Fakt, że jest się pomysłodawcą marki nie daje pełnej ochrony dla jej wykorzystywania. Prawa autorskie okazują się być w tym wypadku niewystarczające. Rozwiązaniem problemu jest rejestracja znaku towarowego.(foto: ingimage).
O ile tworzenie marek przychodzi polskim przedsiębiorstwom łatwo, o tyle ze świadomością zabezpieczenia swoich praw bywa różnie. Zdarza się, że przedsiębiorcy inwestują w opracowanie nazwy, logotypu, koncepcji komunikacji a rezygnują z zabezpieczenia swoich praw do znaku. Sytuację tę porównać można do kupienia domu, gdy nowy właściciel płaci za nieruchomość a nie dba już o to by umowa była w formie aktu notarialnego. W praktyce transakcja sprzedaży nie dochodzi do skutku.
Rejestracji marki dokonuje się w Urzędzie Patentowym. Wnioskodawca może zdecydować o zakresie rejestracji (wybiera klasy towarów i usług, w których chce uzyskać ochronę) oraz obszarze terytorialnym (Polska lub Unia Europejska). Marki, które są zastrzeżone można łatwo rozpoznać. Posiadają zazwyczaj przy logotypie charakterystyczny znak w postaci litery R zamkniętej w kole (®). To najczęściej spotykana forma znaku – graficzna lub słowno-graficzna. Możliwości zabezpieczenia znaku jest jednak więcej.
Słowny znak towarowy
Zgodnie z polskim prawodawstwem, rejestracji podlegać może słowo. To najszersza forma ochrony dla stworzonej marki i w naszej ocenie najbardziej praktyczna. Logo może przecież z czasem ewoluować a ochrona marki cały czas będzie aktualna. Rejestracja słownego znaku towarowego podlega jednak dodatkowym obostrzeniom, które definiują warunki jakie musi spełnić słowo by mogło zostać zarejestrowane. Przede wszystkim nie można zarejestrować słowa istniejącego lub opisującego przeznaczenie oraz cechy charakterystyczne dla danej kategorii produktów lub usług. Dla przykładu – przedsiębiorca który chciałby zarejestrować słowo „żarówka” uzyska odmowę, ponieważ słowo to istnieje i definiuje rodzaj produktu. Z tego też powodu, uzyskanie rejestracji w postaci słownego znaku towarowego jest trudniejsze i nie zawsze możliwe.
Słowno-graficzny znak towarowy
Rejestracja ta polega na zgłoszeniu słowa wraz z jego identyfikacją graficzną w postaci logotypu. Znak słowno-graficzny chroni więc określony sposób zapisu znaku. Zazwyczaj jest stosowany jeśli w innej klasie towarów lub usług istnieje zarejestrowany inny znak graficzny posiadający jednak tę samą nazwę. Urząd dopuszcza wówczas możliwość ochrony prawnej takiego znaku, pod warunkiem że nie dochodzi do konfliktu w zakresie klasyfikacji towarów lub usług. Z uwagi na olbrzymią ilość znaków towarowych, jest to najczęściej stosowana forma rejestracji.
Graficzny znak towarowy
Oprócz nazwy ochronie podlegać może również identyfikacja wizualna. W przypadku marek mogą być to elementy układów graficznych np. etykiety produktowe. Jest to szczególnie istotne w przypadku zaistnienia sytuacji, gdy dochodzi do prób podrobienia produktu przez nieuczciwą konkurencję. Przykładem uniwersalnego znaku graficznego, nie powiązanego z żadnym produktem, a stanowiącego element rozpoznawczy firmy, może być np. maskotka firmy Michelin. Rzadko spotykaną formą ochrony może być również zastrzeżenie koloru.
Warunkiem jest jednak wskazanie na kolor, który nie jest stosowany w danej branży, a jego barwa musi być wyraźnie odróżniana od pozostałych. Jeśli więc w danej branży dominującym kolorem jest niebieski, rejestracja jednego z jego odcieni będzie problematyczna. Dobrym przykładem jest tutaj marka Milka, której liliowy kolor w sposób charakterystyczny odróżnia markę od innych producentów wyrobów cukierniczych.
Przestrzenny znak towarowy
Ochronie jako znak towarowy podlegać może również opakowanie lub kształt produktu. Przykładem przestrzennego znaku jest szklana butelka Coca-Coli czy też opakowanie kremu NIVEA (rejestracja w 1934 roku!). Znaki przestrzenne są najczęściej rejestrowane w branży dóbr szybko rotujących (FMCG) – spożywczej i kosmetycznej. Warto również zwrócić uwagę na przemysł monopolowy, gdzie kształt i kolor opakowania produktu pozwala jasno odróżnić go od innych, co ułatwia w praktyce klientowi odnalezienie go na sklepowej półce. Rola przestrzennych znaków towarowych będzie rosła z uwagi na praktyczny zakres jej wykorzystania i skuteczną ochroną przed podrabianiem produktów.
Dźwiękowy znak towarowy
Jednym z najpopularniejszych dźwiękowych znaków towarowych stosuje marka Intel. Dźwięk ten można usłyszeć praktycznie w każdej reklamie radiowej reklamującej sprzęt komputerowy z procesorami tej firmy.
Jak widać, zakres ochrony marki może być dostosowywany i rozszerzany w miarę potrzeb rozwoju marki i narzędzi jakimi dysponuje. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza gdy marka notuje dynamiczny rozwój i rozszerza swoją obecność. W przypadku firm rozpoczynających działalność pozycja zgłoszenia znaku towarowego powinna stanowić jeden z podstawowych elementów każdego biznesplanu – w myśl powiedzenia, kto nie ma pieniędzy powinien podwójnie szacować ryzyko i zabezpieczać to co już posiada.
Marcin Setlak