Cykl Edukacyjny: obligacje skarbowe jako bezpieczna forma lokowania oszczędności
Obligacje skarbowe, emitowane przez Skarb Państwa, są uznawane za jedną z bezpiecznych form lokowania oszczędności. Przedstawiamy jak kupić papiery dłużne i jakie produkty są dostępne w ofercie.
Obligacje skarbowe to nic innego jak papiery wartościowe sprzedawane przez Skarb Państwa. Są one uznawane za jedną z zaufanych inwestycji, ze względu na bezpieczeństwo kapitału i odsetek, które są gwarantowane przez Skarb Państwa. Od dłuższego czasu obligatariusz ma do wyboru aż osiem wariantów papierów dłużnych, jednak dwa z nich są dedykowane beneficjentom, którym przysługuje obecnie program „800+”. Zakup obligacji skarbowych jest możliwy zarówno online, jak i w placówce bankowej PKO Banku Polskiego oraz od niedawna Pekao SA.
W praktyce, obligacje skarbowe są emitowane przez Ministra Finansów. Obligatariusz, który kupuje określoną liczbę papierów dłużnych pożycza niejako rządowi kapitał, a resort finansów jest zobowiązany do zwrotu kwoty wraz z należnymi odsetkami. Cena zakupu jednej obligacji w każdym wariancie oferowanym przez Skarb Państwa to 100 zł. Dlatego oferta jest skierowana do każdego.
W dzisiejszym Cyklu Edukacyjnym przedstawiamy szczegółową ofertę detalicznych obligacji skarbowych.
Warto przeczytać: Cykl Edukacyjny: Inwestowanie Oszczędności. Rozpoczynamy serię artykułów o lokowaniu kapitału
Oferta obligacji skarbowych
Obligacje skarbowe oferowane przez Skarb Państwa są aktualizowane co miesiąc. Najczęściej zmienia się ich oprocentowanie. Jeszcze w 2022 roku Ministerstwo Finansów kilkukrotnie w ciągu roku zdecydowało się podnieść oprocentowanie papierów dłużnych. Miało to na celu uatrakcyjnienie oferty obligacji na tle lokat terminowych. Ponadto, w trakcie trwania cyklu podwyżek stóp procentowych wprowadzono obligacje zmiennoprocentowe, zależne od wysokości stopy referencyjnej.
Dzięki wprowadzonym zmianom w 2022 roku, osiągnięto rekord sprzedaży obligacji oszczędnościowych. Skarb Państwa sprzedał detaliczne obligacje skarbowe o wartości 57,1 mld zł. Był to wzrost o 32% w stosunku do 2021 roku. Jednak w ubiegłym roku popularność papierów dłużnych Skarbu Państwa, wraz ze spadkiem inflacji i wstrzymaniu cyklu podwyżek stóp procentowych, zdecydowanie zmalała.
W 2023 roku sprzedano obligacje skarbowe o łącznej wartości 48,7 mld zł. Największą popularnością cieszyły się 4-letnie obligacje indeksowane inflacją.
„2023 rok zamknęliśmy ze sprzedażą na poziomie 48,7 mld zł. Wysokie zainteresowanie obligacjami skarbowymi wynika wprost z ich zalet. Są to niewątpliwie bezpieczne instrumenty, gdyż Skarb Państwa całym swoim majątkiem gwarantuje wypłatę zainwestowanych oszczędności wraz z należnymi odsetkami. Nasze obligacje to również jasne i czytelne zasady dla wszystkich, czyli stała cena bez ukrytych opłat i prowizji. Bogata oferta obligacji oszczędnościowych, która pozwala w elastyczny sposób dopasować strukturę oszczędności do indywidualnych potrzeb każdego oszczędzającego, również została doceniona przez klientów. Nabywcy obligacji lokowali średnio miesięcznie kwoty przekraczające 4 miliardy złotych” – komentuje Jurand Drop, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.
Sprzedaż obligacji skarbowych w 2023 roku
Źródło: Ministerstwo Finansów
Obligacje 3-miesięczne (stałoprocentowe)
Obligacje skarbowe z najkrótszym okresem to 3-miesięczne oferowane ze stałym oprocentowaniem na poziomie 3,00% w skali roku. Oczywiście może ono ulec zmianie, w zależności od decyzji podejmowanych przez resort finansów. Cena sprzedaży jednej obligacji to 100 zł, natomiast wypłata odsetek następuje przy wykupie obligacji, czyli po trzech miesiącach.
Ich symbol to OTS. Oprocentowanie na stałym poziomie sprawia, że kupujący ten wariant zna od razu wysokość odsetek, jakie otrzyma po trzech miesiącach oszczędzania. Po upływie 3 miesięcy, kwota wraz z należnymi odsetkami wpływa na konto nabywcy.
W przypadku, gdy zakupimy obligacje i zdecydujemy się na przedterminowy wykup, można je wycofać po upływie siedmiu dni kalendarzowych od dnia zakupu obligacji i nie później niż dwadzieścia dni kalendarzowych przed dniem ich wykupu. Ze względu na krótki termin zapadalności, klient może to zrobić bez żadnych dodatkowych opłat. Należy złożyć dyspozycję przedterminowego wykupu.
Obligacje roczne (zmiennoprocentowe)
Jest to wariant, który został wprowadzony podczas trwania cyklu podwyżek stóp procentowych w Polsce. Ich oprocentowanie jest zmienne. Wynosi 6,05% w skali roku, w pierwszym miesięcznym okresie odsetkowym. W kolejnych miesięcznych okresach odsetkowych liczone jest jako stopa referencyjna NBP + marża (obecnie 0%). Obecnie główna stopa procentowa w Polsce wynosi 5,75%.
Ich symbol to ROR. Odsetki w tym przypadku są wypłacane co miesiąc na konto nabywcy. Cena jednej obligacji rocznej wynosi 100 zł. Jeżeli obligatariusz będzie chciał przedterminowo wykupić swoje obligacje, może to zrobić. Jednak musi liczyć się z dodatkową opłatą. Wartość narosłych odsetek zostanie pomniejszona o opłatę, której wysokość określona jest w liście emisyjnym danej obligacji. Opłata wynosi 0,50 zł od każdej obligacji rocznej.
Obligacje 2-letnie (zmiennoprocentowe)
2-letnie papiery dłużne również zostały wprowadzone jako odpowiedź na cykl podwyżek stóp procentowych w Polsce. Ich oprocentowanie jest zmienne, oparte o stopę referencyjną NBP. W pierwszym miesięcznym okresie odsetkowym wynosi 6,30% w skali roku. W kolejnych miesięcznych okresach odsetkowych to stopa referencyjna NBP + marża (0,50%).
Ich symbol to DOR. Wypłata odsetek następuje co miesiąc na konto nabywcy. W przypadku decyzji o wcześniejszym wykupie papierów dłużnych, należy ponieść dodatkowe opłaty. Wartość narosłych odsetek zostanie pomniejszona o opłatę, której wysokość określona jest w liście emisyjnym danej obligacji. Opłata wynosi 0,70 zł od każdej obligacji dwuletniej.
Obligacje 3-letnie (stałoprocentowe)
Jest to drugi wariant, oferujący oprocentowanie na stałym poziomie, jednak na dłuższy okres. Wynosi 6,40% przez cały 3-letni okres oszczędzania. Odsetki są wypłacane przy wykupie papierów, natomiast kapitalizacja odsetek jest roczna. W pierwszym roku oprocentowanie jest naliczane od wartości 100 zł, a w kolejnych latach od wartości 100 zł powiększonej o odsetki naliczone za poprzedni rok. Cena sprzedaży jest stała i wynosi 100 zł.
Ich symbol to TOS. Podobnie jak w przypadku 2-letnich obligacji, decydując się na wcześniejszy wykup obligacji skarbowych należy ponieść koszty w wysokości 0,70 gr od każdego papieru.
Obligacje 4-letnie (indeksowane inflacją)
Jest to najpopularniejszy rodzaj obligacji skarbowych, co pokazują dane Ministerstwa Finansów. Oprocentowanie 4-letnich papierów jest zmienne, dodatkowo indeksowane inflacją. W pierwszym roku jest ono stałe i wynosi 6,55%. W kolejnych rocznych okresach odsetkowych to marża na poziomie 1,25% + inflacja. Nie ma kapitalizacji odsetek.
Ich symbol to COI. Cieszą się one popularnością, ponieważ gwarantują zysk powyżej inflacji. Są to stopy wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, przyjmowane dla 12 miesięcy i ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w miesiącu poprzedzającym pierwszy miesiąc danego okresu odsetkowego. W sytuacji gdy stopa inflacji jest ujemna, do ustalania oprocentowania brana jest wartość zerowa.
Odsetki są wypłacane na konto nabywcy po każdym, pełnym roku oszczędzania. Podobnie jak przy obligacjach 3-letnich, wcześniejszy wykup obligacji wiążę się z opłatą w wysokości 0,70 gr od każdego papieru.
Obligacje 10-letnie (indeksowane inflacją)
Podobnie jak przy obligacjach 4-letnich, oprocentowanie jest zmienne, indeksowane inflacją. W pierwszym roku oszczędzania jest ono stałe, na poziomie 6,80%. W kolejnych rocznych okresach odsetkowych: marża 1,50% + inflacja. W pierwszym roku oprocentowanie jest naliczane od wartości 100 zł, a w kolejnych latach od wartości 100 zł powiększonej o odsetki naliczone za poprzedni rok
Ich symbol to EDO. W przypadku skorzystania z możliwości przedterminowego wykupu, wartość narosłych odsetek zostanie pomniejszona o opłatę, która wynosi 2,00 zł od każdej obligacji dziesięcioletniej.
Obligacje 6-letnie (indeksowane inflacją, rodzinne)
Jak wspomnieliśmy, dwa warianty są przeznaczone dla beneficjentów programu „800+”. „Beneficjent programu (beneficjent świadczenia) to osoba, która nabyła prawo do świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tj. uzyskała imienną Decyzję/Informację o przyznaniu środków)” – czytamy na stronie obligacji.
Ich symbol to ROS. Oprocentowanie jest zmienne. Wynosi 6,75% w pierwszym rocznym okresie odsetkowym, w kolejnych rocznych okresach odsetkowych: marża 1,75% + inflacja. Odsetki są kapitalizowane co roku, a ich wypłata następuje dopiero po zakończonym okresie oszczędzania. Opłata za wcześniejszy wykup wynosi 0,70 zł od każdej obligacji sześcioletniej.
Obligacje 12-letnie (indeksowane inflacją, rodzinne)
Ostatni i jednocześnie najdłuższy wariant to 12-letnie papiery dłużne ze zmiennym oprocentowaniem. W pierwszym roku oszczędzania jest ono stałe i wynosi 7,05%. W kolejnych rocznych okresach odsetkowych: marża 2,00% + inflacja, z roczną kapitalizacją odsetek.
Ich symbol to ROD. Po upływie 12 lat od dnia zakupu, kwota równa 100 zł wraz z należnymi odsetkami za każdą obligację wpływa na konto nabywcy lub pozostaje do odebrania na rachunku rejestrowym. Podobnie jak dla 10-letnich papierów, opłata za wcześniejszy wykup od jednej obligacji wynosi 2,00 zł.
Zakup obligacji skarbowych
Możliwości zakupu obligacji skarbowych jest kilka. Nie trzeba mieć konta maklerskiego, aby ulokować swój kapitał w papierach dłużnych. Wszystkie rodzaje obligacji można kupić w oddziałach PKO Banku Polskiego i Punktach Obsługi Klientów Biura Maklerskiego PKO Banku Polskiego. Od niedawna są one dostępne w sieci punktów sprzedaży obligacji Banku Polska Kasa Opieki S.A. i aplikacji mobilnej PeoPay.
Zamiana obligacji skarbowych
Istnieje możliwość zamiany obligacji skarbowych, jeszcze przed ich ostatecznym wykupem. Przy podjęciu takiej decyzji, należy złożyć dyspozycję zamiany, co odbywa się w sposób bezgotówkowy. Można wybrać dowolny wariant z nowej emisji, co oznacza przedłużenie okresu oszczędzania. Złożenie dyspozycji nie wiąże się z dodatkowymi opłatami.
„W przypadku obligacji 1-rocznych, 2-letnich, 3-letnich, 4-letnich i 10-letnich będzie się to wiązało z dodatkową korzyścią. Obligacje, które będziesz kupować w ramach zamiany, będą bowiem kosztowały nie 100 zł, ale np. 99,90 zł lub mniej. A zatem za każdą z nich zapłacisz co najmniej o 10 gr mniej. Będą to wówczas obligacje sprzedawane z dyskontem” – czytamy na stronie obligacji.
Obligacje skarbowe to jedna z najbezpieczniejszych, podstawowych form lokowania kapitału. W kolejnych materiałach będziemy przybliżać inne możliwości inwestowania oszczędności.
