Prowadząc działalność gospodarczą jednocześnie zobowiązujemy się do spełniania obowiązków wobec prawa pracy, prawa handlowego, gospodarczego i innych. Dostosowanie naszych zachowań do przepisów prawnych wiąże się również z ponoszeniem kosztów materialnych. Nawet jeżeli prowadzimy indywidualną działalność gospodarczą, to i tak ciąży na nas obowiązek opłacania wszelkich składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz podatku do urzędu skarbowego, czyli zachowujemy się dokładnie tak, jakbyśmy zatrudniali samych siebie.
Gdy na wszystko nie wystarcza
W przypadku, kiedy firma zaczyna przynosić na tyle korzyści, abyśmy mogli zatrudnić kogoś jeszcze, zaczyna się problem z utrzymaniem pracownika. Nie zawsze jednak udaje się przewidzieć prognozy dotyczące popytu na nasz produkt czy usługi oraz przebicie konkurencji. Nierzadko zdarza się tak, że przychodu nie wystarcza na wszystko. Czasami dzieje się to kosztem składek pracowniczych, które albo przesuwają się w terminie albo „przypadkowo” zapomina się ich zapłacić.
Za naruszenie przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych (czyli zdrowotnych, emerytalnych, rentowych, składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych itp.) wobec nierzetelnych płatników składek mogą być zastosowane przez ZUS następujące sankcje w różnej postaci, zależnej od sposobu naruszenia przepisów prawa. Poniżej zostały one wymienione, a szczegółowe omówienie tych sankcji znajda państwo w kolejnych artykułach poświęconych tej tematyce.
Sankcje
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zastosować wobec przedsiębiorstwa kary w postaci:
- kary grzywny w wysokości do 5 tys. zł,
- dodatkowej opłaty sięgającej do 100 % należnych składek,
- odsetek za zwłokę,
- przymusowej egzekucji administracyjnej i sądowej,
Ponadto ZUS może złożyć wnioski o:
- ogłoszenie upadłości płatnika,
- zabezpieczenie na majątku dłużnika,
- wykluczenie z postępowania o zamówienia publiczne,
- niewydanie lub unieważnienie paszportu,
Wszystkie te sankcje są określone zgodnie z odpowiedzialnością wynikająca z przepisów kodeksu karnego. Za dokonane czyny odpowiada nie tylko dana osoba prawna ale także osoby trzecie określone w art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Według tego artykułu stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej regulujące zasady odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania płatnika składek.
Odpowiedzialni za długi
O odpowiedzialności osoby trzeciej ZUS orzeka w drodze decyzji. Egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji może być wszczęta dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku płatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Za zobowiązania dłużnika odpowiadają osoby wskazane poniżej:
- Małżonek pozostającego w związku małżeńskim, jeśli stosunkami majątkowymi rządzi ustrój wspólności ustawowej odpowiada majątkiem wspólnym. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia lub wyłączenia wspólności ustawowej nie odnoszą się do należności powstałych przed dniem:
a) zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,
b) uprawomocnienia się orzeczenia sądu o zniesieniu ustawowej wspólności majątkowej.
- Rozwiedziony małżonek płatnika składek odpowiada całym swoim majątkiem, solidarnie z byłym małżonkiem, za zaległości powstałe w czasie trwania wspólności ustawowej. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do wysokości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Nie obejmuje ona odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
- Członek rodziny płatnika odpowiada całym swoim majątkiem, za zaległości z tytułu składek wynikające z takiej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współpracował z płatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z tego tytułu. Za członków rodziny uważa się zstępnych (dzieci, wnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie itd.), rodzeństwo, małżonków zstępnych (synowa, zięć itd.), osoby pozostające w stosunku przysposobienia oraz pozostające z płatnikiem w faktycznym pożyciu (konkubinat). Odpowiedzialność ta jest ograniczona tylko do wysokości uzyskanych korzyści. Spod tej odpowiedzialności wyjęte są osoby, którym płatnik płacił alimenty.
- Nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz nabywca środka trwałego ujętego w ewidencji albo wykazie środków trwałych, którego wartość w dniu zbycia wynosi w 2003 r. co najmniej 14 173,62 zł, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z płatnikiem za powstałe, do dnia nabycia, zaległości z tytułu składek związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zakres odpowiedzialności jest ograniczony do wartości nabytego przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub środka trwałego.
- Osoba, za której zgodą płatnik posługuje się lub posługiwał jej imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą w celu zatajenia faktu prowadzenia przez siebie działalności gospodarczej lub jej rzeczywistych rozmiarów i przez to uszczupla należności z tytułu składek. Dotyczy to okresu prowadzonej działalności, podczas którego powstały te zależności.
- Wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, nie będący akcjonariuszem, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami za zaległości spółki lub wspólników z tytułu składek wynikające z działalności spółki. Dotyczy to również byłego wspólnika spółki, jeśli wynikające z jej działalności zaległości powstały w okresie, gdy był on wspólnikiem.
- Członkowie jej zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej, jeśli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Od odpowiedzialności tej członek zarządu może zostać zwolniony, jeżeli wskaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo też udowodni, że niezgłoszenie tego wniosku nie wynikało z jego winy bądź też wskaże mienie, za pomocą którego można pokryć powstałe zaległości.
W myśl art. 118 Ordynacji podatkowej decyzji o odpowiedzialności osób trzecich nie można wydać, jeśli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość z tytułu składek, upłynęło 5 lat. Po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym została wydana decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej następuje przedawnienie zobowiązania wynikającego z powyższej decyzji.