Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane są  przez budżet państwa i PFRON za okresy miesięczne przez okres roku, na wniosek  pracodawcy lub  osoby niepełnosprawnej podejmującej działalność gospodarczą. Dowiedz się, jakie zasady obowiązują przy składaniu wniosku o dofinansowanie, a jakie przy rozliczaniu składek na ubezpieczenia społeczne za niepełnosprawnych pracowników i osoby wykonujące pracę nakładczą.

Zasady składania wniosku o dofinansowanie składek przez budżet państwa i PFRON

W przypadku pracodawców złożenie wniosku o dofinansowanie składek polega na wypełnieniu pola 03 bloku III deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Pole to powinno być zaznaczane w każdym przypadku przekazywania deklaracji rozliczeniowej za kolejne okresy miesięczne przez okres 12 miesięcy kalendarzowych, za który przysługiwać będzie dofinansowanie. Z upływem rocznego okresu pracodawca będzie uprawniony do dalszego korzystania z dofinansowania składek, pod warunkiem że w kolejnych deklaracjach rozliczeniowych przekazywanych po upływie 12 miesięcy wykaże w polu 03 blok III deklaracji ZUS DRA właściwy kod wniosku o dofinansowanie. 

Natomiast w przypadku osób niepełnosprawnych podejmujących po raz pierwszy po 1 stycznia 2004 r. działalność gospodarczą – równoznaczne ze  złożeniem wniosku o dofinansowanie składek jest  wykazanie przez niepełnosprawnego odpowiedniego kodu tytułu ubezpieczenia w składanym przez niego zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

W przypadku płatników składek rozliczających i opłacających składki na ubezpieczenia społeczne za niepełnosprawnych pracowników oraz niepełnosprawne osoby wykonujące pracę nakładczą, wniosek o dofinansowanie składek  składany jest poprzez podanie w polu 03 bloku III deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA odpowiedniego kodu wniosku o dofinansowanie składek za osoby niepełnosprawne:

• 0 – płatnik składek nieuprawniony lub niewnioskujący o dofinansowanie składek na podstawie art. 25 ust. 2, 3 lub 3a ustawy,
• 1 – wniosek płatnika składek o dofinansowanie składek za osoby niepełnosprawne ze środków PFRON i budżetu państwa, przysługujące na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy,
• 2 – wniosek płatnika składek o dofinansowanie składek za osoby niepełnosprawne ze środków PFRON i budżetu państwa, przysługujące na podstawie art. 25 ust. 3 ustawy,
• 3 – wniosek płatnika składek o dofinansowanie składek za osoby niepełnosprawne ze środków PFRON, przysługujące na podstawie art. 25 ust. 3a ustawy.

Z uwagi na to, że od 1 stycznia 2004 r. dofinansowanie do składek na ubezpieczenia społeczne ze środków PFRON przysługuje również osobom niepełnosprawnym po raz pierwszy podejmującym działalność gospodarczą, od tej daty obowiązuje nowy kod tytułu ubezpieczenia dla tej grupy ubezpieczonych – 05 60 XX. W tym przypadku złożenie wniosku o dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne  jest dokonywane poprzez złożenie przez osobę niepełnosprawną zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 05 60 XX, zawierającym informację o stopniu niepełnosprawności w szóstym znaku.

Wypełniając deklarację rozliczeniową ZUS DRA płatnik składek wnioskujący o dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne ze środków PFRON i budżetu państwa, powinien wypełnić w bloku III pole 02 „Liczba pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy”. W polu tym należy wpisać liczbę pracowników ustalaną w sposób określony w rozdziale II niniejszego poradnika.

Zasada ustalania daty, od której przysługuje  dofinansowanie składek za niepełnosprawnego pracownika lub nakładcę

Płatnik może uznać za niepełnosprawną wyłącznie osobę, która przedstawiła mu stosowne orzeczenie. Uznanie to następuje od następnego dnia po dniu, w którym płatnik otrzymał wspomniane orzeczenie.  Oznacza to, że dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne przez budżet państwa i PFRON może nastąpić wyłącznie od następnego dnia po dniu, w którym zatrudniony przedstawił płatnikowi składek orzeczenie o ustalonym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności, w przypadku osób w wieku do lat 16.

Przedłożenie płatnikowi składek orzeczenia o ustalonym stopniu niepełnosprawności wiąże się również z koniecznością zmiany stosowanego przez płatnika składek dla danego ubezpieczonego kodu tytułu ubezpieczenia. Zmiana ta powinna być dokonana poprzez wyrejestrowanie ubezpieczonego z ubezpieczeń z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia, a następnie ponowne zgłoszenie do ubezpieczeń z nowym kodem, uwzględniającym na szóstym znaku stopień niepełnosprawności.

Przedstawionej wyżej zasady ustalania daty, od której przysługuje dofinansowanie składek przez budżet państwa i PFRON nie stosuje się w sytuacji, gdy zatrudniony przedkłada kolejne orzeczenia o niepełnosprawności, o które wystąpił z powodu upływu okresu, na jaki wystawiono orzeczenie poprzednie, na podstawie którego płatnik składek korzystał z dofinansowania składek za tego zatrudnionego przez budżet państwa i PFRON. W takim przypadku dofinansowanie przysługuje od dnia, od którego orzeczono stopień niepełnosprawności w kolejnym orzeczeniu, nie wcześniejszego jednak niż dzień, od którego przysługiwało dofinansowanie z tytułu poprzedniego orzeczenia.

Sposób przekazywania  do ZUS informacji o niepełnosprawności osoby zgłoszonej do ubezpieczeń 

Informacja o posiadaniu przez pracownika lub osobę wykonującą pracę nakładczą orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia o niepełnosprawności, w przypadku osób do 16 roku życia, zawarta została w szóstym znaku kodu tytułu ubezpieczenia.

Stopień niepełnosprawności oznaczony jest następująco:

• 0 – osoba nieposiadająca orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub osoba, która posiada orzeczenie i nie przedłożyła go płatnikowi składek,
• 1 – osoba, która przedłożyła płatnikowi składek orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności,
• 2 – osoba, która  przedłożyła płatnikowi składek orzeczenie o umiarkowanym  stopniu niepełnosprawności,
• 3 – osoba, która przedłożyła płatnikowi składek orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• 4 – osoba, która przedłożyła płatnikowi składek orzeczenie o niepełnosprawności wydawane osobom do 16 roku życia.

Przykład 1

Pracodawca zgłasza do ubezpieczeń pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, który przedłożył  orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz ma ustalone prawo do emerytury. Prawidłowym kodem tytułu ubezpieczenia jest: 
01 10  12

Przykład 2

Pracodawca zgłasza do ubezpieczeń pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, który nie przedłożył  orzeczenia o stopniu niepełnosprawności oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty. Prawidłowym kodem tytułu ubezpieczenia jest: 01 10  00

W przypadku utraty (zmiany) stopnia niepełnosprawności, zmiana kodu tytułu ubezpieczenia oraz zmiana zasad finansowania składek następuje od daty, od której ubezpieczony nie posiada już stosownego orzeczenia, bez względu na datę   poinformowania o tym fakcie płatnika składek.

Przykład 3

Pracownik zatrudniony od 1 maja 2004 r. w zakładzie pracy chronionej, zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako osoba nieposiadająca orzeczenia o stopniu niepełnosprawności a także nieposiadająca ustalonego prawa do emerytury lub renty, 31 marca 2005 r.  przedstawił pracodawcy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Oznacza to, że od 1 kwietnia 2005 r. zmienił się kod tytułu ubezpieczenia dla tego pracownika. W celu przekazania odpowiedniej informacji do ZUS, pracodawca powinien złożyć:

• formularz ZUS ZWUA (wyrejestrowanie z ubezpieczeń), w którym  wyrejestrowuje pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 od  1 kwietnia 2005 r. i kodem przyczyny wyrejestrowania  600,
• formularz ZUS ZUA (zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej), w którym  zgłasza pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02 od  1 kwietnia 2005 r. 

Należne za tego pracownika składki za marzec i kwiecień 2005 r. powinny być rozliczone odpowiednio:

• w imiennym raporcie miesięcznym za marzec 2005 r. – z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00,
• w imiennym raporcie miesięcznym za kwiecień 2005 r. – z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02.

Zasady rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby, które stały się niepełnosprawne lub których niepełnosprawność ustała w trakcie miesiąca rozliczeniowego

Jeżeli orzeczenie o uzyskaniu stopnia niepełnosprawności zostanie doręczone przez ubezpieczonego płatnikowi składek w trakcie miesiąca kalendarzowego, to za ten miesiąc, po złożeniu niezbędnych dokumentów (wyrejestrowującego i zgłoszeniowego), płatnik składek powinien uzyskany w danym miesiącu przez ubezpieczonego przychód (stanowiący podstawę wymiaru składek) ustalić proporcjonalnie za okres do dnia przedłożenia przez ubezpieczonego orzeczenia o uzyskaniu stopnia niepełnosprawności oraz za okres od następnego dnia po dniu przedłożenia orzeczenia. Składki powinny zostać rozliczone w odrębnych imiennych raportach miesięcznych (odpowiednio z poprzednim i nowym kodem tytułu ubezpieczenia), z uwzględnieniem – w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA – ich dofinansowania przez budżet państwa i PFRON za tę część miesiąca, za którą dofinansowanie przysługuje.

Przykład 1

Pracownik zatrudniony od 1 maja 2003 r. w zakładzie pracy chronionej, zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako osoba nieposiadająca orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, a także nieposiadająca ustalonego prawa do emerytury lub renty, 17 czerwca 2005 r. przedstawił pracodawcy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Oznacza to, że od 18 czerwca 2005 r. zmienił się kod tytułu ubezpieczenia dla tego pracownika. W celu zgłoszenia zmiany kodu tytułu ubezpieczenia za danego pracownika pracodawca powinien:

• wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 od  18 czerwca  2005 r. i kodem przyczyny wyrejestrowania 600,
• zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02 od  18 czerwca 2005 r.

Należne za tego pracownika składki za czerwiec 2005 r.  powinny być rozliczone odpowiednio w dwóch blokach imiennego raportu miesięcznego:

• w pierwszym bloku imiennego raportu miesięcznego, oznaczonego kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00, powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 1 do 17 czerwca 2005 r., bez prawa do ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u,
• w drugim bloku imiennego raportu miesięcznego, oznaczonego kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02, powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 18 do 30 czerwca 2005 r., z uwzględnieniem ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u.

Rozliczenie składek należnych za tego pracownika za czerwiec 2005 r., przy założeniu że w tym miesiącu osiągnął on przychód w wysokości 900 zł, powinno wyglądać następująco:

W bloku imiennego raportu miesięcznego  z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 510 zł (tj. 900 zł : 30 dni czerwca x 17 dni), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne  – 49,78 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne  – 49,78 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 33,15 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 33,15 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe  – 12,50 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Natomiast w bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02  pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 390 zł (tj. 900 zł : 30 dni czerwca x 13 dni), finansowane przez:

• PFRON – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 38,06 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 38,06 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 25,35 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 25,35 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 9,56 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W bloku imiennego raportu miesięcznego składanego za czerwiec 2005 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02 składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez PFRON powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego, natomiast składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowane przez budżet państwa, w polach przeznaczonych dla składek finansowanych przez płatnika. Składki finansowane przez budżet państwa i PFRON powinny zostać wykazane także w odpowiednich polach składanej za czerwiec 2005 r. deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (przeznaczonych dla składek finansowanych z tych źródeł).

Przykład 2

Pracownik zakładu zatrudniającego mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy  21 kwietnia 2005 r. przedłożył pracodawcy  orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. W okresie do 17 kwietnia 2005 r. pracownik w związku z chorobą przebywał na zwolnieniu lekarskim. W kwietniu uzyskał on przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne  w wysokości 960 zł.  W celu zgłoszenia zmiany kodu tytułu ubezpieczenia za danego pracownika pracodawca powinien:

• wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 od 22 kwietnia  2005 r. i  kodem przyczyny wyrejestrowania 600,
• zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 03 od 22 kwietnia 2005 r.

Należne za tego pracownika składki za kwiecień 2005 r. powinny być rozliczone odpowiednio w dwóch blokach imiennego raportu miesięcznego: 

• w pierwszym bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 1do 21 kwietnia 2005 r., bez prawa do ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u,
• w drugim bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 03 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 22 do 30 kwietnia 2005 r., z uwzględnieniem ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u.

Rozliczenie składek należnych za tego pracownika za kwiecień 2005 r. powinno wyglądać następująco:

W bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 672 zł (tj. 960 zł : 30 dni kwietnia x 21 dni), finansowane przez:

• pracownika  – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 65,59 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 65,59 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 43,68 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe  – 43,68 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 16,46 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej  zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Natomiast w bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 03 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 288 zł (tj. 960 zł : 30 dni kwietnia x 9 dni), finansowane przez:

• PFRON – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 28,11 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 28,11 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 18,72 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe  – 18,72 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 7, 06 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W bloku imiennego raportu miesięcznego składanego za kwiecień 2005 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 03 składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez PFRON powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego, natomiast składka finansowana przez budżet państwa w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez płatnika. Składki finansowane przez budżet państwa i PFRON powinny zostać wykazane także w odpowiednich polach składanej za kwiecień 2005 r. deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (przeznaczonych dla składek finansowanych z tych źródeł).

Zasady rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego niepełnosprawnemu pracownikowi lub nakładcy po wygaśnięciu stosunku pracy lub umowy o pracę nakładczą

W przypadkach gdy wypłata należnego ze stosunku pracy lub pracy nakładczej wynagrodzenia (stanowiącego podstawę wymiaru składek) następuje w miesiącu następującym po ustaniu stosunku pracy lub wygaśnięciu umowy o pracę nakładczą albo w miesiącu późniejszym, pracodawca będzie uprawniony do rozliczenia należnych od wypłaconego wynagrodzenia składek z uwzględnieniem ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u, pod warunkiem że:

• w miesiącu, w którym  ustał stosunek pracy lub umowa o pracę nakładczą pracownik legitymował się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności uprawniającym do dofinansowania, oraz
• w miesiącu, za który są rozliczane składki spełnia on warunki uprawniające go do dofinansowania składek.

Przykład 1

Pracownik z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, zatrudniony w zakładzie pracy zatrudniającym mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, wypowiada umowę o pracę, która ulega rozwiązaniu z dniem 30 kwietnia 2005 r., wynagrodzenie za kwiecień wypłacane jest w maju tego roku.

W opisanym przypadku pracodawca jest uprawniony do dofinansowania składek należnych za tego pracownika za maj 2005 r. z budżetu państwa i PFRON-u. Rozliczenie składek powinno nastąpić w imiennym  raporcie miesięcznym składanym za maj 2005 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 02. Składka na ubezpieczenie emerytalne w części finansowanej przez budżet państwa powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez płatnika, natomiast w części finansowanej przez PFRON – w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego.

Przykład 2

Pracownik o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, zatrudniony w zakładzie pracy zatrudniającym 24 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, wypowiada umowę o pracę, która ulega rozwiązaniu  30 kwietnia 2005 r. Jednocześnie  1 maja 2005 r. zakład pracy zatrudnia dodatkowo dwóch pracowników (wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych ogółem jest niższy niż 6%). Wynagrodzenie za kwiecień wypłacane jest w maju tego roku.

W tym przypadku pracodawca nie ma prawa do dofinansowania składek należnych za maj 2005 r. za byłego niepełnosprawnego pracownika, gdyż w tym miesiącu nie spełnia już warunków określonych w art. 25 ust. 2 albo ust. 3a ustawy o rehabilitacji.

Jeżeli w ostatnim miesiącu zatrudnienia pracownik przedłoży pracodawcy orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub w trakcie tego miesiąca upłynie okres, na który orzeczono stopień niepełnosprawności (uprawniający do dofinansowania należnych za niego składek),  a wynagrodzenie za ten miesiąc wypłacone zostanie w następnym/ych miesiącu/ach, pracodawca będzie uprawniony do dofinansowania składek z budżetu państwa i PFRON-u jedynie w tej części, która zostanie naliczona od ustalonej proporcjonalnie podstawy wymiaru składek, za okres:

• od następnego dnia po dniu przedłożenia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub
• do dnia, do którego  stopień niepełnosprawności był orzeczony.

Przykład 3

Pracownik zakładu pracy chronionej, zatrudniony w okresie od 1stycznia 2001 r. do 31 maja 2005 r., przedłożył płatnikowi w trakcie zatrudnienia orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności. Określony orzeczeniem okres, na który orzeczono stopień niepełnosprawności upłynął 10 maja 2005 r. Z tytułu należnego za maj 2005 r. wynagrodzenia pracownik ten uzyskał w czerwcu tego roku  przychód w wysokości 1600 zł.

W celu zgłoszenia zmiany kodu tytułu ubezpieczenia za danego pracownika w związku z ustaniem niepełnosprawności od 11 maja 2005 r., pracodawca powinien:

• wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 od  11 maja 2005 r. i kodem przyczyny wyrejestrowania  600,
• zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 od  11 maja 2005 r.

Należne za tego pracownika składki za czerwiec 2005 r.  powinny być rozliczone odpowiednio w dwóch blokach imiennego raportu miesięcznego: 

• w pierwszym bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 01 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 1 do 10 maja 2005 r., z uwzględnieniem ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u,
• w drugim bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 00 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 11 do 31 maja 2005 r., bez prawa do dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u.

Rozliczenie składek należnych za tego pracownika za czerwiec 2005 r. powinno wyglądać następująco:

W bloku imiennego raportu miesięcznego  z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 01  pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od kwoty 516,13 zł (tj. 1600 zł : 31 dni maja x 10 dni), finansowane przez:

• PFRON – 1składki na ubezpieczenie emerytalne – 50,37 zł,
• budżet państwa – 1składki na ubezpieczenie emerytalne – 50,37 zł,
• pracownika – 1składki na ubezpieczenia rentowe – 33,55 zł,
• budżet państwa – 1składki na ubezpieczenia rentowe – 33,55 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 12,65 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Natomiast w bloku imiennego raportu miesięcznego  z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 00  pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od kwoty 1083,87 zł (tj. 1600 zł : 31 dni maja x 21 dni), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 105,79 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 105,79 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe  – 70,45 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 70,45 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 26,55 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W bloku imiennego raportu miesięcznego składanego za czerwiec 2005 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 01, składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez PFRON powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego, natomiast składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowane przez budżet państwa, w polach przeznaczonych dla składek finansowanych przez płatnika. Składki finansowane przez budżet państwa i PFRON powinny zostać wykazane także w odpowiednich polach składanej za czerwiec 2005 r. deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (przeznaczonych dla składek finansowanych z tych źródeł).

Zasady rozliczania składek za niepełnosprawnych pracowników  uzyskujących dodatkowe przychody z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych z własnym pracodawcą

W przypadkach gdy pracodawca zawiera umowę o pracę z osobą niepełnosprawną, z którą łączy go stosunek cywilnoprawny nawiązany na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, lub gdy umowa o pracę wygasa w trakcie trwania powyższych umów – powstały z tytułu tych umów przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w okresie po nawiązaniu lub ustaniu stosunku pracy), należy ustalić proporcjonalnie za okres wykonywania zlecenia przed oraz po nawiązaniu/ rozwiązaniu stosunku pracy.

Proporcjonalnego podziału należy dokonać dzieląc uzyskany przychód przez liczbę dni okresu, na jaki była zawarta umowa zlecenia, umowa agencyjna lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, a następnie mnożąc uzyskany wynik przez liczbę dni, w których ubezpieczony pozostawał z pracodawcą równocześnie w stosunku pracy, jak i w stosunku cywilnoprawnym nawiązanym na podstawie powyższych umów.

Tak ustalona część przychodu z tytułu wykonywania umów cywilnoprawnych, w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych powinna być traktowana jako przychód ze stosunku pracy. Dokonując zatem rozliczenia należnych składek pracodawca powinien zsumować osiągnięty w danym miesiącu przez niepełnosprawnego pracownika przychód ze stosunku pracy z częścią przychodu z umowy cywilnoprawnej, ustaloną proporcjonalnie za okres jednoczesnego wykonywania tej umowy oraz umowy o pracę. Od tak ustalonej podstawy wymiaru pracodawca powinien rozliczyć należne składki, z uwzględnieniem zasad finansowania obowiązujących w odniesieniu do pracowników, tj. m.in. z uwzględnieniem możliwości ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u.

Przykład  1

Osoba legitymująca się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zawarła umowę zlecenia z zakładem pracy zatrudniającym mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy na okres od 17 stycznia 2005 r. do 15 lutego 2005 r., wynagrodzenie zostało ustalone w wysokości 1000 zł.  1 lutego 2005 r. z niepełnosprawnym zleceniobiorcą zostaje zawarta dodatkowo umowa o pracę, z miesięcznym wynagrodzeniem 1700 zł. Łączny przychód z tytułu umowy o pracę oraz z umowy zlecenia osiągnięty przez tego ubezpieczonego w  lutym 2005 r. wynosi 2700 zł.
W celu wykazania zmiany kodu tytułu ubezpieczenia za danego ubezpieczonego zleceniodawca powinien:

• wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 02 od 1 lutego 2005 r.,
• zgłosić go, już jako pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 02 od 1 lutego 2005 r.

Należne za tego ubezpieczonego składki za luty 2005 r. powinny być rozliczone odpowiednio w dwóch blokach imiennego raportu miesięcznego:

• w pierwszym bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 02 powinny zostać rozliczone składki należne z tytułu uzyskanego przychodu z umowy zlecenia, ustalonego proporcjonalnie za okres od 17 do 31 stycznia 2005 r.,
• w drugim bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02 powinny zostać rozliczone składki od podstawy wymiaru stanowiącej sumę przychodów ze stosunku pracy i umowy zlecenia (w części ustalonej proporcjonalnie za okres od 1 do 15 lutego 2005 r.), z uwzględnieniem ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u.

Rozliczenie składek za tego pracownika za luty 2005 r. powinno wyglądać następująco:

W bloku imiennego raportu miesięcznego  z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 02 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od kwoty 500 zł (tj. 1000 zł : 30 dni, w których wykonywana była umowa zlecenia x 15 dni stycznia), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 48,80 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 48,80 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe  – 32,50 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 32,50 zł,
• pracownika – składka na ubezpieczenie chorobowe – 12,25 zł,  jeśli jako zleceniobiorca w okresie do 31 stycznia 2005 r.  podlegał on temu ubezpieczeniu,
• pracodawcę – składka na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jeśli przed rozwiązaniem stosunku pracy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia.

Natomiast w bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od kwoty 2200 zł (tj. 1700 zł + 500 zł, przychód z umowy zlecenia ustalony za okres od 1 do 15 lutego 2005 r.), finansowane przez:

• PFRON – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 214,72 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 214,72 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 143 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 143 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 53,90 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W bloku imiennego raportu miesięcznego składanego za luty 2005 r. oznaczonego kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02 składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez PFRON powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego, natomiast składka finansowana przez budżet państwa w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez płatnika. Składki finansowane przez budżet państwa i PFRON powinny zostać wykazane także w odpowiednich polach składanej za luty 2005 r. deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (przeznaczonych dla składek finansowanych z tych źródeł).

Przykład 2

Pracownik legitymujący się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu  niepełnosprawności (orzeczonym na okres do 31 sierpnia 2005 r.) zawiera z własnym pracodawcą zatrudniającym mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy umowę zlecenia na okres od 1 maja do 30 czerwca 2005 r.  Umowa o pracę uległa rozwiązaniu 31 maja 2005 r. Wynagrodzenie z umowy o pracę, jak też z umowy zlecenia zostaje wypłacone w czerwcu 2005 r. Osiągnięty w czerwcu przez tego ubezpieczonego przychód to 4040 zł, z czego 2440 zł stanowi wynagrodzenie z umowy zlecenia, natomiast 1600 zł ze stosunku pracy.

W celu wykazania zmiany kodu tytułu ubezpieczenia za danego pracownika pracodawca powinien:

• wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA  z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 02 od 1 czerwca 2005 r.,
• zgłosić go, już jako zleceniobiorcę, do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA lub tylko do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 02 od  1 czerwca 2005 r.

Należne za tego ubezpieczonego  składki za czerwiec 2005 r. powinny być rozliczone odpowiednio w dwóch blokach imiennego raportu miesięcznego:

• w pierwszym bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 02 powinny zostać rozliczone składki od podstawy wymiaru stanowiącej sumę przychodów ze stosunku pracy i umowy zlecenia (w części ustalonej proporcjonalnie za okres od 1 do 31 maja 2005 r.), z uwzględnieniem dofinansowania składek z budżetu państwa i PFRON-u,
• w drugim bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 02 powinny zostać rozliczone składki od uzyskanego przychodu z umowy zlecenia, ustalonego proporcjonalnie za okres od 1 do 30 czerwca 2005 r.

Rozliczenie składek za tego ubezpieczonego za  czerwiec 2005 r. powinno wyglądać następująco:

W bloku imiennego raportu miesięcznego  z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 02  płatnik powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od kwoty 2840 zł, zgodnie z wyliczeniem: 1600 zł (przychód ze stosunku pracy) + 1240 zł (przychód z umowy zlecenia ustalony za okres od 1 do 31 maja 2005 r., tj. 2440 zł : 61 dni, w których wykonywana była umowa zlecenia x 31 dni maja), finansowane przez:

• PFRON – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne  – 277,18 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 277,18 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 184,60 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 184,60 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 69,58 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Natomiast w bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 02 płatnik powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od kwoty 1200 zł (tj. 2440 zł : 61 dni, w których wykonywana była umowa zlecenia x 30 dni czerwca), finansowane przez:

• zleceniobiorcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 117,12 zł,
• zleceniodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 117,12 zł,
• zleceniobiorcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 78 zł,
• zleceniodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 78 zł,
• zleceniobiorcę – składka na ubezpieczenie chorobowe – 29, 40 zł,  jeśli ubezpieczony już jako  zleceniobiorca przystąpi do ubezpieczenia chorobowego,
• zleceniodawcę – składka na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej zleceniodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,  jeśli już jako zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu.

W bloku imiennego raportu miesięcznego składanego za czerwiec 2005 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 02 składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez PFRON powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego, natomiast składka finansowana przez budżet państwa w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez płatnika. Składki finansowane przez budżet państwa i PFRON powinny zostać wykazane także w odpowiednich polach składanej za czerwiec 2005 r. deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (przeznaczonych dla składek finansowanych z tych źródeł).

Przykład 3

Pracownik zakładu aktywności zawodowej zatrudniony od 1 lipca 2005 r. 10 lipca 2005 r. przedłożył pracodawcy orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności. W lipcu pracownik ten uzyskał od pracodawcy przychód w wysokości 2354 zł, z czego 854 zł stanowiło wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej na okres od 1 czerwca do 31 lipca 2005 r.

W celu wykazania zmiany kodu tytułu do ubezpieczeń za danego ubezpieczonego pracodawca powinien:

• wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 00 od 1 lipca 2005 r. i kodem przyczyny wyrejestrowania 600,
• zgłosić już jako  pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 od 1 lipca 2005 r,
• wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 od 11 lipca 2005 r. i kodem przyczyny wyrejestrowania 600,
• zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 od 11 lipca 2005 r.

Należne za tego pracownika składki za lipiec 2005 r. powinny być rozliczone odpowiednio w trzech blokach imiennego raportu miesięcznego:

• w pierwszym bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 00 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 1 do 30 czerwca 2005 r.,
• w drugim bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 1 do 10 lipca 2005 r., bez prawa do ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u,
• w trzecim bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 11 do 31 lipca 2005 r., z uwzględnieniem ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u.

Rozliczenie składek należnych za tego pracownika za lipiec 2005 r. powinno wyglądać następująco:

W bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 00 płatnik powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 420 zł (tj. 854 zł : 61 dni, przez które wykonywana była umowa zlecenia x 30 dni czerwca), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 40,99 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 40,99 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 27,30 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 27,30 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 10,29 zł, jeśli jako zleceniobiorca w okresie do 30 czerwca 2005 r. podlegał on temu ubezpieczeniu,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jeśli przed nawiązaniem stosunku pracy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia.

W  bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00  pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty  623,87 zł, zgodnie z wyliczeniem:  483,87 zł + 140 zł, gdzie:

• 483,87 zł (przychód ze stosunku pracy ustalony proporcjonalnie za okres od 1 do 10 lipca), tj. 1500 zł : 31 dni lipca x 10 dni,
• 140 zł (przychód z umowy zlecenia ustalony za okres od 1 do 10 lipca), tj. 434 zł (przychód z umowy zlecenia ustalony proporcjonalnie za lipiec – 854 zł : 61 dni, przez które wykonywana był umowa zlecenia x 31) : 31 dni  x 10 dni,
  finansowane przez:
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 60,89 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 60,89 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 40,55 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 40,55 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 15,28 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Natomiast w  bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 1310,13 zł, zgodnie z wyliczeniem: 1016,13 zł + 294 zł, gdzie:

• 1016,13 zł (przychód ze stosunku pracy ustalony proporcjonalnie za okres od 11 do 31 lipca), tj. 1500 zł : 31 dni lipca x 21 dni,
• 294 zł (przychód z umowy zlecenia ustalony za okres od 11 do 31 lipca), tj. 434 zł (przychód z umowy zlecenia ustalony proporcjonalnie za lipiec – 854 zł : 61 dni, przez które wykonywana była umowa zlecenia x 31) : 31 dni x 21 dni, finansowane przez:
• PFRON – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 127,87 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 127,87 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 85,16 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 85,16 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 32,10 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W bloku imiennego raportu miesięcznego składanego za lipiec 2005 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez PFRON powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego, natomiast składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowane przez budżet państwa, w polach przeznaczonych dla składek finansowanych przez płatnika. Składki finansowane przez budżet państwa i PFRON powinny zostać wykazane także w odpowiednich polach składanej za lipiec 2005 r. deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (przeznaczonych dla składek finansowanych z tych źródeł).

W przypadku gdy w danym miesiącu pracownik uzyska obok przychodu ze stosunku pracy również przychód z umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło zawartej z własnym pracodawcą, a umowa powyższa zostanie zawarta przed dniem przedłożenia pracodawcy orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, przychód z tytułu wykonania niniejszych umów nie podlega proporcjonalnemu podziałowi za okres wykonywania umowy przed dniem doręczenia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (lub niepełnosprawności) oraz za okres przypadający po tym dniu, jeżeli okres wykonywania tych umów w całości zawiera się w okresie zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Przykład 4

Pracownik zakładu pracy chronionej zatrudniony od 3 stycznia 2005 r. 8 lutego 2005 r. przedłożył pracodawcy orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności. W lutym pracownik ten uzyskał od pracodawcy przychód w wysokości 2800 zł,  z czego 1300 zł stanowiło wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej na okres od 10 stycznia  do 20 lutego 2005 r.

W celu wykazania zmiany kodu tytułu do ubezpieczeń za danego pracownika pracodawca powinien:

• wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 od 9 lutego 2005 r. i kodem przyczyny wyrejestrowania 600,
• zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 od 9 lutego 2005 r. 

Należne za tego pracownika składki za luty 2005 r. powinny być rozliczone odpowiednio w dwóch blokach imiennego raportu miesięcznego:

• w pierwszym bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia  01 10 00  powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 1 do 8 lutego 2005 r., bez prawa do ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u,
• w drugim bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 powinny zostać rozliczone składki naliczone za okres od 9 do 28 lutego 2005 r.,  z uwzględnieniem ich dofinansowania z budżetu państwa i PFRON-u.

Rozliczenie składek należnych za tego pracownika za luty 2005 r. powinno wyglądać następująco:

W bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 00 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 800 zł (tj. 2800 zł : 28 dni lutego x 8 dni), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 78,08 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 78,08 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 52 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 52 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 19,60 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Natomiast w bloku imiennego raportu miesięcznego z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika naliczone od kwoty 2000 zł (tj. 2800 zł : 28 dni lutego x 20 dni), finansowane przez:

• PFRON – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 195,20 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 195,20 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 130 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 130 zł,
• PFRON  – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 49 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W bloku imiennego raportu miesięcznego składanego za luty 2005 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 01  składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez PFRON powinna zostać wykazana w polu przeznaczonym dla składki finansowanej przez ubezpieczonego, natomiast składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowane przez budżet państwa, w polach przeznaczonych dla składek finansowanych przez płatnika. Składki finansowane przez budżet państwa i PFRON powinny zostać wykazane także w odpowiednich polach składanej za luty 2005 r. deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (przeznaczonych dla składek finansowanych z tych źródeł).

Zasady rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne po uzyskaniu przez płatnika składek statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej

Zakłady pracy chronionej oraz zakłady aktywności zawodowej rozliczają składki na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc kalendarzowy za wszystkich ubezpieczonych w jednym komplecie dokumentów rozliczeniowych, tj. w deklaracji rozliczeniowej oraz w dołączonych do deklaracji imiennych raportach miesięcznych, oznaczając je numerami od 01 do 39.

Wyjątek od podanej wyżej zasady rozliczania składek  stanowi rozliczenie składek za miesiąc kalendarzowy, w trakcie którego płatnik składek uzyskał lub utracił status zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej. W takim przypadku płatnik składek zobowiązany jest złożyć za ten miesiąc dwa komplety dokumentów rozliczeniowych.

W przypadku uzyskania statusu:

• pierwszy (za część miesiąca, kiedy nie posiadał jeszcze statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej) – powinien być oznaczony numerami identyfikatora od 40 do 49, przy czym numer 40 przeznaczony jest dla deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych składanych jako pierwszy komplet za ten miesiąc,  następne numery przeznaczone zostały dla deklaracji i raportów korygujących,
• drugi (za część miesiąca, kiedy posiadał już status zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej) – powinien być oznaczony numerami identyfikatora od 01 do 39, przy czym numer 01 przeznaczony jest dla deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych składanych jako pierwszy komplet za ten miesiąc, natomiast kolejne numery przeznaczone zostały dla deklaracji i raportów korygujących.

W przypadku utraty statusu:

• pierwszy (za część miesiąca, kiedy posiadał jeszcze status zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej) – powinien być oznaczony numerami identyfikatora od 40 do 49, przy czym numer 40 przeznaczony jest dla deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych składanych jako pierwszy komplet za ten miesiąc, natomiast kolejne numery przeznaczone zostały dla deklaracji i raportów korygujących,
• drugi (za część miesiąca, kiedy nie posiadał już statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej) – powinien być oznaczony numerami identyfikatora od 01 do 39, przy czym numer 01 przeznaczony jest dla deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych składanych jako pierwszy komplet za ten miesiąc, natomiast kolejne numery przeznaczone zostały dla deklaracji i raportów korygujących.

W przypadku  gdy płatnik składek, który w trakcie miesiąca kalendarzowego uzyskał lub utracił status zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej, rozliczył należne składki w jednym komplecie dokumentów rozliczeniowych, zobowiązany jest do dokonania korekty dokumentów rozliczeniowych zgodnie z podanym wyżej trybem.

Podstawa wymiaru składek dla poszczególnych ubezpieczonych powinna być obliczona proporcjonalnie do liczby dni, odpowiednio:

• posiadania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej,
• nieposiadania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej.

Przykład 1

Zakład pracy, dotychczas nieuprawniony do dofinansowania składek za zatrudnione osoby niepełnosprawne, od 18 czerwca 2005 r. posiada status zakładu pracy chronionej. A zatem, za okres od 18 czerwca 2005 r. część składek na ubezpieczenia społeczne za pracowników niepełnosprawnych finansuje PFRON oraz budżet państwa.

Jak powinno wyglądać rozliczenie składek za pracownika niepełnosprawnego, który w czerwcu osiągnął przychód w wysokości 900 zł?

W imiennym raporcie miesięcznym składanym z numerami identyfikatora od 40 do 49 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne tego pracownika naliczone od kwoty 510 zł (tj. 900 zł : 30 dni czerwca x 17 dni), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 49,78 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 49,78 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 33,15 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 33,15 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 12,50 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W imiennym raporcie miesięcznym składanym z numerami identyfikatora od 01 do 39 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne tego pracownika naliczone od kwoty 390 zł (tj. 900 zł : 30 dni czerwca x 13 dni), finansowane przez:

• PFRON – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 38,06 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 38,06 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 25,35 zł,
• budżet państwa – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 25,35 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 9,56 zł,
• PFRON – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej skladki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W powyższym imiennym raporcie miesięcznym składki finansowane przez PFRON oraz budżet państwa powinny zostać wykazane w polach przeznaczonych dla składek finansowanych odpowiednio przez ubezpieczonego i płatnika składek, natomiast w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA – w polach przeznaczonych dla składek (na określone ubezpieczenia) finansowanych przez PFRON lub budżet państwa.

Jak powinno wyglądać rozliczenie składek za pracownika, który nie ma orzeczonego stopnia niepełnosprawności, a który w czerwcu także osiągnął przychód w wysokości 900 zł?

W imiennym raporcie miesięcznym składanym z numerami identyfikatora od 40 do 49  pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne tego pracownika naliczone od kwoty 510 zł (tj. 900 zł : 30 dni czerwca x 17 dni), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 49,78 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 49,78 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 33,15 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 33,15 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 12,50 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W imiennym raporcie miesięcznym składanym z numerami identyfikatora od 01 do 39 pracodawca powinien wykazać składki na ubezpieczenia społeczne tego pracownika naliczone od kwoty 390 zł (tj. 900 zł : 30 dni czerwca x 13 dni), finansowane przez:

• pracownika – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 38,06 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenie emerytalne – 38,06 zł,
• pracownika – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 25,35 zł,
• pracodawcę – 1 składki na ubezpieczenia rentowe – 25,35 zł,
• pracownika – składkę na ubezpieczenie chorobowe – 9,56 zł,
• pracodawcę – składkę na ubezpieczenie wypadkowe – w wysokości obliczonej według obowiązującej pracodawcę stopy procentowej składki, ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Fragment pochodzi z opracowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pt. „Szczególne zasady finansowania, rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych” – kwiecień 2005 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych