Fundusze Europejskie a inwestycje w Polsce. Jak unijne środki podniosły stopę inwestycji nad Wisłą?

Fundusze Europejskie mają bezpośredni wpływ na wysokość oraz strukturę inwestycji w Polsce. Jak w ostatnich latach strumień środków płynący z unijnych programów w ramach polityki spójności wpłynął na inwestycje nad Wisłą?

Cele polityki spójności realizowane są w ramach trzech głównych funduszy. Należą do nich Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny oraz oraz Fundusz Społeczny. Te trzy filary unijnej polityki w bezpośredni sposób przekładają się na inwestycje.

Fundusze Europejskie = większe inwestycje publiczne

Dzięki unijnym funduszom powstają owe drogi, mosty, oczyszczalnie ścieków i inne obiekty infrastrukturalne. To bezpośrednio wpływa na poziom inwestycji publicznych. Jednocześnie projekty zaplanowane i finansowane ze środków europejskich realizowane są również przy udziale firm będących w rękach prywatnych. W efekcie polityka spójności bezpośrednio wpływa także na poziom inwestycji sektora prywatnego.

Nie można także pominąć wpływu Funduszy Europejskich na poziom wzrostu gospodarczego. Unijne wsparcie pośrednio przyczynia się do podniesienia polskiego PKB oraz zwiększenia kapitałów publicznych i prywatnych. Zrealizowane przedsięwzięcia infrastrukturalne poprawiają warunki do rozwoju gospodarczego. Efekt ten działa także po okresie napływu unijnych środków.

Inwestycje publiczne działają, ale jest problem

Mimo dużych środków na politykę spójności, które zaabsorbował nasz kraj stopa inwestycji nie osiągnęła zakładanego poziomu. Warto jednak podkreślić, że wniosek ten dotyczy sektora prywatnego. W Polsce udział inwestycji publicznych w PKB jest na podobnym poziomie jak w innych krajach regionu.

Wyzwaniem pozostaje natomiast relatywnie niski poziom inwestycji prywatnych. Jeżeli weźmiemy pod uwagę wyłącznie inwestycje publiczne, których stymulowanie jest kluczowym kanałem oddziaływania funduszy europejskich. Dzięki funduszom spójności stopa inwestycji sektora rządowego i samorządowego znacznie wzrosła. W 2020 r. była o 1,66 p.p. wyższa niż w 2004 r. Dzięki funduszom spójności Polska wreszcie zaczęła rozwijać publiczną infrastrukturę, czego bardzo brakowało przed rokiem 2004.

Co z tymi inwestycjami prywatnymi?

Analiza wpływu polityki spójności na sektor prywatny nie może jednak zakończyć się prostym stwierdzeniem, że Fundusze Europejskie nie mają pozytywnego wpływu na inwestycje tego sektora. Problem jest bardziej złożony niż ma to miejsce w przypadku inwestycji publicznych.

Według szacunków resortu Funduszy i Polityki Regionalnej relacja inwestycji do PKB byłaby jeszcze niższa, gdyby nie unijne środki. W hipotetycznym wariancie bez Funduszy Europejskich stopa inwestycji wyniosłaby w Polsce w 2020 r. zaledwie 14,7 proc. To oznacza, że nad Wisłą wskaźnik ten byłby o 2,5 pkt proc. niższy od osiągniętego