Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Podstawa wymiaru może być ustalana z okresu krótszego w szczególnych przypadkach, które są omówione niżej. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia.
Przykłady 1-3
Przykład 1
Pracownik jest zatrudniony od 5 kwietnia. Zachorował 15 lipca. Od pierwszego dnia tej niezdolności do pracy ma prawo do zasiłku chorobowego. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia, tj. za maj i czerwiec.
Zasada przedstawiona w pkt. 90 ma zastosowanie także wówczas, gdy zatrudnienie pracownika ustało w trakcie miesiąca, przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym.
Przykład 2
Pracownik był zatrudniony od 25 marca do 27 sierpnia. Zachorował 5 września i niezdolność do pracy orzeczona została do 30 października.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone z uwzględnieniem wynagrodzenia wypłaconego za okres od kwietnia do lipca. Zasady przedstawionej w pkt. 90 nie stosuje się, jeżeli zatrudnienie ustało po upływie 12 miesięcy kalendarzowych.
Przykład 3
Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony od 1 stycznia poprzedniego roku do 25 września bieżącego roku. Zachorował 2 października i niezdolność do pracy orzeczona została do 15 grudnia.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od października poprzedniego roku do września bieżącego roku. Jeżeli umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, tj. za pełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia, po uzupełnieniu według zasad określonych w pkt. 98-100. Jeżeli umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca i zatrudnienie ustało w następnym miesiącu, a pracownik stał się niezdolny do pracy w miesiącu następującym po miesiącu, w którym ustało zatrudnienie, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie za pierwszy i drugi miesiąc, po uzupełnieniu według zasad określonych w pkt. 98-100.
Przykłady 4-6
Przykład 4
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony od 10 czerwca do 24 lipca, stał się niezdolny do pracy 2 sierpnia. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi uzupełnione wynagrodzenie za czerwiec i lipiec.
Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uważa się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków pracownika. W podstawie wymiaru zasiłku uwzględniane jest m.in. wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, nie uwzględnia się natomiast ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.
Przykład 5
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby we wrześniu. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć wynagrodzenie za okres od września poprzedniego roku do sierpnia bieżącego roku, stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe.
Z przychodu za te miesiące pracodawca potrącał składkę na ubezpieczenia emerytalne (9,76% przychodu), rentowe (6,50% przychodu) oraz na ubezpieczenie chorobowe (2,45% przychodu). Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przychód za te miesiące powinien być pomniejszony o kwoty potrąconych składek czyli łącznie o kwotę odpowiadającą 18,71% tego przychodu.
Przykład 6
Pracownik zachorował w grudniu. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku powinno być przyjęte wynagrodzenie za okres od grudnia poprzedniego roku do listopada bieżącego roku. W październiku roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osiągnęła trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.
Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku powinno być przyjęte wynagrodzenie w następującej wysokości:
- za grudzień poprzedniego roku oraz za okres od stycznia do sierpnia bieżącego roku – po 5039,98 zł miesięcznie (przychód 6200 zł po pomniejszeniu o kwotę potrąconych składek wynoszącą 1160,02 zł),
- za wrzesień – 5852,88 zł (przychód 7200 zł po pomniejszeniu o kwotę potrąconych składek wynoszącą 1347,12 zł),
- za październik – 6064,26 zł (przychód w kwocie 7200 zł po pomniejszeniu o kwotę potrąconych składek wynoszącą 1135,74 zł).
Za październik przychód wyniósł 7200 zł. Z uwagi na to, że przychód za ten miesiąc spowodował przekroczenie trzydziestokrotności prognozowanego wynagrodzenia, składka na ubezpieczenia społeczne za ten miesiąc została potrącona w kwocie 1135,74 zł. Składka na ubezpieczenie chorobowe od kwoty 7200 zł wyniosła 176,40 zł (2,45% z kwoty 7200 zł), a składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe potrącona tylko od kwoty 5900 zł wyniosła 959,34 zł (16,26% z kwoty 5900 zł), za listopad – 7023,60 zł (przychód 7200 zł po pomniejszeniu o kwotę potrąconej składki na ubezpieczenie chorobowe wynoszącą 176,40 zł – 2,45% z kwoty 7200 zł).
Przykłady 7-8
Przykład 7
Pracownik otrzymujący wynagrodzenie zmienne stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w grudniu. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie wypłacone za okres od grudnia poprzedniego roku do listopada bieżącego roku.
W lipcu pracownik ten przez okres 10 dni korzystał z urlopu wypoczynkowego i otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości 780 zł (po pomniejszeniu o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne). Pracownik w lipcu przepracował 8 dni i otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie za pracę w wysokości 660 zł (po pomniejszeniu o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne). W związku z tym, że w okresie od 15 do 19 lipca (5 dni) sprawował opiekę nad chorym dzieckiem, wynagrodzenie otrzymane za miesiąc lipiec podlega uzupełnieniu. Uzupełnienie wynagrodzenia powinno zostać dokonane w następujący sposób:
(780 zł + 660 zł): 18 x 22 =1760 zł.
Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie uzyskane przez pracownika w okresie ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek chorobowy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi zatrudnionemu bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę, wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów sumuje się. Nie traktuje się jako przerwy w ubezpieczeniu przerwy przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy. Zasada ta ma także zastosowanie do umów, o których mowa w pkt. 125.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości, wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne.
Przykład 8
Pracownik podjął pracę od 1 lipca i w tym miesiącu przez okres 10 dni był niezdolny do pracy z powodu choroby. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za lipiec, po uzupełnieniu. Przychód pracownika za lipiec wyniósł 1200 zł. Z przychodu tego potrącono składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe w kwocie 224,52 zł. W związku z tym, że przychód pracownika określony jest w stałej miesięcznej kwocie wynoszącej 2450 zł, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przychód ten należy pomniejszyć o pełną miesięczną składkę, którą pracodawca by potrącił, gdyby pracownik przepracował pełny miesiąc, czyli o kwotę 458,40 zł. Wynagrodzenie za lipiec należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie 1991,60 zł.
Wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się:
- poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu – jeżeli przepracował choćby jeden dzień,
- przyjmując kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku w zakładzie pracy, w którym przysługuje zasiłek chorobowy – jeżeli pracownik nie osiągnął w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia.
Przykłady 9-11
Przykład 9
Pracownik jest zatrudniony od 1 maja i otrzymuje wynagrodzenie zmienne. Zachorował 23 maja i był niezdolny do pracy przez okres 9 dni. Pracownik ma prawo do świadczeń z tytułu choroby od pierwszego dnia niezdolności do pracy.
Za okres pierwszych 4 dni niezdolności do pracy zachowywał prawo do wynagrodzenia, a za pozostałych 5 dni ma prawo do zasiłku chorobowego. W tym miesiącu pracownik miał obowiązek przepracować 22 dni, przepracował 16 dni i jego przychód za ten miesiąc wyniósł 840 zł. Wynagrodzenie, które pracownik ten osiągnąłby, gdyby pracował wszystkie dni robocze, wynosi 938,96 zł (840 zł – 157,16 zł = 682,84 zł; 682,84 zł : 16 dni x 22 dni) i to wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru zasiłku. Kwota 157,16 zł stanowi kwotę potrąconych składek na ubezpieczenia społeczne, finansowanych ze środków pracownika (łącznie 18,71% z kwoty 840 zł).
Przykład 10
W listopadzie, za który wynagrodzenie przyjmowane jest do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, pracownik miał obowiązek przepracować 22 dni, przepracował 15 dni, a przez 8 dni był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych. W miesiącu tym przychód pracownika wyniósł 5700 zł. W listopadzie nastąpiło też przekroczenie granicznej kwoty trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, powodujące zaprzestanie potrącania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Od kwoty 5700 zł potrącona została przez pracodawcę składka na ubezpieczenie chorobowe w kwocie 139,65 zł (2,45% z kwoty 5700 zł). Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe została potrącona tylko od kwoty 4380 zł i wyniosła 712,19 zł (16,26% z kwoty 4380 zł). Łączna kwota składek potrąconych przez pracodawcę wynosi 851,84 zł. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku wynagrodzenie za listopad powinno zostać przyjęte po uzupełnieniu w wysokości 7110,62 zł (5700 zł – 851,84 zł = 4848,16 zł; 4848,16 zł: 15 dni x 22 dni).
Przykład 11
Pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 1800 zł oraz prowizję, której wysokość ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do liczby dni nieobecności w pracy. Pracownik ten przebywał na urlopie wypoczynkowym w okresie od 2 do 13 czerwca (10 dni roboczych) i z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie urlopowe w wysokości 1080 zł – a po pomniejszeniu o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne – 877,93 zł.
W czerwcu pracownik pracował przez 6 dni i otrzymał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 648 zł – a po pomniejszeniu o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne – 526,76 zł oraz prowizję w wysokości 240 zł – a po pomniejszeniu o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne – 195,10 zł. W okresie od 20 do 25 czerwca pracownik był nieobecny w pracy w związku z opieką nad chorą żoną. W czerwcu pracownik był zobowiązany przepracować 20 dni. Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 9 lipca. Od pierwszego dnia tej niezdolności do pracy pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego. Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od 9 lipca wynagrodzenie otrzymane za czerwiec należy uwzględnić, po uprzednim uzupełnieniu.
W przypadku gdy wynagrodzenie pracownika składa się ze składników stałych i zmiennych, a w miesiącu, który wymaga uzupełnienia pracownik otrzymał także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, wówczas całość wynagrodzenia, w tym także składniki stałe, należy przy uzupełnianiu potraktować jako składniki zmienne. Uzupełnienie wynagrodzenia za czerwiec polega więc na zsumowaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy z wynagrodzeniem za pracę (składnik stały i zmienny), podzieleniu przez liczbę dni pracy i udzielonego urlopu wypoczynkowego oraz pomnożeniu przez liczbę dni, które pracownik obowiązany był przepracować w czerwcu. Uzupełnione wynagrodzenie za czerwiec wynosi 1999,80 zł {(877,93 zł+526,76 zł+195,10 zł):16}x20.
W przypadku pracowników otrzymujących honoraria, wynagrodzenie miesięczne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc ustala się przyjmując, że liczba dni, które pracownik był zobowiązany przepracować jest równa liczbie dni kalendarzowych miesiąca (28, 29, 30 lub 31). Jeżeli jednak dla pracownika określona została inna liczba dni, którą obowiązany jest przepracować w danym miesiącu, należy przyjąć tę liczbę dni.
W razie nieuzyskania wynagrodzenia za część miesiąca z przyczyn nieusprawiedliwionych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu, bez uzupełniania jego wysokości za dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Przy ustalaniu wynagrodzenia za pełny miesiąc, w liczbie dni, które pracownik był obowiązany przepracować, nie należy uwzględniać dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Przykłady 12-13
Przykład 12
W sierpniu, za który wynagrodzenie uwzględniane jest w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, pracownik był niezdolny do pracy od 20 do 31. Pracownik ten otrzymuje wynagrodzenie zmienne. W okresie od 1 do 19 sierpnia przychód pracownika za 13 dni pracy wyniósł 770 zł. W tym miesiącu pracownik był jeden dzień nieobecny w pracy z przyczyn nieusprawiedliwionych. Pracownik był obowiązany przepracować w sierpniu 22 dni robocze.
Wynagrodzenie, które osiągnąłby, gdyby pracował we wszystkie dni robocze po uzupełnieniu wynosi 1011,15 zł (770 zł – 144,07 zł = 625,93 zł; 625,93 zł : 13 dni x 21 dni). Kwota 144,07 zł jest kwotą składek na ubezpieczenia społeczne potrąconą z przychodu pracownika (łącznie 18,71% z kwoty 770 zł). Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć kwotę 1011,15 zł.
Jeżeli w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieprzepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych, przy obliczaniu podstawy wymiaru:
- wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy,
- przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy.
Na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Przykład 13
Pracownik jest zatrudniony od 5 maja. Zachorował 20 listopada i chorował do 20 grudnia. W lipcu przez okres 20 dni pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby i zachowywał w tym czasie prawo do wynagrodzenia.
Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie za czerwiec, sierpień, wrzesień i październik. Wynagrodzenie za maj nie jest uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku, gdyż jest to pierwszy niepełny miesiąc zatrudnienia, a za lipiec – gdyż pracownik w miesiącu tym przepracował mniej niż połowę obowiązującego czasu pracy.
Przykłady 14-16
Przykład 14
Pracownik jest zatrudniony od 1 maja. W październiku stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownik ten miał obowiązek przepracować w każdym miesiącu 22 dni robocze. W maju pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby przez okres 10 dni, a w czerwcu przez okres 18 dni pobierał zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym dzieckiem.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od października wyłącza się wynagrodzenie za czerwiec, w którym pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, przyjmuje się natomiast wynagrodzenie za maj, po jego uzupełnieniu, oraz wynagrodzenie za lipiec, sierpień i wrzesień.
Jeżeli w okresie, przyjmowanym do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, pracownik w każdym miesiącu przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy z przyczyn usprawiedliwionych, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie za wszystkie miesiące, po uzupełnieniu.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych, nawet jeżeli w tych okresach nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia na skutek zmiany stanowiska pracy lub zmiany warunków wynagradzania ustalonych w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy.
W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana wymiaru czasu pracy nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy albo w miesiącach poprzedzających.
Przykład 15
Pracownik zachorował 20 lipca. Do 31 maja był zatrudniony w połowie wymiaru czasu pracy, a od 1 czerwca – w pełnym wymiarze czasu pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za czerwiec.
Przykład 16
Pracownik zachorował 12 października. Do 30 września był on zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, a od 1 października – w połowie wymiaru czasu pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie za październik, przysługujące z tytułu pracy w nowym wymiarze czasu pracy.
Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku bez uzupełniania, w kwocie faktycznej.
Przykłady 17-20
Przykład 17
W sierpniu, z którego wynagrodzenie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, pracownik przepracował 16 dni, w tym przez 4 dni wykonywał dodatkowo pracę w godzinach nadliczbowych, po dwie godziny dziennie. Przez okres 6 dni pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby. W miesiącu tym pracownik miał obowiązek przepracować 22 dni robocze. Przychód pracownika za pracę w obowiązującym czasie pracy (8 godzin dziennie) wyniósł 1200 zł. Za pracę w godzinach nadliczbowych przychód pracownika wyniósł 180 zł.
Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia, jakie pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował wszystkie dni, uzupełnia się wynagrodzenie za obowiązujący pracownika czas pracy. Po uzupełnieniu wynagrodzenie za sierpień wynosi 1341,34 zł (1200 zł – 224,52 zł = 975,48 zł; 975,48 zł : 16 dni x 22 dni). Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych nie podlega uzupełnieniu, lecz jest uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznej, tj. w kwocie 146,32 zł (przychód 180 zł pomniejszony o kwotę potrąconych składek wynoszącą 33,68 zł). Wynagrodzenie za sierpień, podlegające uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego wynosi 1.487,66 zł (1.341,34 zł+146,32 zł).
Jeżeli zasady wypłaty danego składnika wynagrodzenia (nagrody, premii, dodatku itp.) określone w układach zbiorowych pracy lub przepisach o wynagradzaniu nie zawierają przepisu nakazującego zmniejszenie tego składnika w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego składnika tego nie uwzględnia się.
Przykład 18
Za okres, z którego wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru zasiłku pracownik otrzymywał nagrody miesięczne.
Regulamin, na podstawie którego nagroda miesięczna jest wypłacana, nie zawiera zapisów o pomniejszaniu nagrody za okres pobierania zasiłku. W związku z tym nagroda ta nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku.
Przykład 19
Regulamin premiowania przewiduje, że premia kwartalna wypłacana jest w wysokości odpowiadającej 10-35% przychodu pracownika za dany kwartał.
Zatem w razie niezdolności do pracy w danym kwartale, przychód stanowiący podstawę ustalenia premii kwartalnej ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu. Premia ta podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, po uprzednim uzupełnieniu.
Przykład 20
Pracownik uległ wypadkowi w drodze do pracy i stał się niezdolny do pracy w sierpniu. Pracownikowi temu poza wynagrodzeniem zasadniczym przysługuje miesięczna premia regulaminowa.
Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie zasadnicze za okres od sierpnia poprzedniego roku do lipca bieżącego roku. Premia miesięczna nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, gdyż zgodnie z regulaminem premiowania, za okres niezdolności do pracy powstałej w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy, pracownik zachowuje do niej prawo.
Przykłady 21-23
Przykład 21
Regulamin premiowania przewiduje, że w razie niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej do 15 dni, premia miesięczna jest zmniejszana o 50%, a gdy niezdolność do pracy trwa dłużej – premia za ten miesiąc nie przysługuje. Premia ta podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej.
Przykład 22
Pracownik zachorował w październiku. Poza wynagrodzeniem zasadniczym i premią miesięczną otrzymuje on roczną nagrodę. W regulaminie jej wypłaty wysokość nagrody ustalono na 8,5% sumy przychodu za poprzedni rok kalendarzowy oraz wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego. Z uwagi na to, że regulamin nie przewiduje jej zmniejszenia za okresy pobierania zasiłków, nagroda ta nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku.
Premie i inne składniki wynagrodzenia, podlegające uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Premie i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy kwartalne wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego premie i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy kwartalne uwzględnia się w tej podstawie, nawet jeżeli w danym kwartale pracownik wykonywał pracę przez mniej niż połowę obowiązującego w kwartale czasu pracy.
Przykład 23
Pracownik zachorował w grudniu. Poza wynagrodzeniem miesięcznym pracownik jest uprawniony do premii kwartalnej, która jest zmniejszana proporcjonalnie za okres nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych (stanowi 20% przychodu za ten kwartał).
Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od grudnia poprzedniego roku do listopada bieżącego roku oraz premie za IV, I, II i III kwartał. W II kwartale pracownik był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych w okresie od 8 kwietnia do 3 czerwca. Premię kwartalną za ten kwartał pracownik otrzymał, ale w proporcjonalnie zmniejszonej wysokości. Premię należy przyjąć w wysokości 1/12 kwot wypłaconych za IV, I, II i III kwartał, po uprzednim uzupełnieniu premii za II kwartał.
Premie kwartalne wlicza się w wysokości stanowiącej 1/12 premii wypłaconych za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, nawet jeżeli za niektóre z kwartałów poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownik nie otrzymał premii, bez względu na przyczynę nieprzyznania. Zasada ta ma również zastosowanie do innych składników wynagrodzenia przysługujących za okresy kwartalne.
Przykład 24-26
Przykład 24
Pracownik zachorował we wrześniu. W zakładzie pracy wypłacana jest premia kwartalna. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć premie kwartalne za III, IV, I i II kwartał. Za II kwartał, mimo przepracowania obowiązującego w tym kwartale czasu pracy, pracownik nie otrzymał premii. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć premie wypłacone za III, IV i I kwartał w wysokości 1/12 łącznej kwoty.
Przykład 25
Pracownik zachorował w listopadzie. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się premie za IV, I, II i III kwartał. W II kwartale pracownik przez 10 dni był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych. W III kwartale pracownik przepracował 20 dni, a przez pozostały okres był nieobecny w pracy z powodu choroby. Za II kwartał pracownik otrzymał premię, za III kwartał premii nie przyznano. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się premie w wysokości 1/12 premii wypłaconych za IV, I i II kwartał.
Premie, nagrody oraz inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne, które zgodnie z przepisami płacowymi są pomniejszane za okres pobierania zasiłków, uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Przykład 26
Pracownik zachorował w listopadzie. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjęto wynagrodzenia za okres od listopada poprzedniego roku do października bieżącego roku. Za rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy pracownik otrzymał roczną premię, która jest zmniejszana proporcjonalnie za okres pobierania zasiłku (stanowi procent przychodu pracownika za poprzedni rok). Pracownik otrzymał premię w wysokości 1890 zł, a po pomniejszeniu o kwotę potrąconych składek wynoszącą 353,62 zł (łącznie o 18,71% kwoty premii) – 1536,38 zł. Premia ta wypłacona została w niepełnej wysokości, gdyż pracownik w poprzednim roku był zobowiązany przepracować 266 dni a przepracował 240 dni, gdyż przez pozostałe dni był niezdolny do pracy. Premia ta podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie 1702,40 zł (1536,38 zł : 240 dni x 266 dni).
Składnik roczny może być także uzupełniony z zastosowaniem metody przewidzianej dla stałych składników wynagrodzenia, tj. może być przyjęty w kwocie, którą pracownik otrzymałby, gdyby w danym roku kalendarzowym nie chorował. Np. w przypadku dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej jest to 8,5 % sumy pełnego wynagrodzenia, które pracownik otrzymałby w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie.
Przykłady 27-28
Przykład 27
Pracownik zachorował w grudniu. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć wynagrodzenie za okres od grudnia poprzedniego roku do listopada bieżącego roku. Przychód pracownika określony w stałej miesięcznej wysokości wynosi 5950 zł. W podstawie tej należy uwzględnić również roczną nagrodę. W sierpniu, z którego wynagrodzenie uwzględniane jest w podstawie wymiaru zasiłku, pracownik osiągnął graniczną kwotę trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W miesiącu tym pracownik był przez okres 8 dni niezdolny do pracy z powodu choroby, przepracował 15 dni, a miał obowiązek przepracować 22 dni. Ponadto w miesiącu tym wypłacono roczną nagrodę. Łącznie w sierpniu przychód pracownika wyniósł 10 250 zł, w tym 4300 zł stanowiła nagroda roczna.
W celu ustalenia wysokości wynagrodzenia za sierpień oraz wysokości rocznej nagrody, po pomniejszeniu jej o kwoty potrąconych składek, należy obliczyć średni wskaźnik składki potrąconej od całej kwoty wypłaconej w sierpniu i o ten średni wskaźnik pomniejszyć stały miesięczny przychód oraz nagrodę roczną. Od kwoty 10 250 zł pracodawca potrącił składkę w łącznej wysokości 451,13 zł (składka na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% od kwoty 10 250 zł wynosi 251,13 zł a na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – 16,26% od kwoty 1230 zł wynosi 200 zł). Średni wskaźnik składki wynosi 4,4% (451,13 zł x 100 : 10 250 zł). Roczna nagroda po pomniejszeniu przy zastosowaniu średniego wskaźnika składki wynosi 4110,80 zł (4.300 zł po pomniejszeniu o 189,20 zł , tj. o 4,4% z kwoty 4300 zł) i w 1/12 powinna być uwzględniona w podstawie wymiaru zasiłku. Wynagrodzenie za sierpień przyjmowane do podstawy wymiaru zasiłku wynosi 5688,20 zł (5.950 zł po pomniejszeniu o 261,80 czyli o kwotę ustaloną przy zastosowaniu średniego wskaźnika składki).
Jeżeli zmiana wymiaru czasu pracy miała miejsce w okresie czterech kwartałów poprzedzających powstanie niezdolności do pracy lub w okresie roku poprzedzającego tę niezdolność, składnik kwartalny lub roczny przyjmuje się proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy po zmianie wymiaru czasu pracy w kwartałach kalendarzowych poprzedzających niezdolność do pracy lub roku kalendarzowym poprzedzającym tę niezdolność.
Przykład 28
Pracownica do 31 marca była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast od 1 kwietnia jest zatrudniona w wymiarze 3 etatu. W dniu 6 września stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Pracownica oprócz wynagrodzenia miesięcznego otrzymuje także premię kwartalną, która nie przysługuje za okres pobierania zasiłku. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownicy stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od kwietnia do sierpnia. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z tego okresu należy doliczyć 1/3 premii kwartalnej wypłaconej za okres po zmianie wymiaru czasu pracy, a więc za II kwartał.
Jeśli zmiana wymiaru czasu pracy ma miejsce po upływie czterech kwartałów poprzedzających powstanie niezdolności do pracy lub po zakończeniu roku poprzedzającego tę niezdolność, składnik kwartalny lub roczny przyjmuje się w kwocie przeliczonej odpowiednio do nowego wymiaru czasu pracy.
Przykłady 29-32
Przykład 29
Pracownik do 31 stycznia był zatrudniony w połowie wymiaru czasu pracy, a od 1 lutego jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego pracownik ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego tzw. trzynastki. Pracownik zachorował w październiku. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zostanie uwzględnione wynagrodzenie pracownika za okres po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. od lutego do września bieżącego roku. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia należy dodać „trzynastkę” w wysokości 1/12 kwoty otrzymanej za rok poprzedni po pomnożeniu tej kwoty przez współczynnik odpowiadający proporcji aktualnego wymiaru czasu pracy do poprzedniego wymiaru czasu pracy – 2 (1 etat : 1 etatu = 2).
Jeżeli pracownik nie był zatrudniony u pracodawcy przez okres czterech kwartałów poprzedzających powstanie niezdolności do pracy lub nie był zatrudniony przez cały rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy, premie i inne składniki za okresy kwartalne lub roczne powinny być uwzględnione proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia w tych kwartałach lub roku, z których składnik za okresy kwartalne lub roczne podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku.
Przykład 30
Pracownik, który został zatrudniony od 1 maja, stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w dniu 26 września. Pracownik otrzymał premię kwartalną za II kwartał w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego w tym kwartale okresu zatrudnienia, tj. za dwa miesiące (maj i czerwiec).
Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od maja do sierpnia należy doliczyć premię kwartalną w wysokości 1/2 kwoty wypłaconej za II kwartał.
Przykład 31
Pracownik jest zatrudniony u pracodawcy od 15 listopada. W dniu 3 września następnego roku stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego pracownik otrzymał premie kwartalne: za I i II kwartał danego roku. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od grudnia poprzedniego roku do sierpnia bieżącego roku powinna zostać wliczona premia kwartalna w wysokości 1/7 kwot wypłaconych za I i II kwartał bieżącego roku, tj. proporcjonalnie do liczby pełnych miesięcy kalendarzowych zatrudnienia w kwartałach poprzedzających zachorowanie.
Przykład 32
Pracownik zatrudniony od 1 marca, w styczniu następnego roku kalendarzowego otrzymał nagrodę roczną za rok poprzedni. Nagroda ta jest proporcjonalnie zmniejszana za okres pobierania zasiłku chorobowego, opiekuńczego i macierzyńskiego. Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w lipcu. Przy obliczaniu podstawy wymiaru przysługującego mu zasiłku chorobowego, do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od lipca poprzedniego roku do czerwca bieżącego roku należy doliczyć nagrodę roczną w wysokości 1/10 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający zachorowanie tj. proporcjonalnie do liczby pełnych miesięcy kalendarzowych zatrudnienia.
Zasada przedstawiona w pkt. 115 ma zastosowanie także wówczas, gdy pracownik korzystał z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego.
Przykłady 33-35
Przykład 33
Pracownica do 31 marca przebywała na urlopie wychowawczym. Za okres pracy od 1 kwietnia do 31 grudnia pracownicy w styczniu następnego roku wypłacono nagrodę roczną proporcjonalnie zmniejszaną za okres pobierania zasiłku chorobowego. Pracownica ta stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w lipcu.
Przy obliczaniu podstawy wymiaru, do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od lipca poprzedniego roku do czerwca bieżącego roku należy doliczyć nagrodę roczną w wysokości 1/9 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający zachorowanie.
Jeżeli w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, niektóre składniki wynagrodzenia, np. premie, wypłacone zostały zaliczkowo, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej zaliczkowo, a po ich wyrównaniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza się uwzględniając te składniki i wyrównuje wysokość zasiłku. Jeżeli premie i inne składniki wynagrodzenia, nie przysługują za okresy, z których uwzględnia się je w podstawie wymiaru zasiłku, podstawę tę ustala się bez tych składników.
Przykład 34
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 4 sierpnia. Przy obliczaniu podstawy wymiaru przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego uwzględnione zostanie wynagrodzenie miesięczne za okres od sierpnia poprzedniego roku do lipca bieżącego roku.
Oprócz wynagrodzenia miesięcznego pracownik ma prawo do rocznej nagrody z zysku. Za rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy pracownik nie otrzymał takiej nagrody, ponieważ decyzją zarządu zostało ustalone, że nagroda z zysku za ubiegły rok nie zostanie wypłacona. Podstawę wymiaru zasiłku należy ustalić bez składnika rocznego; w takim przypadku nie może być przyjęta nagroda z zysku wypłacona za poprzedni rok.
Jeżeli składniki wynagrodzenia, uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku przysługują lecz nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy.
Przykład 35
Pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 2 do 12 grudnia i ma z tego tytułu prawo do zasiłku chorobowego. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za okres od grudnia poprzedniego roku do listopada bieżącego roku oraz premię miesięczną za te miesiące. Premia za listopad nie została wypłacona do czasu sporządzenia listy wypłat zasiłków, zatem do podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć premię wypłaconą za miesiące od grudnia poprzedniego roku do września bieżącego roku oraz premię za październik w podwójnej wysokości.
Przykłady 36-37
Przykład 36
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 5 października. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika za okres od października poprzedniego roku do września bieżącego roku. Pracownik temu przysługuje premia kwartalna. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku powinna zostać uwzględniona premia za IV, I, II i III kwartał. Do czasu sporządzenia listy wypłat zasiłków premia za III kwartał nie została jeszcze wypłacona. Do ustalenia podstawy wymiaru należy przyjąć premie za IV i I kwartał oraz premię za II kwartał w podwójnej wysokości.
W przypadku, o którym mowa wyżej, wypłata premii i innych składników wynagrodzenia po ustaleniu podstawy wymiaru zasiłków, nie powoduje ponownego ustalenia tej podstawy.
Przykład 37
Pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby od 15 czerwca i ma z tego tytułu prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone za okres od czerwca poprzedniego roku do maja bieżącego roku. Pracownik, poza wynagrodzeniem zasadniczym otrzymuje w każdym roku premię roczną. Jest ona wypłacana w lipcu każdego roku. Ponieważ premia roczna za rok poprzedzający nie została jeszcze wypłacona, ale nie ma decyzji pracodawcy, że premii tej za rok poprzedni nie będzie, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przysługującego od 15 czerwca należy przyjąć 1/12 część premii wypłaconej pracownikowi za rok jeszcze wcześniejszy. Wypłacenie w późniejszym terminie premii za rok poprzedzający zachorowanie nie powoduje przeliczenia podstawy wymiaru zasiłku.
Jeżeli składniki wynagrodzenia, o których mowa wyżej, nie zostały wypłacone również za okresy poprzednie, podstawę wymiaru zasiłku ustala się bez tych składników, a po ich wypłaceniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza się, uwzględniając te składniki oraz wyrównuje wysokość zasiłku.
Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc, zmniejszane proporcjonalnie w związku z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy zgodnie z przepisami płacowymi, podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku po uzupełnieniu zgodnie z ogólnymi zasadami.
Przykłady 38-39
Przykład 38
Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 7 do 18 listopada. Oprócz zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego pracownikowi przysługuje premia kwartalna w wysokości 20% przychodu za kwartał, której wysokość jest proporcjonalnie zmniejszana za okresy choroby. W maju pracownik przepracował 17 dni roboczych, a przez 5 dni był niezdolny do pracy z powodu choroby. W tym miesiącu miał obowiązek przepracować 22 dni robocze.
Premia za II kwartał wypłacona w wysokości zmniejszonej proporcjonalnie do okresu choroby i pomniejszonej o kwotę potrąconych składek wyniosła 670 zł. Premie za IV, I i III kwartał zostały wypłacone w pełnej wysokości. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić z uwzględnieniem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracownika za okres od listopada poprzedniego roku do października bieżącego roku oraz premii kwartalnych – w wysokości 1/12 sumy premii wypłaconych pracownikowi za IV, I, II i III kwartał. Premię za II kwartał należy uzupełnić do kwoty, jaką pracownik otrzymałby gdyby przepracował wszystkie dni kwartału (65 dni). Po uzupełnieniu premia za II kwartał wynosi 726,05 zł (670 zł : 60 dni x 65 dni).
Przykład 39
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w dniu 3 lipca. Pracownikowi poza wynagrodzeniem zasadniczym przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne przysługujące pracownikom jednostek sfery budżetowej. W roku kalendarzowym poprzedzającym miesiąc zachorowania pracownik przepracował 223 dni robocze, 29 dni był niezdolny do pracy pobierając zasiłek chorobowy, a 16 dni sprawował opiekę i pobierał zasiłek opiekuńczy. W roku tym pracownik miał obowiązek przepracować 266 dni roboczych. Wynagrodzenie dodatkowe za ten rok zostało zmniejszone, nie zostało bowiem wypłacone za 29 dni niezdolności do pracy z powodu choroby i za 16 dni sprawowania opieki. Pracownik otrzymał to wynagrodzenie, po pomniejszeniu przychodu z tego tytułu o kwoty potrąconych składek w wysokości 1380 zł. Należy je uzupełnić do kwoty, jaką pracownik otrzymałby, gdyby przepracował cały rok. Po uzupełnieniu wynagrodzenie to wynosi 1646,54 zł (1380 zł : 223 dni x 266 dni). Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika za okres od lipca poprzedniego roku do czerwca bieżącego roku oraz 1/12 część uzupełnionego dodatkowego wynagrodzenia rocznego wypłaconego za poprzedni rok kalendarzowy.
Składniki wynagrodzenia, pomniejszane na podstawie przepisów płacowych za okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, ale nie w sposób proporcjonalny do okresu tej nieobecności, podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznej, bez uzupełniania.
Przykłady 40-42
Przykład 40
Regulamin przyznawania nagrody miesięcznej przewiduje, że nagroda ulega zmniejszeniu w przypadku pobierania zasiłków przez okres do 15 dni o 50%, a w przypadku pobierania zasiłku za więcej niż 15 dni nagroda nie przysługuje. Nagroda ta podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, ale w kwocie faktycznej, bez uzupełniania.
Składniki wynagrodzenia przysługujące w myśl umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy do określonego terminu, uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego tylko za okres przypadający do tego terminu.
Przykład 41
Pracownikowi przyznano prawo do dodatku służbowego na okres od 1 stycznia do 31 sierpnia. Pracownik ten był niezdolny do pracy z powodu choroby od 15 lipca do 17 września. Dodatek służbowy podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres od 15 lipca do 31 sierpnia, tj. do terminu, do którego został przyznany. Podstawę wymiaru zasiłku za okres od 1 do 17 września należy ustalić ponownie wyłączając dodatek służbowy.
Do wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło, z pracodawcą, z którym osoba wykonująca umowę pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, ma zastosowanie zasada podana w pkt. 124. Wynagrodzenie z tego tytułu należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. Do tego wynagrodzenia nie należy stosować zasady przedstawionej w pkt. 107.
Przykład 42
Pracownica była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie od 10 lipca do 8 sierpnia. Pracodawca zawarł z pracownicą w dniu 31 marca umowę zlecenia na okres od 1 kwietnia do 31 sierpnia. Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnione zostanie wynagrodzenie pracownicy za okres od lipca poprzedniego roku do czerwca bieżącego roku, w tym wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia wypłacone za okres od kwietnia do czerwca.
Przykład 43-45
Przykład 43
Pracownik zachorował 5 czerwca i był niezdolny do pracy do 14 lipca. Pracodawca zawarł z pracownikiem umowę zlecenia na okres od 15 maja do 30 czerwca. Podstawa wymiaru przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego jest ustalana z uwzględnieniem wynagrodzenia za okres od czerwca poprzedniego roku do maja bieżącego roku.
W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego mu za okres od 5 do 30 czerwca powinno zostać uwzględnione także wynagrodzenie z tytułu wykonywania umowy zlecenia wypłacone za okres od 15 do 31 maja. Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego za okres od 1 do 14 lipca należy ustalić ponownie wyłączając wynagrodzenie z umowy zlecenia.
Przykład 44
Pracownik stał się niezdolny do pracy w sierpniu. Pracodawca zawarł z pracownikiem umowy zlecenia na okres od 7 do 17 marca, od 17 do 29 kwietnia oraz od 4 maja do 26 maja. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika za okres od sierpnia poprzedniego roku do lipca bieżącego roku. Przy obliczaniu podstawy wymiaru nie zostanie uwzględnione wynagrodzenie wypłacone pracownikowi z tytułu wykonania umów zlecenia.
W razie podjęcia przez zakład pracy decyzji o całkowitym zaprzestaniu wypłaty składnika wynagrodzenia od określonej daty, podstawę wymiaru zasiłku przysługującego za okres od tej daty, ustala się z wyłączeniem tego składnika. Jeżeli jednak składnik wynagrodzenia zostanie włączony w całości lub w części do innego lub zamieniony na inny składnik wynagrodzenia, zasada ta nie ma zastosowania.
Przykład 45
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w dniu 13 lipca. Niezdolność do pracy trwała do 30 października. Pracownik poza wynagrodzeniem miesięcznym otrzymuje regulaminową premię miesięczną oraz premię kwartalną.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru przysługującego zasiłku chorobowego uwzględnione zostanie przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika za okres od lipca poprzedniego roku do czerwca bieżącego roku, premie miesięczne wypłacone za ten okres oraz 1/12 sumy premii kwartalnych wypłaconych za III, IV, I i II kwartał. W dniu 1 października pracodawca podjął decyzję, że od tej daty zaprzestaje się wypłaty premii kwartalnej. Od 1października premia kwartalna powinna zostać wyłączona z podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Przykład 46
Przykład 46
Pracownica była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie od 18 września do 7 listopada. Pracownicy oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługuje dodatek stażowy w wysokości 20%, który zgodnie z regulaminem wynagradzania jest obliczany od faktycznego wynagrodzenia miesięcznego otrzymanego w danym miesiącu.
Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnione zostanie wynagrodzenie zasadnicze pracownicy za okres od września poprzedniego roku do sierpnia tego roku, w tym dodatek stażowy. Od 1października zmienione zostały zasady wynagradzania pracowników i dodatek stażowy został włączony do wynagrodzenia zasadniczego. Pomimo zmiany zasad wynagradzania, nie przelicza się podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od 1października. Dodatek stażowy, który pracownica otrzymała za okres od września poprzedniego roku do sierpnia bieżącego roku nadal powinien być uwzględniony w podstawie wymiaru zasiłku.
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu go o kwotę odpowiadającą 18,71% tego wynagrodzenia.
Od 1 stycznia do 31 grudnia 2004 r. podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, nie mogła być niższa od kwot minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika, po odliczeniu 18,71% tych kwot, tj. od:
- 535,86 zł (80 % minimalnego wynagrodzenia, tj. 659,20 zł – 18,71%) – dla pracowników w pierwszym roku ubezpieczenia,
- 602,85 zł (90 % minimalnego wynagrodzenia, tj. 741,60 zł – 18,71%) – dla pracowników w drugim roku ubezpieczenia,
- 669,83% (wysokość minimalnego wynagrodzenia, tj. 824 zł – 18,71 %) – dla pracowników w trzecim roku ubezpieczenia i w latach następnych.
Od 1 stycznia 2005 r. podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwot minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika, po odliczeniu 18,71% tych kwot, tj. od:
- 552,12 zł (80 % minimalnego wynagrodzenia, tj. 679,20 zł – 18,71 %) – dla pracownika w pierwszym roku ubezpieczenia,
- 621,14 zł (90 % minimalnego wynagrodzenia, tj. 764,10 zł – 18,71 %) – dla pracownika w drugim roku ubezpieczenia,
- 690,15 zł (wysokość minimalnego wynagrodzenia, tj. 849 zł – 18,71 %) – dla pracownika w trzecim roku ubezpieczenia i w latach następnych.
Od 1 stycznia 2006 r. – na podstawie ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 157, poz. 1314) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2005 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2006 r. (Dz.U. nr 177, poz. 1469) – podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwot minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika, po odliczeniu 18,71% tych kwot, tj. od:
- 584,70 zł (80% minimalnego wynagrodzenia, tj. 719,28 zł – 18,71%) – dla pracownika w pierwszym roku ubezpieczenia,
- 730,88 zł (wysokość minimalnego wynagrodzenia, tj. 899,10 zł – 18,71%) – dla pracownika w drugim roku pracy i w latach następnych.
Do okresów pracy, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 z późn. zm.) wlicza się wszystkie okresy podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzenia emerytalnego, z wyłączeniem okresów zatrudnienia na podstawie umowy w celu przygotowania zawodowego. Do okresów tych należy wliczać130. okresy pobierania zasiłków z ubezpieczeń społecznych przysługujących w czasie trwania ubezpieczenia, okresy urlopu wychowawczego, okresy odbywania zasadniczej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego oraz okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego i zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Nie należy natomiast zaliczać okresów przerw w ubezpieczeniu, za które składki nie są opłacane, np. okresów urlopu bezpłatnego, okresów urlopu wychowawczego udzielonego za okres przed 1 stycznia 1999 r., okresów pobierania zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być132. wyższa od kwoty 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych. Kwota ta jest ustalana miesięcznie na okres trzech miesięcy, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego każdego kwartału i nie jest pomniejszana o 18, 71%.
Przykłady 47-48
Przykład 47
Pracownik zachorował 18 października i był niezdolny do pracy do 30 stycznia następnego roku kalendarzowego. Podstawa wymiaru zasiłku przysługującego od 18 października została ustalona z uwzględnieniem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od października poprzedniego roku do września bieżącego roku. Podstawa ta wynosiła 400% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. W dniu 31 października rozwiązano z pracownikiem stosunek pracy.
Podstawa wymiaru zasiłku przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia od 1 do 30 listopada podlega ograniczeniu do 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za II kwartał, natomiast za okres od 1grudnia do 30 stycznia podstawa wymiaru podlega ograniczeniu do 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za III kwartał.
Jeżeli bezpośrednio przed powstaniem niezdolności do pracy pracownik przez cały okres, z którego ustala się podstawę wymiaru zasiłku, korzystał z urlopu wychowawczego lub z urlopu bezpłatnego albo odbywał czynną służbę wojskową, podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy:
- w stałej miesięcznej wysokości określonej w umowie o pracę lub przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie o charakterze zmiennym.
Przykład 48
Pracownica przez okres 14 miesięcy przed powstaniem niezdolności do pracy przebywała na urlopie bezpłatnym.
Zgodnie z zasadami wynagradzania, pracownicy tej oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługuje miesięczna premia wypłacana za czas faktycznie przepracowany. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego dla tej pracownicy należy uwzględnić wynagrodzenie zasadnicze wynikające z umowy o pracę za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy oraz premię w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy .
Przykłady 49-51
Przykład 49
Pracownica bezpośrednio przed powstaniem niezdolności do pracy korzystała z urlopu wychowawczego przez okres dłuższy niż okres, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłku, tj. przez okres 2 lat. Zgodnie z zasadami wynagradzania pracownicy przysługiwała premia kwartalna zmniejszana za okresy nieobecności w pracy z tytułu choroby, sprawowania opieki oraz urlopu macierzyńskiego
.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego po okresie pobierania wynagrodzenia wynikającego z art. 92 Kodeksu pracy, należy ustalić uwzględniając wynagrodzenie zasadnicze określone w umowie o pracę za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy oraz premię kwartalną w wysokości stanowiącej 1/12 część kwot wypłaconych za cztery kwartały poprzedzające kwartał, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy.
Podane wyżej zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego, wyrównawczego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego, z tym że podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie ogranicza się do 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.
Podstawy wymiaru zasiłku przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobieraniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków – bez względu na ich rodzaj – nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe. Jeżeli podstawa wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku podlegała waloryzacji, podstawę wymiaru kolejnego zasiłku stanowi kwota przyjęta jako podstawa wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku po waloryzacji.
Przykład 50
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w 31 lipca. Poprzednio pracownik ten był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 1 marca do 2 kwietnia i otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie.
Ponieważ przerwa między okresami pobierania świadczeń była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od 31 lipca stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od marca poprzedniego roku do lutego bieżącego roku, przyjęte do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia za okres choroby przysługującego od 1 marca do 2 kwietnia.
Przykład 51
Pracownica była niezdolna do pracy z powodu choroby od 2 czerwca do 30 listopada i pobierała zasiłek chorobowy. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego została ustalona z uwzględnieniem wynagrodzenia za okres od czerwca poprzedniego roku do maja bieżącego roku. Od dnia 1 grudnia przyznano pracownicy świadczenie rehabilitacyjne. Od tej daty, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego została zwaloryzowana wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w IV kwartale tego roku. W dniu 24 grudnia pracownica urodziła dziecko, zatem od tego dnia przysługuje jej zasiłek macierzyński. >br />
Podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego nie ustala się na nowo. Jest to ta sama kwota, która stanowiła podstawę wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego, a więc przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od czerwca poprzedniego roku do maja bieżącego roku, po waloryzacji.
Przykłady 52-53
Przykład 52
Pracownica była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie od 21 marca do 2 października. Za okres od 21 marca do 18 września pobierała wynagrodzenie za okres choroby i zasiłek chorobowy, a od 19 września świadczenie rehabilitacyjne.
Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku chorobowego została ustalona na podstawie wynagrodzenia za okres od marca poprzedniego roku do lutego bieżącego roku. W podstawie wymiaru tych świadczeń nie uwzględniono dodatku stażowego, który zgodnie przepisami płacowymi obowiązującymi u pracodawcy nie jest pomniejszany za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku opiekuńczego. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego została zwaloryzowana od 19 września, tj. od pierwszego dnia okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w III kwartale tego roku. W dniu 3 października pracownica urodziła dziecko. Podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego nie ustala się z nowego okresu, stanowi ją wynagrodzenie za okres od marca poprzedniego roku do lutego bieżącego roku. W podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego należy jednak uwzględnić dodatek stażowy, gdyż zgodnie z przepisami płacowymi ulega pomniejszeniu za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego. Po uwzględnieniu dodatku stażowego wypłaconego pracownicy za poszczególne miesiące przyjmowane do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku (od marca poprzedniego roku do lutego bieżącego roku) należy ustalić przeciętne miesięczne wynagrodzenie za ten okres i zwaloryzować wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w III kwartale br.
Zasada, o której mowa w pkt. 133, nie ma zastosowania, jeżeli między poszczególnymi okresami pobierania zasiłków miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy.
Przykład 53
Pracownica była nieobecna w pracy z powodu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w okresie od 7 do 14 września. Podstawa wymiaru przysługującego jej zasiłku opiekuńczego została ustalona z uwzględnieniem wynagrodzenia za okres od września poprzedniego roku do sierpnia bieżącego roku. W dniu 5 grudnia pracownica zachorowała i była niezdolna do pracy do 15 grudnia. Do 30 września pracownica była zatrudniona w połowie wymiaru czasu pracy, natomiast od 1 października – w pełnym wymiarze.
Mimo że przerwa między okresami pobierania zasiłków była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe, ze względu na zmianę wymiaru czasu pracy podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od 5 grudnia powinna być ustalona na nowo. Stanowić ją będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za październik i listopad.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków, zasiłek wyrównawczy traktuje się na równi z wynagrodzeniem za pracę, wliczając go do podstawy wymiaru zasiłków.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60, poz. 636 i nr 110, poz. 1256; 2000 nr 53, poz. 633; 2001 nr 99, poz. 1075 i nr 154, poz. 1791; 2002 nr 199, poz. 1673 i nr 241, poz. 2074; 2004 nr 121, poz. 1264 oraz 2005 nr 10, poz. 71).
Fragment pochodzi z opracowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pt. „Komentarz do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – wybrane zagadnienia”.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych