Franczyza w Polsce jest popularnym modelem biznesowym, który umożliwia przedsiębiorcom korzystanie z uznanej marki i sprawdzonego systemu działania. Jest to współpraca franczyzodawcy z franczyzobiorcą oparta na określonych zasadach i warunkach, ustalonych w umowie franczyzowej. Jej rodzaje mogą być różne, od gastronomicznych po usługowe, w grę wchodzi nawet franczyza w domu. Niezależnie od specyfiki branży, korzyści dla przedsiębiorców franczyzy są podobne. Na czym polega działalność franczyzowa i czy się opłaca? Poznaj ABC franczyzy.
Co to jest franczyza? System franczyzowy
Na początek wyjaśnijmy sobie, czym jest franczyza. To model biznesowy, który opiera się na umowie między franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Umowa ta określa warunki współpracy oraz prawa i obowiązki każdej ze stron.
Franczyza umożliwia przedsiębiorcy korzystanie z uznanej marki oraz sprawdzonego systemu działania, co może zwiększyć atrakcyjność oferty dla klientów franczyzobiorców. Dzięki franczyzie przedsiębiorca może skorzystać z doświadczenia marki, co zmniejsza ryzyko prowadzenia działalności.
Franczyza może przybierać różne formy, obejmując różne rodzaje branż, np. franczyza w gastronomii lub franczyza usługowa, a także różne modele biznesowe, takie jak franczyza partnerska czy franczyza systemowa. Współpraca opartej na koncepcji franczyzy często wymaga spełnienia określonych warunków finansowych oraz zobowiązuje do przestrzegania wytycznych franczyzodawcy w zakresie prowadzenia działalności.
Kto może założyć franczyzę?
Franczyza stanowi atrakcyjną opcję dla różnych podmiotów, włączając w to zarówno doświadczonych przedsiębiorców, którzy poszukują nowych możliwości rozwoju, jak i osoby spoza branży, które chcą rozpocząć własny biznes. Trzeba się jednak liczyć z tym, że otwarcie franczyzy zwykle wymaga wniesienia sporego kapitału początkowego, dlatego powinny się tym interesować przede wszystkim osoby, które są w stanie zapewnić odpowiednie finansowanie.
Kluczem do sukcesu w zakładaniu franczyzy jest odpowiednie doświadczenie w prowadzeniu biznesu oraz gotowość do podjęcia się nowych wyzwań, zgodnie z założeniami i wymogami współpracy z daną marką franczyzową.
Warto przeczytać: Bafra Kebab to najczęściej wyszukiwany biznes franczyzowy. Sprawdzamy jak otworzyć własny punkt w zaufanym modelu
Jakie są rodzaje franczyzy?
Franczyza w Polsce może przybierać różną formę. Poniżej przedstawiamy podział franczyzy ze względu na 3 podstawowe kryteria.
Podział ze względu na rodzaj działalności:
- Franczyza dystrybucyjna – w tym przypadku mechanizm franczyzy opiera się na udostępnieniu swojego know-how w zakresie asortymentu towaru oraz wiedzy o jego sprzedaży przez franczyzodawcę. W praktyce franczyzobiorca prowadzi sprzedaż pod szyldem danej marki.
- Franczyza usługowa – założeniem franczyzy jest przekazanie przez franczyzodawcę know-how w zakresie procedur wykonywanych usług. Oznacza to, że franczyzobiorca prowadzi punkt usługowy pod znaną marką.
Podział ze względu na organizację systemu:
- Franczyza bezpośrednia – najprostszy sposób na otwarcie franczyzy. Franczyzodawca i franczyzobiorca zawierają umowę franczyzy, na której podstawie ten pierwszy zobowiązuje się do samodzielnego nadzorowania współpracy oraz pomocy, doradztwa i przeprowadzania szkoleń pracowników, a także promocji i marketingu.
- Franczyza wielokrotna – nawiązując współpracę z marką franczyzy, franczyzobiorca zobowiązuje się do otwierania na określonym obszarze określonej liczby punktów sieci.
- Masterfranczyza – ten model franczyzowy cechuje się wyłącznością franczyzobiorcy na korzystanie z know-how oraz marki sieci na wyznaczonym terenie.
Podział ze względu na rodzaj know-how:
- Franczyza dystrybucji produktu – jest to popularna franczyza, w której udostępniane jest know-how obejmujące wyłącznie asortyment produktów lub usług.
- Franczyza koncepcji działalności – w tym przypadku koncepcja biznesowa opiera się na przekazaniu know-how obejmującego całą koncepcję prowadzenia działalności gospodarczej.
Najważniejsze cechy franczyzy
W istocie system franczyzowy działa tak, że franczyzodawca udziela swoim franczyzobiorcom prawa, jednocześnie nakładając obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją. W ramach umowy franczyzy i w zamian za uiszczanie określonej opłaty dostępne są liczne korzyści dla przedsiębiorców franczyzy.
Dzięki działalności franczyzowej franczyzobiorca ma prawo korzystać z takich elementów jak:
- znak towarowy franczyzodawcy (marki),
- metody prowadzenia działalności gospodarczej,
- systemy postępowania i inne prawa własności intelektualnej lub przemysłowej,
- wiedza techniczna,
- stała pomoc handlowa i techniczna franczyzodawcy.
Umowa franczyzowa – jak wygląda?
Powiedzieliśmy już sobie, że zasady współpracy między franczyzodawcą a franczyzobiorcą reguluje umowa franczyzy. Czym cechuje się taka umowa? Przede wszystkim jest to umowa niemająca prawnego unormowania (umowa nienazwana), a więc jej postanowienia opierają się na zasadzie swobody umów. W praktyce znaczy to tyle, że jest pełna swoboda w zakresie kształtowania jej treści i doboru kontrahenta.
Są jednak pewne elementy, które powinna zawierać umowa, aby model franczyzowy działał prawidłowo. Do takowych należą m.in.:
- definicja kluczowych pojęć występujących w treści umowy,
- postanowienia dotyczące zawarcia umowy,
- prawa i obowiązki obu stron,
- określenie zasad rozwiązania umowy.
Warto przeczytać: Franczyza McDonald’s. Jakie wymagania należy spełnić przed otwarciem własnej restauracji?
Co obejmuje pakiet franczyzowy?
Dzięki współpracy z marką franczyzy, po podpisaniu umowy, otrzymuje się pakiet zawierający sposób prowadzenia danej działalności gospodarczej. Pakiet franczyzowy zawiera przede wszystkim szereg uprawnień, ale i obowiązków. Składa się z takich elementów jak:
- koncepcja prowadzenia działalności gospodarczej,
- usługi franczyzodawcy na rzecz franczyzobiorcy,
- prawa ochronne,
- zobowiązania do prowadzenia działań marketingowych,
- opłaty na rzecz franczyzodawcy,
- obowiązek zachowania poufności,
- uprawnienia do kontroli.
Pakiet systematyzuje współpracę partnerską, na jego podstawie każda ze stron umowy wie, co do niej należy.
Zalety i wady prowadzenia franczyzy
Mechanizm franczyzy, choć ma wiele zalet, to nie pozostaje bez wad. Rozważając taki model prowadzenia działalności, trzeba wziąć pod uwagę zarówno jedne, jak i drugie. Jakie są korzyści franczyzy?
- sprawdzony system biznesowy,
- znana marka,
- wsparcie franczyzodawcy,
- szkolenia,
- mniejsze koszty na reklamę i marketing,
- ograniczenie ryzyka wejścia na rynek.
Z kolei do wad franczyzy należą:
- stały nadzór ze strony franczyzodawcy,
- konieczność podporządkowania się,
- opłaty franczyzowe,
- zbiorcza odpowiedzialność,
- kontrola i kary,
- brak możliwości kształtowania własnej marki,
- ryzyko nieprzedłużenia umowy.
Opłacalność franczyzy – koszty i zarobki z franczyzy
Chcąc dowiedzieć się, czy działanie na warunkach franczyzy nam się opłaci, trzeba starannie przeanalizować koszty i potencjalne zarobki z tego modelu biznesowego. Do kosztów franczyzy zaliczają się m.in. opłaty wstępne, opłaty miesięczne czy inne zobowiązania finansowe.
Założenie franczyzy, czy to franczyzy z Żabką, czy franczyzy w gastronomii, wiąże się z więc koniecznością poniesienia kosztów na jej rozkręcenie. Trudno jest ponadto określić zarobki, jakie taka działalność docelowo przyniesie. Czasami mogą one sięgać kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Warto wcześniej zorientować się, jak to wygląda w przypadku innych podmiotów franczyzy.
Franczyza w Polsce – czy jest bezpieczna?
W naszym kraju funkcjonuje ponad 1300 marek franczyzowych, a liczba umów między partnerami wynosi ok. 100 tysięcy. Wszystkie marki znaleźć można w katalogu franczyz. Popularne franczyzy w Polsce to np. McDonald’s, KFC, Subway, Pizzeria Da Grasso, Żabka, Rossmann i wiele innych.
Pojawia się jeszcze pytanie, czy taki system partnerski jest bezpieczny? Warto wiedzieć, że w Polsce od 2000 r. działa Polska Organizacja Franczyzodawców zrzeszająca franczyzodawców, którzy zobowiązali się przestrzegać Europejskiego Kodeksu Etyki Franczyzy. Koncept franczyzowy jest jednym z najbezpieczniejszych rozwiązań w dziedzinie biznesu.