwoty podatku VAT zawierają przepisy ustawy o zwrocie VAT, które mogą być stosowane również do wydatków dokonanych przez osobę fizyczną w związku z kontynuacją dużej ulgi budowlanej oraz kontynuacją ulgi remontowej w latach 2004 -2005.

Istotnym warunkiem skorzystania z ulgi dotyczącej zwrotu VAT od zakupionych materiałów budowlanych na cele mieszkaniowe jest wykazanie przez osobę fizyczną prawa do dysponowania nieruchomością (tytuł prawny, pozwolenie na budowę). W art. 5 ust. 3 pkt 1 ustawy o zwrocie VAT określono wymóg, iż wniosek o zwrot podatku może zostać złożony dopiero po zakończeniu inwestycji. Nie jest to jednak bezwzględny warunek do złożenia wniosku, bowiem w ustawie przewidziana jest również możliwość składania wniosku kilka razy, jednak nie częściej niż raz w roku. Należy jednak pamiętać, że ostatni wniosek osoby fizycznej o zwrot VAT nie może zostać złożony do urzędu skarbowego później niż do 30 czerwca 2008 r.

Wykaz materiałów budowlanych, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawka podatku od towarów i usług w wysokości 7%, a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane podatkiem 22% został zamieszczony w załączniku do obwieszczenia ministra transportu i budownictwa z dnia 30 grudnia 2005 r.

Założenia systemowe do wprowadzenia ustawy

Podstawowym założeniem wprowadzenia systemu zwrotu części podatku VAT na materiały budowlane było wsparcie osób fizycznych, które budują lub remontują swój dom lub mieszkanie tzw. systemem gospodarczym, „z definicji” nie korzystając z usług profesjonalnej firmy wykonawczej na rynku usług budowlanych. Ustawodawca pisząc ustawę przyjął założenie, że zwrot podatku VAT nie będzie dotyczył wydatków pochodzących z funduszu remontowego wspólnot mieszkaniowych lub spółdzielni mieszkaniowych, ponieważ zlecają one lub mogą zlecać remont budynku mieszkalnego firmom wykonawczym, które do kwoty wykonywanych usług (wraz z dostarczanymi materiałami budowlanymi) doliczą podatek VAT na poziomie 7 proc. Ustawa odnosi się w tym kontekście wyłącznie do tych inwestorów, którzy z samego charakteru realizowanej inwestycji, nie będą mogli korzystać z usług firm realizujących usługi budowlane wraz z dostarczeniem materiałów budowlanych.

Co na to Ministerstwa Finansów, a co urzędnicy?

Ministerstwo Finansów wyjaśnia

O zwrot VAT będą mogły starać się tylko te osoby, które posiadają tytuł prawny do zajmowanego mieszkania czy domu. Według Ministerstwa Finansów, za tytuł prawny do lokalu (budynku) mieszkalnego uważa się między innymi:

• własność,
• umowę użyczenia,
• umowę najmu lub dzierżawy,
• inny stosunek zobowiązaniowy, z którego wynika prawo podatnika do korzystania z lokalu mieszkalnego, np. umowę, na podstawie której członek spółdzielni jest obowiązany do ponoszenia kosztów eksploatacji związanych z użytkowaniem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego.

Zdaniem ministra finansów, wyrażonym w piśmie z dnia 14 października 2002 r. (sygn. PB5/MC-033-329-2237/02), tytuł prawny do lokalu stanowi również umowa inna niż o budowę lokalu, na podstawie której dochodzi do przekazania (udostępnienia) lokalu mieszkalnego i która zobowiązuje podatnika do ponoszenia kosztów eksploatacji związanych z użytkowaniem lokalu.

Urzędy skarbowe wyjaśniają

Urzędy skarbowe raczej jednoznacznie rozumieją pojęcie tytułu prawnego do lokalu. Na przykład zgodnie z interpretacją US w Kole (sygnatura PB/415-11/050) z 5 kwietnia 2005 r. tytułem prawnym do lokalu może być także umowa przedwstępna kupna lokalu mieszkalnego. Powszechnie za tytuł prawny do lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego uważa się:

• akt własności w umowę najmu lub dzierżawy,
• przydział lokalu (decyzja),
• umowę użyczenia bądź inny stosunek zobowiązaniowy, z którego wynika prawo podatnika do korzystania z lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego.

Zdaniem urzędów skarbowych na podstawie tych wyjaśnień należy przyjąć, że przedwstępna umowa sprzedaży może stanowić tytuł prawny. Warunkiem jest, aby wynikało z niej uprawnienie do korzystania z lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego nabywanego w drodze kupna-sprzedaży przed przeniesieniem na podatników prawa jego własności oraz aby budynek mieszkalny odpowiadał definicji budynku zawartego w przepisach prawa budowlanego. W takim przypadku, umowa będzie stanowiła inny stosunek zobowiązaniowy, z którego wynika prawo podatnika do korzystania z lokalu lub budynku mieszkalnego, uznawany dla celów podatkowych za tytuł prawny do lokalu.

W przypadku inwestycji, która zgodnie z prawem budowlanym wymaga pozwolenia na budowę, konieczne będzie także pozwolenie na budowę. Zwrot podatku nastąpi na wniosek podatnika, który poniósł wydatki na materiały budowlane. Wniosek trzeba będzie złożyć na piśmie w urzędzie skarbowym. W przypadku osób będących w związku małżeńskim wniosek taki może zostać złożony wspólnie przez małżonków lub też odrębnie przez każdego z nich. Jeśli małżonkowie składają odrębne wnioski do różnych urzędów skarbowych, będą musieli zawiadomić o tym fakcie właściwy urząd skarbowy, czyli urząd, w którym wniosek złożył małżonek.

Kto nie otrzyma zwrotu VAT na materiały budowlane?

Powszechnie popełnianym błędem jakim dokonują podatnicy ubiegający się o zwrot VAT w budownictwie jest fakt, że często o zwrot występują osoby którym on nie przysługuje. A zatem trzeba podkreślić, że nie wszyscy podatnicy, którzy ponieśli wydatki na materiały budowlane, będą mogli korzystać z prawa do zwrotu części VAT zawartego w ich cenie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 prawo do zwrotu przysługuje osobom fizycznym lub ich małżonkom, którzy nie dokonywali czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1 niniejszej ustawy jako podatnicy podatku od towarów i usług w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Oznacza to, że na zwrot nie mają co liczyć osoby, które kupowały materiały budowlane jako podatnicy VAT. Miały one prawo do odliczenia podatku naliczonego i zapewne z możliwości tej już skorzystały. Ustawowe wyłączenie jest potrzebne, aby osoby takie nie otrzymały kolejnego zwrotu tego samego podatku.

Na zwrot podatku nie mają co liczyć także wspólnoty mieszkaniowe czy spółdzielnie mieszkaniowe, które co prawda zrzeszają osoby fizyczne (właścicieli mieszkań) wpłacające co miesiąc odpowiednie kwoty na tzw. fundusz remontowy przeznaczony m.in. na zakup materiałów budowlanych potrzebnych do remontu budynków. Ustawa nie przewiduje jednak rekompensat dla wspólnot. Problem w tym, że faktura dokumentująca wydatki na materiały budowlane musi zostać wystawiona na osobę fizyczną, a takimi wspólnoty mieszkaniowe czy spółdzielnie mieszkaniowe z pewnością nie są. Prawo do rekompensaty będzie natomiast przysługiwać poszczególnym członkom zarówno wspólnot, jak i spółdzielni.

Zgodnie z opinią Departamentu Finansowania Mieszkalnictwa Ministerstwa Budownictwa i Transportu ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym precyzyjnie określa zakres podmiotowy beneficjentów zwrotu i ogranicza możliwość występowania o refundację wyłącznie do osób fizycznych. Z ustawy wynika jednoznacznie, że dokumentem stanowiącym podstawę do obliczenia kwoty zwrotu części wydatków może być jedynie faktura VAT wystawiona dla osoby fizycznej.

Jak wyliczyć kwotę do zwrotu VAT?

Podatnik, który będzie występował o zwrot podatku, sam musi obliczyć kwotę, jaką powinien otrzymać z urzędu skarbowego. Ustawa mówi, że jest ona równa 68,18 proc. kwoty VAT wynikającej z faktur. Ograniczenie to odzwierciedla skalę podwyżki podatku. Gdyby po 1 maja 2004 r. VAT wzrósł z 0 proc. do 22 proc., ustawodawca mógłby się pokusić o pełen zwrot. Ustawa nie pozwala na przedstawienie urzędowi skarbowemu nieograniczonej liczby faktur dokumentujących zbyt wysokie wydatki. Maksymalna kwota zwrotu, którą możemy otrzymać, zależeć będzie od rodzaju prac, do których wykorzystaliśmy materiały budowlane oraz od tego, czy wcześniej faktury dokumentujące ich zakup zostały użyte do rozliczenia ulgi remontowej.

Z zasady podatnik będzie mógł otrzymać nie więcej niż 12,296 proc. iloczynu opartego na danych GUS dotyczących ceny metra kwadratowego powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego. I tak w przypadku robót wymagających pozwolenia na budowę iloczyn ten będzie stanowił 70 mkw. powierzchni użytkowej i ceny 1 metra kwadratowego powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, przyjmowanej na potrzeby obliczania premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na książeczkach mieszkaniowych, ogłoszonej za kwartał poprzedzający kwartał, w którym inwestor złożył wniosek do urzędu skarbowego o wydanie decyzji o zwrocie VAT. W przypadku zakupów materiałów budowlanych wykorzystanych do prac, które nie wymagają pozwolenia na budowę, maksymalny zwrot będzie niższy. Podobnie jak wcześniej, będzie stanowił 12,296 proc. iloczynu stanowiącego 30 metrów kwadratowych powierzchni użytkowej i ceny 1 metra kwadratowego powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, przyjmowanej na potrzeby obliczania premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na książeczkach mieszkaniowych, ogłoszonej za kwartał poprzedzający kwartał, w którym inwestor złożył wniosek do urzędu skarbowego o wydanie decyzji o zwrocie.

Podstawa prawna

: Ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 177, poz. 1468)

Przemysław Gogojewicz