Młodociani pracownicy. Kiedy można ich zatrudnić i na jakich zasadach?
Zatrudnianie młodocianych pracowników jest ściśle regulowane przepisami prawa pracy, które mają na celu ochronę zdrowia, bezpieczeństwa i edukacji tej grupy wiekowej. Kodeks pracy określa warunki, na jakich młodociani mogą być zatrudniani, w tym minimalny wiek, rodzaje dopuszczalnych prac oraz wymagania dotyczące przygotowania zawodowego.
Przepisy przewidują również szczególne zasady dotyczące czasu pracy, wynagrodzenia młodocianego oraz warunków BHP, które mają zapewnić młodocianym bezpieczne i sprzyjające ich rozwojowi środowisko pracy. Dzisiaj omówimy szczegółowe regulacje prawne dotyczące zatrudniania młodocianych, prawa i obowiązki pracodawców oraz praktyczne aspekty związane z organizacją pracy młodocianych pracowników.
Młodociani pracownicy a Kodeks pracy
Kodeks pracy w Polsce szczegółowo reguluje zasady zatrudniania młodocianych pracowników, określając minimalny wiek zatrudnienia oraz warunki, jakie muszą być spełnione, aby młodociany mógł podjąć pracę. Przepisy te nakładają na pracodawców obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz zakazują zatrudniania młodocianych przy pracach szczególnie niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia.
Dodatkowo młodociani mogą być zatrudniani głównie w celu przygotowania zawodowego, a ich czas pracy nie może kolidować z obowiązkami szkolnymi i nie może przekraczać określonej liczby godzin dziennie. W ten sposób Kodeks pracy chroni prawa młodocianych, zapewniając im odpowiednie warunki do nauki i pracy.
Chcąc zatrudnić młodocianego pracownika, trzeba zrobić to zgodnie z prawem. Dlatego wyjaśnimy sobie teraz, kim właściwie jest młodociany pracownik. Jest to osoba, która ukończyła 15, a nie przekroczyła 18 lat.
Można zatrudnić tylko młodocianych, którzy:
- ukończyli szkołę podstawową,
- przedstawią świadectwo lekarskie potwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Warto przeczytać: Informacja o warunkach zatrudnienia – czym jest i co powinna zawierać?
Na czym polega przygotowanie zawodowe?
Przygotowanie zawodowe polega na kształceniu młodocianych pracowników w konkretnym zawodzie poprzez naukę teoretyczną oraz praktyczną w miejscu pracy, co umożliwia im zdobycie niezbędnych kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Proces ten jest ściśle regulowany przepisami prawa, które określają warunki i ramy czasowe takiej formy kształcenia, mając na celu harmonijny rozwój zawodowy młodocianych.
Przygotowanie zawodowe młodocianych może odbywać się poprzez:
- naukę zawodu,
- przyuczenie do pracy.
Jaki rodzaj pracy może wykonywać młodociany?
Młodociani pracownicy mogą być zatrudniani głównie w celu przygotowania zawodowego, czyli nauki zawodu, która stanowi integralną część ich edukacji. Proces ten, określony przepisami kodeksu pracy, obejmuje praktyczną naukę zawodu w zakładzie pracy, gdzie taki pracownik może być przyuczony do wykonywania konkretnych zadań zawodowych, pod warunkiem zapewnienia bezpiecznych warunków pracy oraz przestrzegania wymiaru czasu pracy i przerw określonych w regulaminie pracy. Możliwe jest także zatrudnienie młodocianego pracownika w ramach umowy o pracę do wykonywania lekkich prac.
Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych. Wyjątek stanowią osoby, które ukończyły 16 lat, a wykonywanie takiej pracy jest im potrzebne w celu przygotowania zawodowego.
Wykaz prac wzbronionych obejmuje prace:
- związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym,
- wymuszoną pozycją ciała,
- zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu,
- w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych.
Młodociani pracownicy – jakie trzeba zapewnić im warunki pracy?
W okresie nauki zawodu pracodawca powinien zapewnić młodocianemu pracownikowi odpowiednie warunki pracy, w tym przede wszystkim opiekę i pomoc niezbędną do przystosowania się do właściwego wykonywania pracy. W tym miejscu należy też wyraźnie podkreślić, że młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom społecznym dokładnie na takich samych zasadach jak inni pracownicy. Dodatkowo pracodawca musi prowadzić ewidencję młodocianych pracowników.
Ochrona zdrowia młodocianego i czas pracy
Przepisy kodeksu pracy precyzyjnie określają maksymalny wymiar czasu pracy młodocianego, uwzględniając potrzeby edukacyjne i fizyczne tej grupy wiekowej. Zgodnie z prawem pracownik młodociany może pracować ograniczoną liczbę godzin dziennie oraz ma zagwarantowane regularne przerwy, co ma na celu zapewnienie bezpiecznych i zdrowych warunków pracy.
Istotne jest również, że w okresie nauki zawodu, pracodawca musi zapewnić młodocianemu pracownikowi odpowiednie wsparcie oraz możliwość rozwoju w warunkach bezpiecznych i odpowiednich dla jego wieku.
Ile godzin może pracować młodociany pracownik? W okresie kształcenia zawodowego w ramach przygotowania do wykonywania zawodu młodociani pracownicy nie mogą pracować więcej niż 8 godzin na dobę (nieletni do 16. roku życia – max. 6 godzin). Trzeba pamiętać, że do czasu pracy wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.
Pracownik młodociany a nadgodziny. Nie wolno zatrudniać młodocianych pracowników w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pora nocna w przypadku tej grupy wiekowej przypada pomiędzy godzinami 22:00 a 6:00.
Przerwy w pracy młodocianego pracownika. Powiedzieliśmy już sobie, ile godzin może pracować młodociany i czy może wykonywać nadgodziny, to jeszcze warto dodać kilka słów o przerwach. W przypadku gdy czas pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny na dobę, należy wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut. Przerwa ta jest wliczana do czasu pracy.
Ile dni urlopu ma młodociany pracownik?
W ramach umowy o pracę młodociany ma prawo do wypoczynku w wymiarze:
- 12 dni roboczych (po 6. miesiącach pracy),
- 26 dni roboczych (po 1. roku pracy),
- 20 dni roboczych w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat, jeśli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.
Dodatkowo pracodawca powinien udzielić młodocianego w czasie ferii szkolnych bezpłatnego urlopu w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy.
Umowa o pracę dla osoby młodocianej
Młodocianego w celu nauki zawodu zatrudnia się na umowę o pracę na czas nieokreślony. Dokument ten powinien uwzględniać takie elementy jak:
- rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),
- czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
- sposób dokształcania teoretycznego,
- wysokość wynagrodzenia.
Wynagrodzenie pracownika młodocianego
Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie. Informację o jego wysokości podaje co kwartał GUS. Daną kwotę uwzględnia się od pierwszego dnia następnego miesiąca. Przykładowo wynagrodzenie pracownika młodocianego w pierwszej połowie 2024 roku w ramach przyuczenia do wykonywania określonej pracy wynosiło nie mniej niż 7% wynagrodzenia bazowego, tj. 503,65 zł.
Najważniejsze korzyści zatrudniania pracowników młodocianych
Wbrew pozorom zatrudnienie młodocianych niesie za sobą sporo korzyści dla pracodawcy. Jedną z kluczowych zalet jest możliwość kształtowania nowych pracowników zgodnie z wymaganiami i oczekiwaniami firmy już od wczesnych etapów ich kariery zawodowej.
Młodociani pracownicy często wnoszą również świeże spojrzenie i nowe pomysły, które mogą przyczynić się do innowacyjności i rozwoju przedsiębiorstwa. Dodatkowo zatrudnienie młodocianych może być postrzegane pozytywnie przez społeczność i klientów, co przyczyni się do budowania pozytywnego wizerunku firmy jako pracodawcy odpowiedzialnego społecznie.
Warto przeczytać: Najniższa krajowa, a koszty pracodawcy. Co warto wiedzieć w tym temacie?
-
„Musimy inwestować więcej, aby nie zostać skansenem Europy” – Adam Radzki, anioł biznesu
-
„BeeSpeaker jest aplikacją dostępną globalnie, mamy płacących użytkowników z 68 państw na świecie” – Bartosz Pieślak, współzałożyciel startupu
-
Praca na etacie i działalność gospodarcza, czyli jak efektywnie połączyć etat z własnym biznesem?
