Barter to najstarszy sposób rozliczenia wymiany handlowej, ponieważ posługiwano się nim powszechnie przed wynalezieniem pieniądza. Jak się jednak okazuje, współpraca barterowa cieszy się popularnością i dzisiaj. Najchętniej korzystają z niej młode firmy oraz osoby zarabiające w Internecie. Sprawdź, na czym polega taka współpraca w praktyce i jakie ma zalety oraz wady.
Na czym polega współpraca barterowa?
Określenie współpraca barterowa nawiązuje bezpośrednio do słowa barter. Warto więc na początku wyjaśnić, co to jest barter. Zgodnie z ogólną definicją jest to nic innego jak handel wymienny lub inaczej bezgotówkowa wymiana towarów i usług. Chodzi więc tutaj o prostą wymianę:
- towaru za towar,
- usługi za usługę,
- towaru za usługę.
Barter był niezwykle popularny przed wynalezieniem pieniądza, gdy ludzie zamiast kupować dobra, po prostu się nimi wymieniali. Przedmiotem takiej wymiany były najczęściej wytwarzane przez nich dobra i usługi, a więc np. rolnik w zamian za podkucie konia ofiarowywał kowalowi zboże.
Dzisiaj w ramach współpracy barterowej wymianie podlegają również towary i usługi. Podobnie też jak kiedyś, istotą takiej wymiany jest to, aby wartość wymienianych dóbr lub usług była w miarę możliwości równoważna. Chodzi bowiem o to, aby żadna ze stron transakcji nie była stratna i aby uniknąć rozliczeń pieniężnych.
Kto dzisiaj decyduje się na współpracę barterową?
Choć w dobie pieniądza barter wydaje się dość archaiczny, tak naprawdę cieszy się sporą popularnością. Współpraca barterowa okazuje się bowiem dość korzystna w wielu sytuacjach.
Najczęściej korzystają z niej podmioty, które nie mają wystarczającej gotówki na zakup określonych towarów lub usług. Są to zatem zazwyczaj nowo powstałe firmy, które nie mają jeszcze stabilnych dochodów i nie mogą liczyć nawet na kredyt firmowy ze względu na brak zdolności kredytowej.
Wyjątkowo silnie barter rozwija się dzisiaj w Internecie, gdzie różne marki oferują swoje produkty w zamian za ich reklamę:
- influencerom,
- blogerom,
- osobom prowadzącym działania marketingowe w mediach społecznościowych.
Taka współpraca barterowa w Internecie daje szansę firmom na wypromowanie swoich produktów lub usług dość niskim kosztem. Decydują się jednak na nią zazwyczaj początkujący blogerzy i influencerzy, którzy z czasem wolą jednak otrzymywać standardowe wynagrodzenie pieniężne za swoje usługi reklamowe.
Współpraca barterowa pod względem formalnym – co warto wiedzieć?
W Polsce zarówno sam barter, jak i nawiązywanie współpracy barterowej, są całkowicie legalne. Należy jednak pamiętać, że każda taka bezgotówkowa wymiana towarów lub usług jest transakcją handlową. Trzeba ją zatem odpowiednio udokumentować oraz rozliczyć.
Współpraca barterowa a umowa
Podstawą współpracy barterowej powinna być pisemna umowa barterowa. Ogólne zasady jej sporządzania znajdziemy w Kodeksie cywilnym. Warto tutaj wiedzieć, że zgodnie z interpretacją Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 19 czerwca 2015 roku (ITPB1/4511–508/15/AK) umowa barterowa:
- jest umową wzajemną, a więc powinna zakładać stosunek ekwiwalentności (równowartości) między świadczeniami stron,
- jest umową nienazwaną, ale z elementami umowy zamiany (tyle że w tym przypadku wymianie mogą podlegać zarówno towary, jak i usługi),
- powinna uwzględniać przepisy o sprzedaży, przy czym w tym przypadku każda ze stron jest równocześnie sprzedawcą i nabywcą.
A co powinna zawierać umowa barterowa? Sformułować można ją tak naprawdę w dowolny sposób. Należy jednak pamiętać, aby zamieścić w niej co najmniej następujące zapisy:
- miejsce i termin zawarcia umowy,
- dane obu stron współpracy barterowej,
- określenie, co jest przedmiotem umowy barterowej, czyli rodzaj i wartość towarów lub usług, które ulegną wymianie,
- termin dostarczenia towarów lub realizacji usług podlegających wymianie,
- inne istotne warunki współpracy,
- wskazanie konsekwencji niewywiązania się z warunków umowy zamiany każdej ze stron,
- warunki odstąpienia od umowy;
- sposób rozstrzygania sporów.
Umowa barterowa powinna być podpisana przez obie strony i wręczona po jednym egzemplarzu każdej z nich.
Współpraca barterowa a podatek
Jako że barter jest formą odpłatnej wymiany handlowej (tyle że bez użycia gotówki), podlega opodatkowaniu. Podejmujące współpracę barterową firmy muszą więc taką transakcję odpowiednio zaksięgować u siebie oraz rozliczyć ją na podstawie faktur VAT.
Z tytułu umowy barterowej należy też odprowadzić zarówno podatek dochodowy, jak i podatek VAT. Podstawą opodatkowania w tym przypadku jest wartość towarów lub usług. Jeśli jest ona równa dla wymienianych dóbr i obowiązuje dla nich ta sama stawka VAT, to transakcja jest neutralna podatkowo. Problem może się pojawić, gdy między tymi parametrami występują różnice. Wówczas bowiem obowiązek podatkowy może powstać tylko po jednej ze stron transakcji.
Jeśli chodzi natomiast o podatek dochodowy, należy go odprowadzić od dochodu, liczonego jako różnica między przychodem a kosztem jego uzyskania. Przy transakcji barterowej przychodem jest więc wartość otrzymanego towaru lub usługi, a kosztem wartość tego wydanego w zamian.
Czy warto zdecydować się na współpracę barterową?
Współpraca barterowa niesie wiele korzyści, ale ma też pewne wady. Poniżej przedstawiamy najważniejsze jej plusy i minusy.
Zalety współpracy barterowej
Do najważniejszych zalet barteru można zaliczyć:
- oszczędność gotówki – można ją przeznaczyć na inne cele np. na rozwój firmy,
- skuteczny sposób na pozyskanie towarów lub usług przy braku dostatecznych zasobów finansowych,
- obniżenie kosztów prowadzenia firmy – bezpośrednia wymiana handlowa nie wymaga angażowania środków np. na reklamę usługi pośredników,
- możliwość pozbycia się nadmiernych zapasów – również tych, na które trudno znaleźć nabywców w normalnym trybie sprzedażowym.
Współpraca barterowa – wady
Jeśli chodzi o wady współpracy barterowej, to najczęściej wśród nich wymienia się głównie te dwie:
- mniejsza popularność barteru od standardowej wymiany gotówkowej – w praktyce więc nie zawsze można znaleźć chętnego na taką współpracę lub wymaga to większego zaangażowania,
- problemy z wyceną wymienianych dóbr – sztuczne ich zaniżanie lub zawyżanie w celu uzyskania ekwiwalentności może być podważone przez urząd skarbowy, a także powodować poczucie pokrzywdzenia przez jedną ze stron.
Współpraca barterowa jest na pewno ciekawym rozwiązaniem. Powinny o niej pomyśleć zwłaszcza nowe firmy cierpiące na niedobór gotówki lub mające problem z nawiązaniem standardowej współpracy z kontrahentami. Należy jednak pamiętać, że dzisiaj dominuje wymiana pieniężna, dlatego barter trzeba traktować bardziej jako rozwiązanie awaryjne lub tymczasowe.