Niemalże co roku jesteśmy światkami wejścia w życie nowych przepisów dotyczących podatku od towarów i usług. Ostatnie zmiany zostały wprowadzone ustawą z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. Nr 192, poz. 1382). Nowe regulacje obowiązują od 1 stycznia.

Definicja wartości rynkowej

Poprzez wartość rynkową należy rozumieć całkowitą kwotę, jaką w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju. W przypadku, gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

• w odniesieniu do towarów – kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy;
• w odniesieniu do usług – kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług.

Nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług definiuje w art. 2 pkt 27b wartość rynkową jako całkowitą kwotę, jaką nabywca zobligowany byłby zapłacić w warunkach uczciwej konkurencji określonej okolicznościami kupna sprzedaży. Gdy nie można ustalić wartości rynkowej poprzez zwykłe odniesienie do warunków dostawy, wówczas należy wartość tę określić jako kwotę niemniejszą niż cena nabycia lub koszt wytworzenia. Zgodnie z prognozami, nowela ta ograniczyła stronom, w jeszcze większym stopniu niż dotychczas, możliwość dowolnego kształtowania wartości towarów i usług podlegających wymianie. Stosowanie tego przepisu ułatwi prawidłowe określenie podstawy opodatkowania w przypadku umów barterowych.

Definicja wartości rynkowej, wprowadzonej ustawą o VAT, wynika z konsekwencji dostosowania jej treści do Dyrektywy 2006/112/WE i jest obecnie zbieżna z definicją zawartą w art. 72 tejże dyrektywy.

Prezenty o małej wartości

Przez prezenty o małej wartości rozumie się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

• o łącznej wartości nie przekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, wynikającej z art. 21 ust. 1 pkt 68a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), przy założeniu, że podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości osób obdarowanych;
• których przekazania nie ujęto w ewidencji, przy założeniu jednakże, że wartość rynkowa przekazanego towaru nie przekracza 5 zł.

W wyniku nowelizacji ustawy o VAT do wyceny każdego przekazywanego prezentu zgodnie z  art. 7 ust. 4 pkt 2, jego wartość ustala się według wartości rynkowej (kwoty brutto). W praktyce oznacza to, że wartość rynkowa produktu może przysporzyć właścicielom firm sporo trudności. Wartość wytworzonego gadżetu musi się zmieścić w cenie 5 zł. Przeważnie wyprodukowanie maskotek lub długopisów jest związane z wielkością tego zamówienia i w sposób proporcjonalny adekwatne do ceny. Im więcej zamawiamy produktów reklamowych, tym mniejsza będzie cena poszczególnego produktu. Zatem dla dużych przedsiębiorstw zmieszczenie się w cenie 5 zł, nie będzie stanowiło najmniejszego problemu, kłopot z tym mogą jednak mieć małe i średnie firmy.

Naliczenie podatku będzie dotyczyło także prezentów, których wydanie nie podlegało dotychczas opodatkowaniu. Chodzi tutaj o konieczność naliczenia podatku w sytuacji wydania samodzielnie wytwarzanych produktów, nie będących próbkami, dla których punktem odniesienia nie będzie koszt ich wytworzenia, lecz cena jaką mógłby uzyskać podatnik za dany produkt powiększony o marżę. Trudność w tej materii polega na ustaleniu wartości tego produktu, zgodnego z przeznaczeniem prezentu o malej wartości.

Należności w naturze

Zgodnie z art. art. 29 ust. 3 podstawą opodatkowania dla należności w naturze jest wartość rynkowa, pomniejszona o podatek. Przy należności w naturze podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem natomiast jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót tym samym zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku. Jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa towarów lub usług, pomniejszona o kwotę podatku.

Obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji). Obrót zmniejsza się także o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur. Odwołanie się do wartości rynkowej powinno ułatwić w praktyce określenie podstawy opodatkowania z uwagi na specyfikę towaru lub usługi, której nie sposób jest odnieść się do przeciętnej ceny stosowanej na danym rynku, gdy takowej nie ma.

Brak określenia ceny w ustawie o VAT

Ustawa o podatku od towarów i usług wprowadziła zasady określania ceny, a raczej braku jej określania. Poniżej zostały przestawione trzy reguły związane z podstawą opodatkowania w zależności od towarów:

Tak samo jak w przypadku należności w naturze, odwołanie się do wartości rynkowej spowoduje ograniczenie wątpliwych sytuacji określających obrót, dla nietypowych dostaw towarów lub świadczenia rzadkich usług wynikających z ustawy o VAT.

Darowizny na cele charytatywne

Zgodnie z art. 29 ust. 10a ustawy o VAT, wartość darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego, wykonującej działalność charytatywną, jest ustalana według wartości rynkowej. Zmiana ta umożliwia przekazywanie produktów spożywczych o obniżonej wartości wynikającej np. z uwagi na zbliżający się upływ terminu ważności lub w uszkodzonym opakowaniu) z odpowiednio obniżoną podstawą opodatkowania VAT.

Możliwość opodatkowania wartości rynkowej darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego jest ograniczona przedmiotowo. Dotyczy ona jedynie artykułów spożywczych, nie obejmując już odzieży nowej lub używanej, czy urządzeń. Przy czym obdarowanym może być jedynie organizacja pożytku publicznego.

Jak podaje Ministerstwo Finansów, zmiana wprowadzona ustawą jest rezultatem kompromisu pomiędzy oczekiwaniami społecznymi a obawą władz podatkowych przed ewentualnymi nadużyciami w tym zakresie.

Ministerstwo Finansów, przygotowując te zmiany, nie omieszkało dodatkowo nałożyć na darczyńców obowiązek prowadzenia szczegółowej dokumentacji przekazania towarów, które nie są przedmiotowo określone w ustawie. Chodzi o towary inne niż: pieczywo, wyroby piekarskie i ciastkarskie, świeże (PKWiU 15.81), czekolady i wyroby cukiernicze (PKWiU 15.84.2), wody mineralne i napoje bezalkoholowe (PKWiU 15.98). Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, niezbędne jest obecnie posiadanie faktur wewnętrznych oraz protokołu z przekazania towarów z wyraźnym wskazaniem beneficjenta (organizacji pożytku publicznego) oraz celu przekazania (działalność charytatywna).

Szacowanie obrotu

Zgodnie z art. 32 ust 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieje związek o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, jak również kapitałowy, majątkowy lub wynikający ze stosunku pracy, organ podatkowy określa wysokość obrotu na podstawie wartości rynkowej pomniejszonej o kwotę podatku, o ile okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług i wynagrodzenie z tego tytułu jest:

• niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
• niższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a dostawa towarów lub świadczenie usług są zwolnione od podatku;
• wyższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.

Zgodnie z powyższym zmianie uległy zasady szacowania obrotu przez organy podatkowe. W sytuacji gdy wpływ na ustalenie wynagrodzenia będą miały powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, majątkowym bądź ze stosunku pracy pomiędzy stronami transakcji oraz osobami pełniącymi u nich funkcje zarządzające, organ podatkowy sam określi obrót na podstawie wartości rynkowej, pomniejszonej należny o podatek.

Zgodnie z ustawą o VAT, przez powiązania rodzinne, rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Przez powiązania kapitałowe, rozumie się sytuację, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada prawo głosu wynoszące co najmniej 5 % wszystkich praw głosu lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem.

Szacowanie obrotu zgodne z nowela ustawy o VAT nie ma zastosowania w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, w odniesieniu do których właściwy organ podatkowy, na podstawie ustawy – Ordynacja podatkowa, wydał decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi.

Odliczenie VAT

Zgodnie z nowelizacja ustawy o VAT, podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego, nie stanowią faktury i dokumenty celne w przypadku gdy sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi:

• wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących,
• w których kwota podatku wykazana na oryginale faktury lub faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii,

– nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku. Ponadto nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne, które wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż, jak również stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane lub też podają kwoty niezgodne z rzeczywistością lub gdy zaświadczenia zawierają informacje niezgodne ze stanem faktycznym.

Wprowadzana zmiana to w rezultacie krok w tył na drodze do harmonizacji i dostosowywania polskich przepisów o VAT do ogólnie przyjętych norm wynikających z VI dyrektywy UE. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w sprawie C-342/87 pomiędzy Genius Holding BV a Staatssecretaris van Financien stwierdził, że kwestią nieuregulowaną wprost w przepisach VI Dyrektywy jest prawo do skorygowania wystawionej błędnie faktury i wykazanego na niej podatku należnego. Zdaniem ETS warunkiem korekty powinno być wyeliminowanie ryzyka uszczuplenia wpływów budżetu z tytułu podatku VAT. ETS wypowiedział się także w kwestii prawa do odliczenia podatku wykazanego na fakturze, jeśli obowiązek jego naliczenia nie wynikał z przepisów prawa. Stwierdził, iż taka faktura nie stanowi podstawy do odliczenia wykazanego w niej podatku.

W mojej ocenie zmiany odliczenia w VAT są niekorzystne dla podatników, gdyż ponoszą skutki nieprawidłowego sposobu opodatkowania transakcji przez kontrahentów. Dotyczy to sytuacji, kiedy nabywca pozbawiony jest możliwości weryfikacji, czy został spełniony przez sprzedawcę warunek do zastosowania określonego opodatkowania.

VAT w budownictwie

Zgodnie z art. 2 pkt 12 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. Nr 192, poz. 1382), ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o obiektach budownictwa mieszkaniowego, rozumie się przez to budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 11. Zgodnie z tą zmianą od 1 stycznia 2008 została wprowadzona stawka 7% stawka VAT dla dostawy, budowy, remontu, modernizacji i przebudowy obiektów zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, wynikającym z art. 41 ust. 12a ustawy o VAT.

Zgodnie z nowo przyjętą definicją społecznego budownictwa mieszkalnego, obniżoną stawką VAT objęte są:

• obiekty budownictwa mieszkaniowego (PKOB 11) lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych,
• lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w PKOB 12,
• obiekty sklasyfikowane w PKOB12 w klasie ex 1264. Chodzi wyłącznie o budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych.

Oznacza to, że stawce 22% będą podlegać budynki mieszkalne jednorodzinne, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m² oraz lokale mieszkalne o powierzchni użytkowej większej od 150 m². W przypadku budownictwa mieszkaniowego przekraczającego powyższe limity, 7% stawkę VAT stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa społecznego. Pozostała część powietrzni użytkowej przekraczająca zastrzeżenia ustawowe opodatkowana jest stawką 22%.

Ustawodawca umożliwił więc podział podstawy opodatkowania wyłącznie dla budynków klasyfikowanych w PKOB, co w praktyce może doprowadzić do sytuacji, że w przypadku przekroczenia limitów, lokale mieszkalne w budynkach klasyfikowanych w PKOB 12 będą w całości opodatkowane stawką 22%.

Ustawa niestety nie definiuje pojęcia powierzchni użytkowej stosowanej dla celów ustalania podstawy opodatkowania podatkiem VAT. Definicja powierzchni użytkowej zawarta jest co prawda w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych oraz w ustawie o podatku od spadków i darowizn, jednakże obie te definicje zawierają klauzulę, iż obowiązują jedynie dla celów danej ustawy. 

Nie zostały także przedłużone okresy przejściowe dla robót budowlano-montażowych oraz remontów związanych z infrastrukturą towarzyszącą budownictwu mieszkaniowemu. Obecnie są one opodatkowane 22% stawką VAT. Jeśli zatem obowiązek podatkowy powstał jeszcze w 2007 r. usługi te opodatkowane będą stawką 7% stawką VAT, w innym przypadku należy stosować stawkę podstawową VAT (22%).

Koniec okresów przejściowych

W okresie od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej do dnia 30 kwietnia 2008 r. stosuje się stawkę w wysokości 3% w odniesieniu do czynności, których przedmiotem są towary i usługi wymienione w załączniku nr 6 do ustawy, z wyłączeniem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i eksportu towarów.

Do dnia 31 grudnia 2007 r. stosowało się stawkę w wysokości 7% w odniesieniu do usług gastronomicznych, z wyłączeniem:

• sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%,
• sprzedaży kawy i herbaty (wraz z dodatkami), napojów bezalkoholowych gazowanych, wód mineralnych, a także sprzedaży w stanie nieprzetworzonym innych towarów opodatkowanych stawką 22 %.

Obecnie wszystkie te produkty zostały objęte 22% stawką VAT.

Do dnia 31 grudnia 2007 r. stosowało się stawkę podatku 0% VAT do:

• dostaw w kraju i wewnątrzwspólnotowego nabycia:
  a) książek (PKWiU ex 22.11) – z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów (PKWiU 22.11.20-60.10), nut, map i ulotek – oznaczonych stosowanymi na podstawie odrębnych przepisów symbolami ISBN,
  b) czasopism specjalistycznych,
• importu:
  a) drukowanych książek i broszur (ex PCN 4901), (ex CN 4901), oznaczonych stosowanymi na podstawie odrębnych przepisów symbolami ISBN,
  b) czasopism specjalistycznych,
• przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz przeniesienia na rzecz członka spółdzielni własności lokalu mieszkalnego lub własności domu jednorodzinnego.

Art. 146 ustawy o VAT przewidywał okresy przejściowe dla zredukowanych stawek podatku od towarów i usług. Większość z nich obowiązywała do 1 stycznia 2008 r. Jednakże 4 grudnia 2007 r. Rada ds. Ekonomiczno-Finansowych (Ecofin) wyraziła zgodę dla projektu dyrektywy przedłużającej do końca 2010 r. możliwość stosowania przez Polskę preferencyjnych stawek VAT na książki i czasopisma specjalistyczne (0%), usługi gastronomiczne i budownictwo mieszkaniowe (7%), żywność (3%). Obniżona stawka VAT będzie miała swoje ujęcie do dostawy oraz robót budowlano-montażowych, remontów i robót konserwacyjnych wykonywanych we wszystkich obiektach budownictwa mieszkaniowego  bez względu na ich metraż. Zredukowanej 7% stawki VAT nie stosuje się obecnie do dostawy i robót związanych z infrastrukturą towarzyszącą budownictwa mieszkaniowego. 

Niezależnie od tego w 2008 r. przestały bądź przestaną obowiązywać okresy przejściowe dla następujących grup towarów i usług:

• przekształcenia lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, oraz przeniesienia na rzecz członka spółdzielni własności lokalu mieszkalnego, lub domu jednorodzinnego;
• przeznaczonych do wykorzystania w produkcji rolnej. Od 1 maja 2008 r. objęte będą  7% stawką VAT zamiast dotychczasowej 3% stawki tego podatku.

Usługi turystyczne

Podstawą opodatkowania przy wykonywaniu usług turystyki jest kwota marży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Nie dotyczy to świadczeń usług turystyki, w których podatnik oprócz usług nabywanych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty część świadczeń w ramach tej usługi wykonuje we własnym zakresie, zwanych dalej „usługami własnymi”. Wówczas odrębnie ustala się podstawę opodatkowania dla usług własnych i odrębnie w odniesieniu do usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty.

Zmiana art. 119 ustawy o podatku od towarów i usług ma przeciwdziałać nie opodatkowywaniu marży przy wykonywaniu usług turystyki. Podatnik obowiązany jest do wykazania w prowadzonej ewidencji, jaka część należności za usługę przypada na usługi nabyte od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, a jaka na usługi własne.

Usługi turystyki podlegają opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 0%, jeżeli usługi nabywane od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty są świadczone poza terytorium Wspólnoty. Jeżeli usługi nabywane od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty są świadczone zarówno na terytorium Wspólnoty, jak i poza nim, to usługi turystyki podlegają opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 0% tylko w części, która dotyczy usług świadczonych poza terytorium Wspólnoty. Przepisy te stosuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika dokumentów potwierdzających świadczenie tych usług poza terytorium Wspólnoty.

Wyroby akcyzowe zharmonizowane

Zgodnie z art. 2 ust 27 ustawy o VAT, ilekroć mowa jest o wyrobach akcyzowych zharmonizowanych, należy przez to rozumieć wyroby akcyzowe zharmonizowane w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyłączeniem gazu dostarczanego w systemie gazowym oraz energii elektrycznej dostarczanej w systemie elektroenergetycznym.

Znowelizowana ustawa przewiduje wyłączenie z wyrobów akcyzowych zharmonizowanych dla celów podatku VAT gazu dostarczanego w systemie gazowym oraz energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, co wynika z dostosowania prawa krajowego do norm wspólnotowych.

Wyroby akcyzowe zharmonizowane to m.in. paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe określone w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym.

Opodatkowaniu akcyzą podlega zatem:

• produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych;
• wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego;
• sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju;
• eksport i import wyrobów akcyzowych;
• nabycie wewnątrzwspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa.

Towary przetworzone i przeznaczone do wywozu

Zgodnie z art. 83 ust. 11 ustawy o VAT, jeżeli towar, który powstał w wyniku czynności polegających na przerobie, uszlachetnieniu lub przetworzeniu i został zbyty na terytorium kraju, wówczas podatnicy, którzy dokonali tych czynności, są obowiązani do zapłacenia podatku według stawki właściwej dla dostawy tego towaru. Podatek w tym przypadku ustala się od wartości rynkowej towaru pomniejszonej o kwotę podatku.

Przed 1styczniem 2008 roku, wartość takiego towaru zgodnie z poprzednim brzmieniem ustawy o VAT, ustalało się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania czynności, pomniejszonych o podatek. Obecnie podatek ustala się od wartości rynkowej towaru pomniejszonej o kwotę podatku.

Otrzymanie dokumentu potwierdzającego wywóz towaru z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty nie później jednak niż do 40-stego dnia, licząc od daty wykonania usługi, uprawnia podatnika do dokonania korekty kwoty podatku należnego w złożonej deklaracji podatkowej, w której wykazano usługę.

Nowe limity podatkowe w 2008 roku

Wraz ze spadkiem kursu euro w zeszłym roku, niższą wartość uzyskały tegoroczne limity, powołane w ustawie o VAT. Na gruncie nowelizacji limity kwotowe uległy podwyższeniu, co należy ocenić jako korzystną zmianę.

Wysokość limitów warunkowana jest koniecznością dostosowania polskiego prawa do art. 399 Dyrektywy 2006/112/WE. Zgodnie z tym postanowieniem  państwa członkowskie, które nie należą do unii walutowej, określają równowartość kwot denominowanych w euro po kursie walutowym z dnia ich przystąpienia do UE, z zachowaniem możliwości zaokrąglania kwot do 10% w górę lub w dół.

Zgodnie z art. 2 ust 25 ustawy o VAT za małego podatnika uważa się podatnika podatku od towarów i usług:

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro,
• prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami powierniczymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 30 000 euro,

– przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1 000 zł.

Zwolnienie przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów

Zgodnie z art. 10 ust 1 pkt.2 ustawy o VAT wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumiane jako nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na jego rzecz. Nie występuje w przypadku, gdy całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty 50 000 zł.

Zwolnienie to dotyczy w szczególności:

• towarów objętych procedurą uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń w rozumieniu przepisów celnych;
• towarów objętych procedurą odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych;
• złota przez Narodowy Bank Polski;
• powracających z terytorium państwa trzeciego, zwolnionych od cła towarów, dokonywany przez podatnika, który wcześniej wywiózł te towary;
• do portów przez podmioty zajmujące się rybołówstwem morskim ich własnych połowów, niebędących jeszcze przedmiotem dostawy, w stanie nieprzetworzonym lub po zakonserwowaniu dla celów dokonania dostawy;
• ludzkich organów i mleka kobiecego;
• krwi, osocza w pełnym składzie, komórek krwi lub preparatów krwiopochodnych pochodzenia ludzkiego, niebędących lekami;
• walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem przedmiotów kolekcjonerskich, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną;
• towarów przez siły zbrojne państw innych niż Rzeczpospolita Polska będących sygnatariuszami Traktatu Północnoatlantyckiego do użytku własnego takich sił lub personelu cywilnego im towarzyszącego lub też w celu zaopatrzenia ich mes i kantyn, jeżeli siły te biorą udział we wspólnych działaniach obronnych;
• gazu w systemie gazowym lub energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym;

– nabywanych przez:

• rolników ryczałtowych dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej,
• podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług,
• podatników zwolnionych od podatku u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł,
• osoby prawne, które nie są podatnikami VAT.

Ewidencja sprzedaży

Nowelizacja ustawy o VAT wprowadziła w art. 109 ust. 11 ewidencja sprzedaży dla rolników ryczałtowych, podatników zwolnionych, osób prawnych nie będących podatnikami, podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług (wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 2).

Osoby te są obowiązane prowadzić ewidencję, na podstawie, której można określić wartość nabywanych przez nie towarów z innych państw członkowskich. Prowadzenie ewidencji powinno zapewnić wskazanie dnia, w którym wartość nabywanych przez te podmioty towarów z innych państw członkowskich przekroczy kwotę 50 000 zł, z uwzględnieniem wartości towarów określonych w art. 10 ust. 3.

Zwolnienie podatkowe w VAT

Szczególne procedury dotyczące drobnych przedsiębiorców powołane działem XII ustawy o VAT stanowią, iż zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Do wartości sprzedaży nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Jeżeli wartość sprzedaży u podatników zwolnionych od podatku przekroczy kwotę 50 000 zł, zwolnienie traci moc. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę.

Za zgodą naczelnika urzędu skarbowego podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconą od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty zwolnienia, pod warunkiem:

• sporządzenia spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty 5000 zł, oraz
• przedłożenia w urzędzie skarbowym spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty, w terminie 14 dni, licząc od dnia utraty zwolnienia.

Sprzedaż wysyłkowa

Regułę 2 stosuje się pod warunkiem, że całkowita wartość towarów innych niż wyroby akcyzowe zharmonizowane, wysyłanych lub transportowanych z tego samego państwa członkowskiego w ramach sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju, pomniejszona o kwotę podatku od wartości dodanej, nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 160 000 zł.

Podatnicy podatku od wartości dodanej, do których ma zastosowania powyższa reguła mogą wybrać miejsce opodatkowania pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o skorzystaniu z tego wyboru reguły. Zawiadomienie składa się co najmniej na 30 dni przed datą dostawy, począwszy od której podatnik wybiera regułę.

Reguła obowiązuje co najmniej przez 2 lata od daty pierwszej dostawy dokonanej w trybie przewidzianym tą opcją. W przypadku gdy po upływie okresu dwóch lat podatnik rezygnuje z korzystania z reguły, jest on obowiązany zawiadomić na piśmie naczelnika urzędu skarbowego o tej rezygnacji. W przypadku sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju, której przedmiotem są wyroby akcyzowe zharmonizowane, dostawę towarów uznaje się w każdym przypadku za dokonaną na terytorium kraju.

Sprzedaż wysyłkowa na terytorium kraju występuje również, jeżeli dla dokonania tej sprzedaży wysyłane lub transportowane z terytorium państwa trzeciego towary zostały zaimportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.

Przepisów dotyczących sprzedaży wysyłkowej nie stosuje się w stosunku do:

• dzieł sztuki opodatkowanych podatkiem od wartości dodanej w państwie członkowskim rozpoczęcia transportu lub wysyłki na zasadach odpowiadającym regulacjom zawartym w art. 120 ust. 4 i 5;
• dzieł sztuki  będących przedmiotem dostawy na aukcji (licytacji) w państwie członkowskim rozpoczęcia transportu lub wysyłki, jeżeli dostawa ich jest dokonywana przez organizatora aukcji (licytacji) oraz do dostawy tej zastosowano szczególne zasady opodatkowania podatkiem od wartości dodanej obowiązujące w państwie członkowskim rozpoczęcia transportu lub wysyłki, stosowane do dostaw towarów dokonywanych przez organizatora aukcji (licytacji), wyłączające uznanie dostawy towarów za czynność odpowiadającą wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów.

Ministerstwo Finansów o zmianach w VAT

Ministerstwo Finansów przedstawiło na stronie swojej stronie internetowej zasadę zwolnienie podmiotowego w podatku VAT w 2008 r., dla podatników, u których wartość sprzedaży w 2007 r. była wyższa niż 39 700 zł.

Problem:
Czy od 2008 r. zwolnienie od podatku od towarów i usług, o którym mowa
w znowelizowanym art. 113 ust. 1 ustawy ma zastosowanie do podatników,
u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w 2007 r. nowego limitu uprawniającego do tego zwolnienia, określonego w kwocie 50 000 zł pomimo przekroczenia kwoty 39 700 zł?

Odpowiedź:
Zwolnienie nie ma zastosowania. Podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej przekroczyła w 2007 r. kwotę 39 700 zł tracą prawo do zwolnienia od podatku od towarów i usług w momencie przekroczenia tej kwoty. Ze zwolnienia tego będą oni mogli ponownie skorzystać dopiero po upływie 3 lat, licząc od końca miesiąca, w którym utracili to prawo. Zatem sam fakt podwyższenia limitu uprawniającego do zwolnienia od podatku od 2008 r. do 50.000 zł nie oznacza, że podatnicy, którzy przekroczyli obowiązujący w 2007 r. limit 39.700 zł, mogą korzystać w 2008 r. ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382);
• Ustawa z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. Nr 192, poz. 1382).

Przemysław Gogojewicz