Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wymierzyć nierzetelnemu płatnikowi składek, oprócz odsetek za zwłokę, opłatę dodatkową. Podstawą do ustalenia takiej kary jest niepłacenie bądź zaniżanie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, oraz zdrowotne i składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Pracy.
Kiedy opłata dodatkowa?
W przypadku powyżej określonych niedociągnięć płatniczych względem ZUS, organ ten może wymierzyć (niezależnie od odsetek za zwłokę) dodatkową opłatę w wysokości do 100 % nieopłaconych w terminie składek (art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Podana wysokość tej sankcji jest pojęciem bardzo nieprecyzyjnym, brak jej sformalizowanych kryteriów. Jak dotąd nie wiadomo na jakiej postawie orzeka się o konkretnej wysokości omawianej sankcji. Sformułowanie „do 100 %” daje dużą możliwość manipulacji tym rodzajem kary.
W przypadku zaistnienia sytuacji wymierzenia kary za niepłacenie składek w postaci opłaty dodatkowej, organ ścigający, czyli w tym przypadku ZUS, wydaje pisemną decyzję, co do której przysługuje płatnikowi możliwość odwołania się do sądu. Płatnik musi zostać zapoznany z tą decyzją.
Sankacja mimo, że w terminie
Zdarzają się przypadki, w których na płatnika składek zostaje nałożona opłata dodatkowa mimo uregulowania składek w należnym terminie. Tutaj przyczyną mogą być nieścisłości wynikające ze zbyt późnego doręczenia rozliczenia do ZUS bądź też jeżeli podane przez niego dokumenty zawierają błędy i nieprawidłowości (np. pomyłka w rozliczeniu, choć faktyczna składka została zapłacona). Taką sytuację dopuszcza art. 47 ust. 10c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
W momencie zaistnienia takiej sytuacji organ rentowy (ZUS) ustala dodatkową opłatę, której maksymalną wysokość określa iloczyn stawki odsetek (określonej przepisami kodeksu cywilnego, ustalonej w stosunku rocznym) oraz kwoty składek wynikającej ze złożonego po terminie lub błędnego dokumentu płatniczego, imiennego raportu miesięcznego lub deklaracji rozliczeniowej albo kwoty określonej w złożonym po terminie lub błędnym zleceniu płatniczym (art. 47 ust. 10d ustawy).
W tym samym artykule ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dn. 13 października 1998 r. w ustępie 10h określono, iż w przypadku jeśli błędne lub nieprawidłowo złożone dokumenty dotyczą ubezpieczonego będącego członkiem otwartego funduszu emerytalnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien przekazać na jego konto w funduszu cześć pobranej opłaty.