O tym, że ustawa o VAT potrzebowała rychłych zmian, wiadomo było nie od dziś. Jeszcze przed wejściem jej w życie eksperci podatkowi krytykowali zawarte w niej rozwiązania i mówili o niezbędnej nowelizacji. Jednak dopiero po wyrokach Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca postanowił coś z tym zrobić. Zasadniczym celem nowelizacji jest uproszczenie przepisów w zakresie podatku od towarów i usług, doprecyzowanie brzmienia określonych regulacji prawnych i zniesienie pewnych ograniczeń formalnoprawnych wynikających z obecnych uregulowań. Ustawa zawiera również zmiany związane z dostoso?waniem polskich przepisów o podatku od towarów i usług do przepisów Unii Europejskiej.

Zmiany ogólne w definicjach zawartych w ustawie o VAT

Nowelizacja wprowadziła kilka zmian do definicji. Obecnie ilekroć w przepisach jest mowa o pierwszym zasiedleniu – rozumie się przez to oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

• wybudowaniu lub
• ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej.

Wiąże się to ze zmianą przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10, w którym przewidziano zwolnienie od podatku dla wszystkich obiektów budownictwa po pierwszym zasiedleniu, a nie jak obecnie tylko dla tych o charakterze mieszkalnym. Przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć oddanie po wybudowaniu lub po ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30 % wartości początkowej, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu. Przed zmianą ustawy o VAT wydatki na ulepszenie nie miały znaczenia na określenie, czy budynek jest zasiedlony po raz pierwszy.

Z kolei, jeżeli jest mowa o małym podatniku – rozumie się przez to podatnika podatku od towarów i usług:

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro,
• prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45 000 euro.

Zmiana ta wiąże się z ujednoliceniem w przepisach ustawy odwołania do formy prawnej instytucji wspólnego inwestowania. A wynika to z faktu, że obecną, właściwą nazwą formy tego inwestowania są fundusze inwestycyjne, a nie fundusze powiernicze, które na mocy ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 139, poz. 933 z późn. zm.) zostały zlikwidowane lub przekształcone w fundusze inwestycyjne otwarte.

Przez prezenty o małej wartości rozumie się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary których przekazania nie ujęto w ewidencji, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł. W art. 7 ust. 4 pkt 2 podnosi się tym samym limit (z 5 zł do 10 zł), poniżej którego przekazanie jednostkowego towaru (prezentu o małej wartości), nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jest to zmiana oczekiwana przez przedsiębiorców i uzasadniona procesami inflacyjnymi oraz realiami gospodarczymi.W sytuacji przekazywania samodzielnie wytwarzanych produktów, które stanowią prezenty o małej wartości, brak bezpośredniego odniesienia do kosztów wytworzenia utrudnia ustalenie wartości takiego prezentu. Zmiana uwzględnia jednostkową cenę nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowego kosztu wytworzenia, określonych w momencie przekazywania towaru. Tym samym ułatwi to podatnikom prawidłowe ustalenie wartości tzw. „małych prezentów”. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 23 listopada 2005 r. (I SA/Bd 473/2005), w myśl art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług nieodpłatne przekazanie towaru podlega opodatkowaniu, jeżeli przy nabyciu tych towarów przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia całości lub części podatku naliczonego. Art. 33 ust. 1 Szóstej Dyrektywy nie wyklucza stosowania dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Przykład

Czy spółka z o.o., która zakupiła gadżety reklamowe po 12 zł za sztukę zobowiązana jest zapłacić podatek?

Nie. Czynności ta nie zostanie opodatkowana podatkiem VAT , gdyż cena nabycia pomniejszona o podatek wynosi 10 zł (12 zł x 22/122).

Zasady wymiaru i poboru podatku z tytułu importu towarów

Osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, są obowiązani do obliczenia i wykazania w zgłoszeniu celnym kwoty podatku, z uwzględnieniem obowiązujących stawek, z zastrzeżeniem art. 33b. Niniejsza zmiana wprowadza możliwość rozliczania podatku należnego z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej bez konieczności uiszczania tego podatku w urzędzie celnym. Ze zmiany tej nie mogą jednak korzystać podatnicy stosujący procedurę uproszczoną, tj. zgłoszenie niekompletne, ponieważ przy tego rodzaju zgłoszeniu nie zawsze jest wymagane pozwolenie na jego stosowanie, co mogłoby uniemożliwić stosowną kontrolę tych rozliczeń i naraża budżet na nadużycia. Podatnik, który zdecyduje się rozliczać podatek w deklaracji będzie musiał zawiadomić o tym zamiarze naczelnika urzędu celnego i naczelnika urzędu skarbowego. Zmiana ta spowodowała uproszczenie rozliczeń podatku przez importerów. Pociąga jednak za sobą pewne skutki związane z przesunięciem dochodów w czasie. W przypadku stosowania przez podatnika, będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjna nie mającą osobowości prawnej, lub osobom fizyczną pojedynczego pozwolenia, podatnik jest obowiązany do obliczenia i wykazania kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji dla importu towarów, zwanej dalej „deklaracją importową”. Deklaracja importowa jest składana naczelnikowi urzędu celnego w terminie do 16 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów, nie później jednak niż przed złożeniem deklaracji podatkowej. W przypadku gdy towary powinny być przedstawiane lub udostępniane do kontroli tylko w jednym urzędzie celnym, podatnik może złożyć deklarację importową zbiorczą za okres miesięczny. Podatnik jest obowiązany w terminie, do 16 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy do wpłacenia kwot podatku wykazanych w deklaracjach importowych.

Deklaracja importowa, wraz z objaśnieniami, co do sposobu jej wypełnienia, miejsce i sposób składania deklaracji importowej oraz właściwość miejscową naczelnika urzędu celnego, powinna uwzględniać:

• zakres zadań wykonywanych przez naczelnika urzędu celnego;
• specyfikę pojedynczych pozwoleń;
• potrzebę zapewnienia kontroli prawidłowości rozliczania podatku.

Zmiany przepisu art. 33b ustawy jest związana z wejściem w życie od dnia 1 stycznia 2009 r. nowelizacji przepisów rozporządzenia (EWG) nr 2454/93 ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny.

Przepisy ww. zmiany rozporządzenia wprowadzają instytucję pojedynczego pozwolenia na stosowanie procedury zgłoszenia uproszczonego oraz pojedynczego pozwolenia na stosowanie procedury w miejscu, która pozwala przedsiębiorcom na uzyskanie w jednym z państw członkowskich pozwolenia obejmującego m.in. wszystkie transakcje importowe dokonywane w procedurze uproszczonej na obszarze innych uczestniczących w realizacji pozwolenia państw członkowskich. Posiadacz takiego pojedynczego pozwolenia zgłasza towary w kraju swojej siedziby, gdzie składa zgłoszenie celne o objęcie towarów wnioskowaną procedurą, podczas gdy towar fizycznie znajduje się w innym państwie członkowskim. W związku z powyższym zachodziła konieczność stworzenia procedury rozliczania podatku od towarów i usług w przypadku podatników dokonujących importu towarów na ww. zasadach. Podatek od towarów i usług jest obecnie rozliczany w zaproponowany sposób (tj. przez złożenie deklaracji importowej przez podatnika) w przypadku gdy pojedyncze pozwolenie na stosowanie procedury uproszczonej wyda administracja innego państwa członkowskiego natomiast fizyczne przedstawienie towarów będzie miało miejsce na terytorium Polski. W takim przypadku podatnik jest zobowiązany do wykazania należnego podatku VAT z tytułu importu towarów w deklaracji importowej. Termin złożenia tej deklaracji to 16 dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów. Tak ustalony termin nie może być jednak późniejszy niż termin złożenia deklaracji dla podatku od towarów i usług, w której podatnik wykazuje kwoty podatku naliczonego wynikające z tej deklaracji.

Zwolnienia

Obecnie zwalnia się od podatku:

• dostawę towarów używanych, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
• dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
  – dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
  – pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata;
• dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem pod warunkiem że:
  – w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
  – dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30 % wartości początkowej tych obiektów;
• działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w odrębnej ustawie;
• dostawę towarów, przez producenta, której przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 % oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 %, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części:

• są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni;
• złożą, przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części.

Oświadczenie musi również zawierać:

• imiona i nazwiska lub nazwę, adresy oraz numery identyfikacji podatkowej dokonującego dostawy oraz nabywcy;
• planowaną datę zawarcia umowy dostawy budynku, budowli lub ich części;
• adres budynku, budowli lub ich części.

Zwolnienie stosuje się pod warunkiem prowadzenia szczegółowej dokumentacji przez dokonującego dostawy towarów potwierdzającej dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Przykład

Kiedy spółka akcyjna jest zobowiązana złożyć deklarację importową w przypadku kiedy dokonuje importu towarów i korzysta z pojedynczego pozwolenia. Nabyła ona towary z Rosji od importu tych towarów obowiązek podatkowy powstał ostatniego dnia grudnia 2008 roku ? Spółka akcyjna powinna deklarację importową złożyć do 16 lutego. Jednakże deklarację VAT-7 za styczeń złoży ona dopiero dnia 12 lutego. Najpóźniej tego dnia musi również złożyć do naczelnika urzędu celnego deklarację importową.

Zwolnienia w VAT i „pierwsze zasiedlenie”

W art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy wprowadzone zostało zwolnienie od podatku od towarów i usług z tytułu dostawy budynków, budowli lub ich części, jeżeli dostawa jest dokonywana po pierwszym zasiedleniu (koresponduje to również ze zmianą definicji „pierwszego zasiedlenia”). Zmiana ta ma na celu dostosowanie przepisów w tym zakresie do prawodawstwa wspólnotowego. Przyznaje się tym samym podatnikom prawo wyboru opodatkowania tego rodzaju transakcji (dodawane ust. 10 – 11 w art. 43), o ile zostaną spełnione warunki określone tymi przepisami. Taką możliwość przewiduje art. 137 ust. 1 lit. b dyrektywy Rady 2006/112/WE. Zmiana ta związana jest także ze zwolnieniem od podatku nieruchomości niemieszkalnych po pierwszym zasiedleniu.

W art. 43 ust. 1 pkt 10a rozszerza się zwolnienia dla nieruchomości o przypadki, gdy podatnikowi dokonującemu ich dostawy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w stosunku do tych obiektów i gdy podatnik nie ponosił wydatków (z prawem do odliczenia) na ulepszenie nieruchomości, będącej przedmiotem dostawy. Jeżeli jednak podatnik ponosił takie wydatki, to dla zastosowania zwolnienia nie mogą one przekroczyć 30 % wartości początkowej nieruchomości, chyba że podatnik wykorzystywał ulepszoną nieruchomość przez co najmniej 5 lat (ust. 7a). Zmiana w ust. 2 art. 43 ma na celu uniknięcie wątpliwości, co do pojęcia towaru używanego, w przypadku, gdy po wygaśnięciu umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze dochodzi do dostawy tego towaru, w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, będącego przedmiotem takich umów. Uchylenie ust. 6 w art. 43 ustawy jest konsekwencją zmiany definicji „pierwszego zasiedlenia” i przeniesienia istniejących w dotychczasowym ust. 6 rozwiązań do ust. 1 pkt 10a lit. b i ust. 7a artykułu 43.

Deklaracje podatkowe

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 99 ustawy o VAT, podatnicy są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu.

TEZY

I.

Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

II.

Podatnicy, inni niż podatnicy rozliczający się metodą kasową, mogą również składać deklaracje podatkowe, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, najpóźniej do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa.

III.

Podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu dokonuje zawiadomienia, o którym mowa w zdaniu pierwszym, w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczął wykonywanie tych czynności.

IV.

Podatnicy mogą ponownie składać deklaracje podatkowe za okresy miesięczne, nie wcześniej jednak niż po upływie 4 kwartałów, za które składali deklaracje kwartalne, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia złożenia deklaracji podatkowej za pierwszy miesięczny okres rozliczeniowy, jednak nie później niż z dniem upływu terminu złożenia tej deklaracji.

V.

Podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, składają deklaracje podatkowe za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwot powodujące utratę prawa do rozliczania się metodą kasową.

Przepis wprowadza możliwość składania deklaracji kwartalnych przez wszystkich podatników, a nie jak obecnie tylko przez małych podatników. Powyższa regulacja wydłuża również termin na złożenie zawiadomienia o wyborze rozliczania się za okresy kwartalne oraz rezygnacji z rozliczania się w tych terminach. Powyższa zmiana pociąga za sobą zmiany art. 103 ustawy odnośnie obowiązku obliczania i wpłaty podatku.

Podatnicy rozliczający się kwartalnie (inni niż mali podatnicy)są obowiązani do wpłacania zaliczek za pierwszy i drugi miesiąc kwartału w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania podatkowego, wynikającego z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni kwartał. Wprowadza się przy tym możliwość wpłacania zaliczek w wysokości faktycznego rozliczenia (ust. 2f), co pozwala podatnikom uniknąć dużych nadpłat, w sytuacji dużych rozbieżności w wysokości zobowiązań podatkowych w poszczególnych kwartałach.

Przykład

Spółka została pozbawiona możliwości rozliczania za pomocą metody kasowej. Jakie obowiązki będą teraz ciążyły na spółce?

Podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, składają deklaracje podatkowe za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwot powodujące utratę prawa do rozliczania się metodą kasową.

Zapłata podatku

Podatnicy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego.

Podatnicy, inni niż mali podatnicy, są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do wpłacania zaliczek na podatek za pierwszy oraz za drugi miesiąc kwartału w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania podatkowego wynikającej z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni kwartał – w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym z kolejnych miesięcy, za które jest wpłacana zaliczka.

Kwotę należnego zobowiązania podatkowego przyjmuje się za zerową, jeżeli w wyniku rozliczenia za dany kwartał, zobowiązanie takie nie wystąpi lub jeżeli z rozliczenia tego będzie wynikała kwota zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku.

W przypadku podatników, u których w poprzednim kwartale należne zobowiązanie podatkowe było zerowe, nie powstaje obowiązek wpłacania zaliczek na podatek. Podatnik może wpłacić zaliczkę na podatek w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który jest wpłacana zaliczka na podatek.

Przepisy te stosuje się odpowiednio do podatników:

• rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności importu i eksportu towarów, jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej 1 200 000 euro, z tym, że w kwartale, w którym podatnik rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej, nie powstaje obowiązek wpłacania zaliczek;
• którzy w trakcie roku podatkowego przekroczą kwoty, 1 200 000 euro, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności importu i eksportu towarów, kwoty 1 200 000 euro, z tym że wpłata zaliczek obowiązuje od kwartału następującego po kwartale, w którym nastąpiło to przekroczenie.

Podatnicy rozpoczynający dokonywanie rozliczeń za okresy kwartalne, którzy w poprzednim kwartale rozliczali się za okresy miesięczne – zaliczki, wpłacają w pierwszym kwartale, za który będą się rozliczać za okresy kwartalne, w wysokości:

• za pierwszy miesiąc tego kwartału – w wysokości należnego zobowiązania podatkowego za pierwszy miesiąc ostatniego kwartału, w którym rozliczali się za okresy miesięczne,
• za drugi miesiąc tego kwartału – w wysokości należnego zobowiązania podatkowego za drugi miesiąc ostatniego kwartału, w którym rozliczali się za okresy miesięczne.

Podatnicy mogą wpłacać zaliczki w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który wpłacana jest zaliczka, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego. Zawiadomienie należy złożyć najpóźniej z chwilą wpłaty zaliczki za pierwszy miesiąc pierwszego kwartału, od którego zaliczki będą ustalane w wysokości określonej w zdaniu pierwszym, jednak nie później niż z upływem terminu do jej zapłaty.

Podatnik może zrezygnować z metody obliczania zaliczek, nie wcześniej niż po upływie dwóch kwartałów. Za rezygnację z tej metody obliczania wysokości zaliczek uznaje się wpłacenie zaliczki za pierwszy miesiąc kwartału w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania podatkowego wynikającej z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni kwartał.

Inne zwolnienia podatkowe

Zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Jeżeli wartość sprzedaży u podatników zwolnionych od podatku przekroczy 50 000 zł, zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę. Za zgodą naczelnika urzędu skarbowego podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconą od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty zwolnienia, pod warunkiem:

• sporządzenia spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty 50 000 zł oraz
• przedłożenia w urzędzie skarbowym spisu, w terminie 14 dni, licząc od dnia utraty zwolnienia.

Kwotę podatku naliczonego stanowi iloczyn ilości towarów objętych spisem z natury i kwoty podatku naliczonego przypadającej na jednostkę towaru z podziałem na poszczególne stawki podatkowe.

Podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności eksportu i importu towarów jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 50 000 zł. Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę 50 000 zł zwolnienie traci moc z momentem przekroczenia tej kwoty. Opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad wartość określoną w zdaniu pierwszym, a obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej wartości.

Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia jeżeli wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł.

W przypadku gdy między podatnikiem a kontrahentem istnieje związek, który wpływa na wykazywaną przez podatnika w transakcjach z tym kontrahentem wartość sprzedaży w ten sposób, że jest ona niższa niż wartość rynkowa, dla określenia momentu utraty mocy zwolnienia od podatku, uwzględnia się wartość rynkową tych transakcji.

Szczególne procedury dotyczące drobnych przedsiębiorców

W art. 113 ust. 7 umożliwia się podatnikom rozpoczynającym wykonywanie czynności:

• odpłatnej dostawy towarów i odpłatnych świadczeń usług na terytorium kraju;
• eksportu towarów;
• importu towarów;
• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów

– odliczenie kwoty podatku naliczonego z remanentu, w sytuacji, gdy rezygnują oni ze zwolnienia przed miesiącem, od którego zamierzają się rozliczać na zasadach ogólnych.

Uchylenie ust. 8 w art. 113 ma na celu uproszczenie rozliczeń w tym podatku. Brak jest wystarczającego uzasadnienia do dalszego utrzymywania tego przepisu.

Zgodnie ze zmianą przy określaniu, czy podatnikowi prowadzącemu przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającemu funduszami inwestycyjnymi, agentowi lub innej osobie świadczącej usługi o podobnym charakterze, przysługuje prawo do zwolnienia od podatku. W tym wypadku brana jest pod uwagę faktyczna (lub przewidywana – w przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą) wartość prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usług.

Zmiany ust. 9 i 10 w art. 113 ustawy polegają na odniesieniu limitu zwolnienia do okresu prowadzonej działalności gospodarczej zamiast okresu prowadzonej sprzedaży. Okres prowadzenia działalności gospodarczej lepiej charakteryzuje (dla celów określenia zwolnienia) specyfikę danej działalności.

W art. 113 w ust. 11 zaproponowano skrócenie do jednego roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, okresu, po upływie którego podatnicy mogą ponownie korzystać ze zwolnienia podmiotowego w przypadku utraty lub rezygnacji z tego zwolnienia. Nie ma obecnie konieczności dalszego utrzymywania przez 3 lata w systemie VAT podatnika, który osiąga sprzedaż poniżej limitu do zwolnienia. Przy ewentualnym powrocie do zwolnienia podmiotowego, podatnik jest zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego zgodnie z zasadami przewidzianymi w ustawie. Ponadto w art. 113 modyfikacji uległ ust. 12 w kierunku precyzyjnego określenia charakteru powiązań oraz konkretnego wskazania przypadku jego zastosowania, w sytuacji, gdy wystąpią powiązania między podatnikiem zwolnionym i jego kontrahentem, nabywającym od niego towary lub usługi.

Obecnie podatnik zwolniony, który zaniżał transakcje z podmiotami powiązanymi, nie traci zwolnienia od podatku od początku roku, lecz od momentu, w którym przekracza limit uprawniający do zwolnienia, z uwzględnieniem zweryfikowanej wartości transakcji z tymi podmiotami przez odniesienie wartości tych transakcji do wartości rynkowej. Rozwiązanie takie uwzględnia rzeczywisty wpływ zawieranych transakcji z podmiotami powiązanymi na możliwość pozostawania podatnikiem zwolnionym w przeciwieństwie do wyłączenia działającego wstecz, bez względu na okoliczność, czy podatnik w tym okresie „wstecz” w ogóle dokonywał tego rodzaju transakcji.

Wybór zwolnienia podmiotowego z art. 113 ustawy o VAT wyczerpuje dyspozycję art. 91 ust. 7 tej ustawy, który nakłada na podatnika obowiązek zastosowania przepisów o korekcie w sytuacji zmiany prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Wynika tak m.in. z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z roku 2006 (I SA/Lu 777/2006).

Konkluzja

Zasadniczym celem wprowadzonych zmian jest uproszczenie przepisów o podatku od towarów i usług, zniesienie lub zmniejszenie barier i ograniczeń formalnoprawnych wynikających z obecnych uregulowań, w tym również zmiana regulacji postrzeganych przez przedsiębiorców jako przeszkody, które w istotny sposób hamują lub utrudniają prowadzenie działalności gospodarczej. Ponadto zmiany wprowadzone ustawą stanowią wykonanie wyroków Trybunału Konstytucyjnego, które zapadły w 2007 r. w odniesieniu do przepisów o podatku od towarów i usług. Jednocześnie projekt ma na celu dostosowanie przepisów w zakresie podatku od towarów i usług do przepisów dyrektywy Rady 2006/112/WE, wdrożenie dyrektywy Rady 2007/74/WE z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie zwolnienia towarów przywożonych przez osoby podróżujące z państw trzecich z podatku od wartości dodanej i akcyzy oraz dostosowanie przepisów w związku z nowelizacją rozporządzenia (EWG) nr 2454/93 ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 209, poz. 1320).

Przemysław Gogojewicz