Osoba prowadząca pozarolniczą działalność odprowadza składkę na ubezpieczenie zdrowotne za siebie oraz osobę współpracującą. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osoby prowadzącej pozarolniczą działalność powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, zaś osoby z nią współpracującej – od dnia rozpoczęcia współpracy do dnia jej zakończenia.

Kto podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli:

• posiadają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego i zamieszkują na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego i przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy pobytowej w celu wykonywania pracy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenie na osiedlenie się, zgody na pobyt tolerowany lub posiadające status uchodźcy nadany w Polsce albo korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium,
• nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego i legalnie zamieszkują na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają także osoby objęte ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalność lub współpracy przy tej działalności, które posiadają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego niezamieszkujące na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest dla wszystkich ubezpieczonych jednakowa i od 1 stycznia 2007 r. wynosi 9% podstawy wymiaru. W okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2000 r. wynosiła ona 7,5%, a od 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2002 r. – 7,75%, od 1 stycznia do 31 grudnia 2003 r. – 8%, od 1 stycznia do 31 grudnia 2004 r. – 8,25%, od 1 stycznia do 31 grudnia 2005r. – 8,5%, od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2006 r. – 8,75%.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność do 31 marca 2003 r. była taka sama jak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – tj. kwota zadeklarowana, nie niższa jednak od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Natomiast od 1 kwietnia 2003 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego wynagrodzenia Przez przeciętne wynagrodzenie należy rozumieć przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, włącznie z wypłatami z zysku. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

Począwszy od 30 grudnia 1999 r. w ten sam sposób jak dla osób prowadzących pozarolniczą działalność ustala się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osoby współpracującej (do 31.03.2003 r. podstawę stanowiła kwota zadeklarowana, nie niższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, a od 1.04.2003 r. podstawę wymiaru stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 75 % przeciętnego wynagrodzenia). Przed tym terminem, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osoby współpracującej należało pomniejszyć o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe (jeżeli osoba podlegała ubezpieczeniom), potrącone przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność ze środków osoby współpracującej.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna. Składka nie podlega proporcjonalnemu pomniejszeniu do liczby dni podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym miesiącu kalendarzowym.

Case studies

Przykład 1

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłosiła się do ubezpieczenia zdrowotnego od 11 października 2005 r. r. Podstawę wymiaru składki stanowi kwota zadeklarowana nie niższa niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, włącznie z wypłatami z zysku, tj. za październik 2005 r. 1852,73 zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne należna za październik 2005 r. wynosi 157,48 zł (8,5 % x 1852,73).

Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie podlega proporcjonalnemu pomniejszeniu za okresy pobierania zasiłków przyznanych na podstawie przepisów o ubezpieczeniu chorobowym i wypadkowym. Oznacza to, że gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność przebywa na zasiłku chorobowym czy wypadkowym przez cały miesiąc bądź jego część, składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być odprowadzana za ten miesiąc w pełnej wysokości. Składka na ubezpieczenie zdrowotne także nie podlega proporcjonalnemu pomniejszeniu za okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego nabytego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, jeżeli działalność w okresie pobierania zasiłku jest prowadzona. W przypadku gdy osoba prowadzi działalność pozarolniczą jednoosobowo, składkę na ubezpieczenie zdrowotne wykazuje w składanej deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.

W przypadku gdy osoba przy prowadzeniu pozarolniczej działalności zatrudnia pracowników lub inne osoby, za które zobowiązana jest opłacać i rozliczać składki, wówczas za siebie, w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, przekazuje obok raportu ZUS RSA, także raport miesięczny ZUZ RCA, w którym wykazuje należne składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Przykład 2

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność w okresie od 1 do 29 września 2005 r. pobierała zasiłek chorobowy. Składka na ubezpieczenie zdrowotne należna za wrzesień 2005 r. wynosiła 157,48 zł (8,5% x 1852,73 zł).

Przykład 3

Osoba pobierała zasiłek macierzyński z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności od 16 sierpnia 2005 r. Jednocześnie nie dokonała wyrejestrowania z ubezpieczeń z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, gdyż nadal działalność prowadziła. Osoba ta zobowiązana była do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za cały okres pobierania zasiłku.

Przykład 4

Osoba pobierała zasiłek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności od 16 lipca 2005 r. Jednocześnie dokonała wyrejestrowania z ubezpieczeń z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności od 17 lipca 2005 r., gdyż zaprzestała prowadzenia działalności. Osoba ta zobowiązana była do opłacenia ostatniej składki na ubezpieczenie zdrowotne za lipiec 2005 r. obliczonej od podstawy wymiaru nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne za siebie i osobę współpracującą oblicza, odprowadza do ZUS i finansuje ze środków własnych osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

Na podstawie art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub osoba z nią współpracująca, jeżeli uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 tej ustawy, składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca z każdego z tych tytułów odrębnie. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczeń. Na przykład wtedy, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność (lub współpracująca) jednocześnie:

• jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę,
• jest zatrudniona na podstawie umowy zlecenia,
• pozostaje w stosunku służbowym,
• ma prawo do świadczenia emerytalnego lub rentowego.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne w takich przypadkach jest opłacana zarówno z tytułu np. wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę, jak i z tytułu pozarolniczej działalności.

• okres od 1 stycznia 1999 r. do 26 września 2001 r.

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od każdej prowadzonej działalności gospodarczej. Do 26 września 2001 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne była opłacana od jednej zgłoszonej do ewidencji działalności gospodarczej, czyli wówczas, gdy osoba prowadząca taką działalność podlegała ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo lub miała prawo do dobrowolnych ubezpieczeń – nawet gdy z tego prawa nie skorzystała. Dlatego też, osoba prowadząca kilka rodzajów pozarolniczej działalności składkę na ubezpieczenie zdrowotne odprowadzała tylko z tytułu prowadzenia jednej, wybranej działalności. Tylko bowiem z tego jednego tytułu podlegała ubezpieczeniom społecznym.

• okres od 27 września 2001 r. do 31 marca 2003 r.

Od 27 września 2001 r. wprowadzony został obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od każdej prowadzonej działalności. Należy jednak pamiętać, że taki obowiązek nie został wprowadzony w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych (osoba prowadząca kilka rodzajów pozarolniczej działalności gospodarczej podlega ubezpieczeniom społecznym z jednej, wybranej przez siebie działalności).

Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, jeżeli ubezpieczony uzyskiwał przychody z więcej niż jednego źródła w ramach takiego samego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym mowa w art. 8 tej ustawy, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana była od każdego ze źródeł przychodów.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie kilku wpisów do ewidencji działalności gospodarczej obowiązana była – bez względu na uzyskiwanie przychodu w ramach tych wpisów – do opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru nie niższej niż 60% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale przemnożonej przez liczbę wpisów.

Fakt wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i rozpoczęcie działalności na podstawie tego wpisu rodził obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od każdej zgłoszonej działalności gospodarczej.

Ze względu na to, że w myśl ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc nie była zmniejszana proporcjonalnie do okresu podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, składki na to ubezpieczenie za wrzesień 2001 r. z tytułu drugiej i kolejnej pozarolniczej działalności powinny zostać naliczone od pełnej obowiązującej w tym miesiącu podstawy wymiaru składek.

Otrzymany zasiłek chorobowy miał zastosowanie do wszystkich źródeł przychodu, tj. do każdej prowadzonej przez daną osobę działalności.

Przykład 5

Ubezpieczony we wrześniu 2001 r. prowadził na podstawie dwóch wpisów do ewidencji działalności gospodarczej sklep i piekarnię. Łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne za wrzesień 2001 r. za tego ubezpieczonego, wykazana w deklaracji rozliczeniowej lub imiennym raporcie miesięcznym, nie mogła być niższa od kwoty:

1204,15 zł (60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2001 r.) x 2 = 2408,30 zł.

Przykład 6

Ubezpieczony we wrześniu 2001 r. prowadził na podstawie dwóch wpisów do ewidencji działalności gospodarczej sklep i piekarnię. Za okres od 1 do 20 września 2001 r. ubezpieczony otrzymał zasiłek chorobowy. Łączna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za wrzesień 2001 r. za tego ubezpieczonego, wykazana w deklaracji rozliczeniowej lub imiennym raporcie miesięcznym, nie mogła być niższa od kwoty:

1204,15 zł (60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2001 r.) : 30 x 10 = 401,38 zł x 2 = 802,76 zł.

Wyjątki od wymienionej wyżej reguły. W przypadku gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą nie ewidencjonowała przychodów (ponieważ opłacała podatek dochodowy w formie karty podatkowej) – bez względu na liczbę wpisów do ewidencji działalności gospodarczej, na podstawie których prowadzi działalność – opłacała składki na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru nie niższej niż 60% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, tj. opłacała składkę na ubezpieczenie zdrowotne od jednej działalności gospodarczej./>

• okres od 1 kwietnia 2003 r. do 30 września 2004 r.

Nadal osoba prowadząca pozarolniczą działalność miała obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od każdej prowadzonej działalności.

Na podstawie art. 24 ust. 3 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, jeżeli ubezpieczony uzyskiwał przychody z więcej niż jednego źródła przychodów w ramach tego samego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 lit. c, składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłacał odrębnie od każdego ze źródeł przychodów.

Odrębny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego stanowiła:

• pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
• pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na podstawie przepisów szczególnych, do których nie stosowało się przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej,
• status wspólnika spółki cywilnej,
• status twórcy i artysty,
• status osoby prowadzącej działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• status osoby prowadzącej działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• status wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• status wspólnika spółki jawnej,
• status wspólnika spółki komandytowej,
• status wspólnika spółki partnerskiej.

Oznacza to, iż składkę należało odprowadzać oddzielnie od każdej wymienionej wyżej formy organizacyjno-prawnej niezależnie od przedmiotu prowadzonej działalności. Tym samym jedna osoba mogła być obowiązana do opłacenia składek z maksymalnie 10 źródeł przychodów.

Przykład 7

W okresie od stycznia do września 2004 r. osoba była wspólnikiem w kilku spółkach jawnych. W tym okresie była zobowiązana do opłacania jednej składki na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ źródłem przychodu był przychód osiągany z jednego rodzaju źródła, jakim był udział w spółce jawnej.

Przykład 8

W okresie od stycznia do sierpnia 2004 r. osoba była jednocześnie wspólnikiem spółki jawnej i spółki partnerskiej. Z uwagi na fakt, że uzyskiwała przychody z dwóch różnych rodzajowo źródeł w ramach tego samego tytułu, jakim było prowadzenie pozarolniczej działalności, tj. ze spółki jawnej i partnerskiej, zobowiązana była do opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne z obu tych źródeł przychodów.

Przykład 9

W okresie od stycznia do lipca 2004 r. lekarz wykonywał zawód w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej. Jednocześnie wykonywał zawód w ramach lekarskich praktyk grupowych prowadzonych w formie spółki cywilnej i w formie spółki partnerskiej. Osoba ta zobowiązana była do opłacania jednej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Tytułem do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym był fakt wykonywania wolnego zawodu a nie forma, w jakiej zawód ten był wykonywany. Przedstawiona zasada opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne dotyczyła także pozostałych osób wykonujących działalność w zakresie wolnego zawodu.

Przykład 10

Osoba po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadziła od grudnia 2003 r. do sierpnia 2004 r. działalność jedynie w formie spółki cywilnej. Z uwagi na to, że spółka cywilna stanowiła jedyne źródło przychodu, osoba zobowiązana była do opłacania jednej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

• okres od 1 października 2004 r./>

Również od 1 października 2004 r. osoba prowadząca pozarolniczą działalność ma obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od każdej prowadzonej działalności.

Zgodnie z art. 82 ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jeżeli ubezpieczony prowadzący pozarolniczą działalność uzyskuje przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności.

Rodzajami działalności są:

• działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki cywilnej,
• działalność gospodarcza prowadzona w formie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki jawnej,
• działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki komandytowej,
• działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki partnerskiej,
• wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej przez twórcę lub artystę,
• wykonywanie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• wykonywanie wolnego zawodu, z którego przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• inna niż określona w pkt. 1-8 pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

W przypadku gdy prowadzący pozarolniczą działalność uzyskuje przychody z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności, wymienionej w pkt. 1-5, składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca odrębnie od każdej prowadzonej spółki.

Powyższe oznacza, że składkę należy odprowadzać oddzielnie od każdego z wymienionych wyżej rodzajów działalności, a także od każdej spółki, nawet jeśli są to spółki tego samego rodzaju.

Odrębną podstawę do opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi wykonywanie wolnego zawodu w ramach prowadzonej działalności oraz prowadzenie innej działalności niż np. wolny zawód na podstawie odrębnych przepisów. Oznacza to, że osoba posiadająca jeden wpis do ewidencji, z którego wynika, że jednocześnie wykonuje ona wolny zawód i prowadzi działalność gospodarczą w innym zakresie jest obowiązana do zapłacenia dwóch składek na ubezpieczenie.

Przykład 11

Od stycznia 2004 r. osoba jest wspólnikiem w dwóch jednoosobowych spółkach z o.o. W okresie od stycznia do września 2004 r. włącznie była zobowiązana do opłacania jednej składki na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ źródłem przychodu był przychód osiągany z jednego rodzaju źródła, jakim był udział w jednoosobowej spółce z o.o. Natomiast począwszy od składek należnych za październik 2004 r. zobowiązana jest do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż uzyskuje przychody z dwóch spółek tego samego rodzaju.

Przykład 12

Od października 2004 r. osoba jest jednocześnie wspólnikiem spółki cywilnej i spółki jawnej. Z uwagi na fakt, że uzyskuje przychody z dwóch rodzajów działalności, zobowiązana jest do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Przykład 13

Osoba prowadzi pozarolniczą działalność na podstawie wpisu do ewidencji. Od października 2004 r. jest wspólnikiem spółki komandytowej. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca od każdej z tych działalności (patrz: załącznik 3).

Przykład 14

Lekarz wykonuje zawód w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej. Dodatkowo wykonuje zawód w ramach grupowych praktyk lekarskich. Dodatkowo wykonuje zawód w ramach grupowych praktyk lekarskich – w formie spółki cywilnej i w formie spółki partnerskiej. Za okres od 1 października 2004 r. jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z trzech odrębnych działalności/spółek: z tytułu wykonywania zawodu w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej, z tytułu wykonywania zawodu w ramach spółki cywilnej i z tytułu wykonywania zawodu w ramach spółki partnerskiej. Za okres do 30 września 2004 r. był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z jednej działalności, tj. wykonywania wolnego zawodu.

Przykład 15

Lekarz wykonuje zawód w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej. Dodatkowo wykonuje zawód w ramach grupowych praktyk lekarskich w formie dwóch spółek cywilnych. Za okres od 1 października 2004 r. jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z trzech odrębnych działalności/spółek, tj.: z tytułu wykonywania zawodu w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej, z tytułu wykonywania zawodu w ramach pierwszej spółki cywilnej, z tytułu wykonywania zawodu w ramach drugiej spółki cywilnej. Za okres do 30 września 2004 r. był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z jednej działalności, tj. wykonywania wolnego zawodu.

Przykład 16

Ubezpieczony prowadzi działalność gospodarczą na podstawie dwóch wpisów do ewidencji działalności gospodarczej. Działalność tę prowadzi na własny rachunek – usługi w zakresie przewozu mleka (na podstawie jednego wpisu) oraz punkt skupu (na podstawie drugiego wpisu). Jest zobowiązany do opłacania jednej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Prowadzenie pozarolniczej działalności przez osobę mającą ustalone prawo do emerytury lub renty

Składka na ubezpieczenie zdrowotne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność lub osoby z nią współpracującej nie jest opłacana, jeżeli osoba ta ma ustalone prawo do emerytury lub renty i pobiera świadczenie emerytalne lub rentowe w miesięcznej wysokości nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia, uzyskiwane zaś dodatkowe przychody z tego tytułu nie przekraczają miesięcznie wysokości 50% kwoty najniższej emerytury.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest również opłacana od dodatkowych przychodów z działalności pozarolniczej uzyskiwanych przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność i osobę z nią współpracującą, jeżeli ma ustalone prawo do emerytury lub renty i pobiera świadczenie emerytalne lub rentowe w miesięcznej wysokości nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

W przypadku spełnienia wymienionych wyżej warunków osoba mająca ustalone prawo do emerytury lub renty podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, jest natomiast zwolniona z opłacania składek na to ubezpieczenie. Oznacza to, że osoba taka jest zobowiązana do dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia, jak również ma obowiązek składać co miesiąc dokumenty rozliczeniowe, w których wykazuje podstawę wymiaru składki w wysokości wynikającej z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (art. 81 ust. 2) oraz składkę w wysokości „zero” (patrz: załącznik 4).

Jeżeli w danym miesiącu nie są spełnione wymienione warunki, to za ten miesiąc powinna zostać opłacona składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od podstawy wymiaru składek wynikającej z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Prowadzenie pozarolniczej działalności przez osobę mającą ustalony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności

Składka na ubezpieczenie zdrowotne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność lub osoby z nią współpracującej nie jest opłacana, jeżeli osoba jest zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, a uzyskiwane przychody z tego tytułu nie przekraczają miesięcznie wysokości 50% kwoty najniższej emerytury.

Osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, prowadząca pozarolniczą działalność lub współpracująca przy niej, również nie opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli z tego tytułu opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

W przypadku spełnienia któregoś z wymienionych wyżej warunków osoba, o której mowa podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, jest natomiast zwolniona z opłacania składek na to ubezpieczenie. Oznacza to, że osoba taka jest zobowiązana do dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia, jak również ma obowiązek składać co miesiąc dokumenty rozliczeniowe, w których wykazuje podstawę wymiaru składki w wysokości wynikającej z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (art. 81 ust. 2) oraz składkę w wysokości „zero”.

Jeśli w danym miesiącu nie są spełnione wymienione warunki, to za ten miesiąc powinna zostać opłacona składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od podstawy wymiaru składek wynikającej z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W sytuacji gdy osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności uzyskuje przychody jedynie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy przy niej, składki na ubezpieczenie zdrowotne są przez te osoby opłacane w wysokości nieprzekraczającej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wymieniona zasada nie ma zastosowania do osób, które opłacają podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej. Osoby te nie wpłacają zaliczek na podatek dochodowy, lecz ryczałt w określonej wysokości, zależnej od rodzaju prowadzonej działalności lub podatek dochodowy w formie karty podatkowej w wysokości określonej w załączniku nr 3 do ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).

Prowadzenie pozarolniczej działalności przez osobę duchowną i rolnika

Jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest jednocześnie osobą duchowną, składkę na ubezpieczenie zdrowotne odprowadza tylko z tytułu prowadzonej działalności.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, która dokonała wyboru ubezpieczenia społecznego rolników, składkę na ubezpieczenie zdrowotne odprowadza tylko z jednego tytułu.

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc osoba prowadząca pozarolniczą działalność odprowadza w terminach ustalonych dla składek na ubezpieczenia społeczne, tj.:

• do 10 dnia następnego miesiąca – jeżeli składkę opłaca wyłącznie za siebie,
• do 15 dnia miesiąca – w pozostałych przypadkach (np. w razie odprowadzania składki za siebie oraz za osobę współpracującą).

Składka na Fundusz Pracy

Obowiązkową składkę na Fundusz Pracy opłaca się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie niższych, w przeliczeniu na okres miesiąca, niż minimalne wynagrodzenie, tj. od 1 stycznia 2005 r. nie niższych niż 849 zł, od 1 stycznia 2006 r. nie niższych niż 899,10 zł, a od 1 stycznia 2007 r. nie niższych niż 936 zł. Oznacza to, że np. osoba, o której mowa w art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, opłacająca składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od kwoty stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia nie opłaca za siebie składek na Fundusz Pracy.

Składkę na Fundusz Pracy odprowadzają te osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby współpracujące, które podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W konsekwencji za osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na swój wniosek nie należy odprowadzać składki na Fundusz Pracy.

Składka na Fundusz Pracy wynosi 2,45% podstawy wymiaru odpowiadającej podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność i osoby współpracującej.

Składkę na Fundusz Pracy za dany miesiąc należy przekazywać do ZUS w tym samym terminie co składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (czyli do 10 lub 15 dnia następnego miesiąca). Składkę na Fundusz Pracy – za siebie i osobę współpracującą – finansuje w całości płatnik, tj. osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

Fragment pochodzi z opracowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pt. „Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących” – styczeń 2007 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych