Rozdzielność majątkowa a intercyza. Czy przedsiębiorca powinien podpisać intercyzę?

Kwestie majątku bywają drażliwe – jest tak zarówno w przypadku relacji firmowych, jak i osobistych. Czy intercyza, podpisywana między przyszłymi małżonkami chroni przedsiębiorcę? I czy rozdzielność majątkowa a intercyza to zawsze to samo?

Rozdzielność majątkowa – czym jest majątek wspólny?

Majątek to ogół dóbr materialnych i niematerialnych, nabytych w ciągu życia przez daną osobę. Nie będąc w związku małżeńskim, posiada się tylko majątek osobisty.

W trakcie trwania małżeństwa, między dwójką osób powstaje tak zwana wspólność majątkowa. Oznacza to, że od momentu wejścia w związek małżeński, wszystko, co zostało nabyte w trakcie jego trwania przez każdą ze stron, jest wspólne, a dobra pozostają niepodzielne. W efekcie, w związku małżeńskim mamy w Polsce do czynienia z trzema rodzajami majątku:

• majątkiem osobistym żony,
• majątkiem osobistym męża,
• majątkiem wspólnym.

W skład majątku wspólnego wchodzą środki finansowe na wspólnym rachunku, czy na przykład funduszu emerytalnym. Także wszystkie środki trwałe, jak samochody, sprzęty, czy dzieła sztuki, nabyte podczas wspólnego życia. Kwestie majątku wiążą się także z podatkami – w przypadku małżeństwa, zobowiązania podatkowe dotyczą majątku samego podatnika, ale także majątku wspólnego.

Czym jest rozdzielność majątkowa?

Wielu przedsiębiorców, aby zabezpieczyć się przed odpowiedzialnością za potencjalne długi, powstałe w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej jednego z małżonków, podpisuje przed zawarciem małżeństwa dokument o rozdzielności majątkowej, zwany potocznie intercyzą. Jeśli dokument taki nie zostanie podpisany, w przypadku powstania długów w ramach prowadzenia działalności, osoba egzekwująca zadłużenie będzie mogła sięgnąć do całości lub części majątku wspólnego małżonków.
Czym tak naprawdę jest rozdzielność majątkowa? To stan, określony w intercyzie, w którym powstaje rozdzielność, między majątkiem obydwu małżonków. Oznacza to, że po podpisaniu dokumentu, każde z małżonków odpowiada za swój własny majątek. W przypadku powstania zobowiązań finansowych po stronie jednego z nich, wierzyciel nie ma prawa sięgnąć do majątku wspólnego.

Czy intercyza i rozdzielność to to samo?

Jak już zostało wspomniane, sama rozdzielność majątkowa to status, któremu podlegają małżonkowie po podpisaniu intercyzy. Natomiast intercyza nie zawsze jest dokumentem, stwierdzającym rozdzielność. Może ona mieć także inny cel. Intercyza to z definicji umowa małżeńska, która reguluje relacje między małżonkami. Może ona ustanowić rozdzielność, ale także rozszerzyć, lub w jakiś sposób ograniczyć wspólność ustawową.

Intercyza jest więc potoczną nazwą na rozdzielność majątkową, ale w istocie może także sprawić, że prawa małżonków do wspólnego majątku będą rozszerzone. Zgodnie z prawem, intercyza musi zostać spisana w formie aktu notarialnego, a podpisać ją musi oboje małżonków. Może zostać zawarta przed zawarciem związku małżeńskiego. Tak dzieje się najczęściej, ale także w trakcie trwania małżeństwa, lub też po jego zakończeniu.

Zawarcie intercyzy – w jaki sposób chroni majątek przedsiębiorcy?

Intercyza podpisywana jest przez przedsiębiorców w celu zabezpieczenia majątku wspólnego przed potencjalnymi wierzycielami, jeśli w trakcie działalności jednego z małżonków powstałyby długi. Jeśli dokument nie zostanie podpisany, w sytuacji dochodzenia do odzyskania powstałego długu, kluczowe jest wyrażenie pisemnej zgody na zaciągnięte zobowiązania przez jednego z małżonków. Jeśli taka zgoda miała miejsce, kontrahent w trakcie dochodzenia do odzyskania swoich należności ma prawo do ich wyegzekwowania. Zarówno z majątku osobistego dłużnika, a także całego majątku wspólnego. Oczywiście, wierzyciel nie może w takim przypadku sięgnąć do majątku osobistego małżonka. Jeśli jednak taka zgoda nie została podpisana, wierzyciel może sięgnąć tylko do niektórych elementów majątku wspólnego dłużnika.

W przypadku podpisania intercyzy, w ramach której powstaje rozdzielność majątkowa, wierzyciel może egzekwować długi tylko i wyłącznie w oparciu o majątek dłużnika – majątek wspólny, oraz zasoby osoby, będącej z przedsiębiorcą w związku małżeńskim pozostają nieruszone.

Aby małżonek mógł powołać się na intercyzę w kontekście sprawy o odzyskanie długów, wymagane jest spełnienie dwóch warunków. Po pierwsze, zadłużenie musi powstać już po podpisaniu intercyzy. Po drugie o fakcie zawarcia intercyzy, potencjalny wierzyciel musi zostać powiadomiony najpóźniej w chwili, w której zobowiązanie powstało.

Intercyza – rodzaje

Jak już zostało wspomniane, nie każda intercyza to jednocześnie rozdzielność majątkowa. Istnieje kilka rodzajów intercyz. Są to:

• intercyza rozszerzająca wspólność majątkową,
• umowa ograniczająca wspólność majątkową,
• intercyza ustanawiająca rozdzielność majątkową, najczęściej stosowana przez przedsiębiorców,
• intercyza z wyrównaniem dorobków

Każdy z dokumentów wiąże się z innym wachlarzem praw i obostrzeń, dotyczących majątku wspólnego małżonków. Aby ochronić swój majątek przed potencjalnym ryzykiem, najczęściej wybiera się intercyzę ustanawiającą rozdzielność majątkową.

Czy rozdzielność majątkowa musi być wpisana do CEIDG?

Zasadniczo, każdy przedsiębiorca, wpisany do CEIDG, powinien wprowadzić do rejestru informację, o zawartej intercyzie małżeńskiej. W kontekście późniejszego odzyskiwania należności przez dłużnika, wątpliwości budzi tutaj fakt, czy w przypadku takiego wpisu, potencjalny kontrahent zostaje automatycznie poinformowany o fakcie powstania intercyzy.

W przypadku przedsiębiorców, widniejących w CEIDG nie istnieje jednak zapis, który odpowiedzialnością za niedoczytanie owej informacji obarczałby kontrahentów. Natomiast w KRS jest już zapisane, że nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu w KRS. Jeśli jednak kontrahent jest wierzycielem firmy, zapisanej tylko w CEIDG, przedsiębiorca taki ma obowiązek dodatkowo poinformować kontrahenta o fakcie podpisanej przez niego intercyzy przed podjęciem z nim relacji biznesowej.

Koszty intercyzy

Jak już zostało wspomniane, aby intercyza była ważna, musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Jeśli chodzi o koszty intercyzy, niebagatelne znaczenie ma forma jej zawarcia. Rozdzielność majątkowa może być podpisana polubownie, ale także na drodze sądowej. W drugim przypadku jest to możliwe tylko z ważnych powodów. W przypadku polubownego zawarcia intercyzy, maksymalny koszt sporządzenia aktu notarialnego to 400 złotych. Do tej opłaty doliczyć trzeba 23% podatku VAT, oraz opłatę za wydanie odpisu aktu notarialnego. Choć stawki są zróżnicowane, sporo notariuszy obniża koszty intercyzy, na przykład samodzielnie płacąc podatek VAT.

W przypadku intercyzy, zawartej na skutek postępowania sądowego, do kosztów doliczyć należy opłatę od pozwu o ustanowienie przymusowej rozdzielności majątkowej. Jest to 200 złotych, plus oczywiście koszty sądowe.

Czy podpisanie intercyzy jest na stałe?

Choć intercyza ustanawiająca rozdzielność jest poważnym dokumentem, nie musi wiązać małżonków na całe życie. Co prawda intercyza, podpisana przed lub już w trakcie trwania małżeństwa, stanowi o rozdzielności majątkowej przez cały okres trwania związku małżeńskiego. Jednak można ją unieważnić w dowolnym momencie. W trakcie trwania małżeństwa można także zmieniać warunki umowy. Co ważne, każda zmiana lub też unieważnienie rozdzielności majątkowej, musi zostać podpisana w formie aktu notarialnego, aby miała moc prawną. Intercyza nie działa wstecz – jej ważność, a co za tym idzie ochrona majątku wspólnego, liczona jest od momentu podpisana dokumentu.

Intercyza jest dokumentem formalnym, bardzo często podpisywanym przez przedsiębiorców w celu ochrony majątku wspólnego. W przypadku potencjalnych długów narażony jest w tym przypadku tylko majątek jednej strony. Natomiast warto jeszcze raz podkreślić, że przedsiębiorca, który podpisał intercyzę, ma obowiązek poinformować o tym swojego kontrahenta przed wejściem z nim w relację biznesową.