Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących

Składki na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą finansują w całości sami ubezpieczeni. Zasada ta, od 1 stycznia 2004 r. nie dotyczy osób niepełnosprawnych, podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą. Dowiedz się, jak wylicza się podstawę wymiaru składek, ich wysokość oraz jakie są zasady finansowania składek na ubezpieczenie społeczne.

Podstawa wymiaru składek

W myśl art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

Należy pamiętać, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe została ograniczona w skali roku. Z art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika bowiem, że roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Z obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2007 (MP nr 90, poz. 951) wynika, że kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2007 r. wynosi 78 480,00 zł. W 1999 r. kwota ta wynosiła 50 375,22 zł, w 2000 r. – 54 780,00 zł, w 2001 r. – 62 940 zł, w 2002 r. – 64 620,00 zł, w 2003 r. – 65 850,00 zł, w 2004 r. – 68 700,00 zł, w 2005 r. – 72 690 zł, w 2006 r. – 73 560,00 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jeżeli więc osoba podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym np. od początku miesiąca, a do ubezpieczenia chorobowego przystępuje w trakcie tego miesiąca, nie zmniejsza się podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe nie stosuje się ograniczenia górnej rocznej podstawy wymiaru składek, które obowiązuje dla podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jednak podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących podlega odpowiedniemu zmniejszeniu za miesiąc, w którym nastąpiło objęcie ubezpieczeniami lub ich ustanie, jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca. Wówczas kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Uzyskana w wyniku podzielenia liczba nie podlega zaokrągleniu (bez względu na liczbę miejsc po przecinku, jaką wskazuje użyta przez płatnika składek maszyna licząca), powinna zostać pomnożona w takiej postaci, w jakiej została wyliczona. Dopiero po przemnożeniu należy dokonać zaokrąglenia ustalonej podstawy wymiaru składek do pełnych groszy, przyjmując iż dokonuje się zaokrąglenia z uwzględnieniem trzeciego miejsca po przecinku. Obliczoną podstawę wymiaru składek należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę – jeżeli końcówka jest równa lub wyższa od 0,50 grosza, albo w dół – jeżeli końcówka jest niższa od 0,50 grosza.

Case studies

Przykład 1

Najniższa podstawa wymiaru składek za luty 2002 r. wynosiła 1228,37 zł. Działalność gospodarcza była prowadzona przez 25 dni. Została ona rozpoczęta 4 lutego 2002 r.

Sposób obliczenia, w przypadku zastosowania maszyny liczącej z ustawionymi 3 miejscami po przecinku:

1228,37 zł : 28 (liczba dni miesiąca) = 43,870 zł
43,870 zł x 25 (liczba dni podlegania ubezpieczeniom) = 1096,750 zł
Po zaokrągleniu najniższa podstawa wymiaru składki za część miesiąca wynosi 1096,75 zł.

Sposób obliczenia w przypadku zastosowania maszyny liczącej z ustawionymi 6 miejscami po przecinku:

1228,37 zł : 28 (liczba dni miesiąca) = 43,870357 zł
43,870357 zł x 25 (liczba dni podlegania ubezpieczeniom) = 1096,758(925) zł
Po zaokrągleniu najniższa podstawa wymiaru składki za część miesiąca wynosi 1096,76 zł.

Przedstawiona wyżej zasada zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek ma zastosowanie także w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (art. 18 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 150, poz. 1248) wprowadzono nowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, które rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej po dniu wejścia w życie tej ustawy (tj. nie wcześniej niż 25 sierpnia 2005 r.). Przy czym do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą zalicza się także osoby, które po dopełnieniu obowiązku uzyskania odpowiedniego wpisu, zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej, w ramach tej działalności wykonują wolny zawód (o którym mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych) oraz osoby, które działalność gospodarczą prowadzą w ramach spółki cywilnej.

Zgodnie z powołaną ustawą, dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej po 24 sierpnia 2005 r., w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, tj. w 2005 r. 254,70 zł (30% x 849 zł), a w 2006 r. – 269,73 zł (30% x 899,10 zł). Podana zasada ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie ma jednak zastosowania do osób, które:

• już prowadzą działalność lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Oznacza to, że prawa do deklarowania do podstawy wymiaru składek kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia nie ma np. osoba uprzednio ubezpieczona jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, podejmująca prowadzenie działalności gospodarczej i wykonująca na rzecz osoby, z którą uprzednio współpracowała, w ramach obecnie prowadzonej działalności te same czynności, które wykonywała jako osoba współpracująca, o ile współpraca odbywała się w ramach stosunku pracy.

Ponadto należy pamiętać, że warunek nie wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy dotyczy nie tylko pierwszego dnia prowadzenia działalności ale całego 24-miesięcznego okresu. Oznacza to, że od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy (także wtedy, gdy moment ten następuje np. po upływie kilku miesięcy od rozpoczęcia prowadzenia działalności) następuje utrata prawa do ulgi.

Składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie opłacają również m.in. osoby, które już prowadzą (wykonują czy są wspólnikami) lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej:

• prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
• wykonywały działalność twórczą lub artystyczną,
• prowadziły działalność gospodarczą w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne bądź z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• były wspólnikami jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich.

Osoby te opłacają składki od zadeklarowanej kwoty nie niższej od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Inaczej przedstawia się sytuacja osób, które rozpoczynają prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski i podlegają obecnie ustawodawstwu polskiemu, a które uprzednio (w okresie po 30 kwietnia 2004r.) prowadziły taką działalność na terenie innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. W myśl bowiem art. 14d Rozporządzenia 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, osoba prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium innego państwa członkowskiego, jest traktowana tak jakby prowadziła swą działalność zawodową na terytorium tego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo określono, zgodnie z przepisami tego Rozporządzenia, jako właściwe. Zatem prowadzenie działalności pozarolniczej na terytorium innego państwa członkowskiego UE w okresie po 30 kwietnia 2004r. nie pozbawia osoby zainteresowanej prawa do deklarowania do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, o ile dla tej działalności, przez cały okres jej prowadzenia, polskie ustawodawstwo nie było właściwe. Działalności tej nie uznaje się bowiem za działalność prowadzoną na terenie Polski.

Należy pamiętać, że składki od kwoty nie niższej od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia opłacają osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, także wtedy, gdy współpracują z osobą prowadzącą działalność gospodarczą opłacającą składki od kwoty nie niższej od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 2

Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 1 września 2005 r. Jest to pierwsza działalność pozarolnicza tej osoby i działalności nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego pracowała do 31 grudnia 2004 r. Od 1 września 2005 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z tytułu prowadzenia działalności nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 3

Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 1 września 2005 r. Od 1 lutego 2005 r. podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako wspólnik spółki jawnej. Od 1 września 2005 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z wybranej działalności (jako wspólnika spółki jawnej lub jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą) nie może być niższa od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Przykład 4

Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 1 grudnia 2005 r. Od 1 września 2005 r. podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Od 1 września 2005 r. do 30 listopada 2005 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby jako wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być niższa od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Od 1 grudnia 2005 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z wybranej działalności (jako wspólnika lub jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą) również nie może być niższa od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Przykład 5

Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 15 września 2005 r. Wcześniej do 1 września 2000 r. włącznie prowadziła pozarolniczą działalność. Przerwa w prowadzeniu działalności wyniosła 59 miesięcy kalendarzowych. Od 15 września 2005 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie może być niższa od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Ustalając podstawę wymiaru składek za wrzesień 2005 r. należy uwzględnić zapis art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym zapisem (jak to zostało wyjaśnione powyżej), w przypadku objęcia ubezpieczeniami w trakcie miesiąca kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Przykład 6

Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 15 września 2005 r. Do 31 sierpnia 2000 r. prowadziła pozarolniczą działalność. Przerwa w prowadzeniu działalności wyniosła 60 miesięcy kalendarzowych. Od 15 września 2005 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie może być niższa od 30 % minimalnego wynagrodzenia. Ustalając podstawę wymiaru składek za wrzesień 2005 r. należy uwzględnić zapis art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym zapisem, w przypadku objęcia ubezpieczeniami w trakcie miesiąca kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Przykład 7

Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 1 września 2005 r. Działalność wykonuje na rzecz trzech kontrahentów, w tym na rzecz byłego pracodawcy, u którego była zatrudniona do 30 czerwca 2005 r. i na rzecz którego wykonywała w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Od 1 września 2005 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie może być niższa od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Przykład 8

Osoba podjęła prowadzenie swojej pierwszej działalności gospodarczej – stała się wspólnikiem spółki cywilnej 1 września 2005 r. Spółka działa już od 1 stycznia 2005 r. i nie wykonuje działalności na rzecz byłego pracodawcy tej osoby. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 9

Osoba podjęła prowadzenie swojej pierwszej działalności gospodarczej – stała się wspólnikiem spółki cywilnej 1 września 2005 r. Do 31 sierpnia 2005 r. osoba była pracownikiem tej spółki. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 10

Osoba podjęła prowadzenie swojej pierwszej działalności gospodarczej 1 września 2005 r. Działalności tej nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy. Od 1 października 2005 r. stała się również wspólnikiem spółki cywilnej, która także nie wykonuje działalności na rzecz byłego pracodawcy tej osoby. Osoba zgłosiła się i podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu rozpoczętej 1 września 2005 r. indywidualnej działalności gospodarczej. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 11

Osoba podjęła prowadzenie swojej pierwszej działalności gospodarczej 1 września 2005 r. Działalności tej nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy. Od 1 października 2005 r. osoba ta stała się wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Osoba zgłosiła się i podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu rozpoczętej 1 września 2005 r. działalności gospodarczej. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 12

Osoba podjęła prowadzenie swojej pierwszej działalności gospodarczej 25 sierpnia 2005r. Działalności tej nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia za okres od 25 sierpnia 2005r. do 31 sierpnia 2007r. (24 miesiące kalendarzowe).

Przykład 13

Osoba podjęła prowadzenie swojej pierwszej działalności gospodarczej 1 grudnia 2005r. Działalności tej nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia za okres od 1 grudnia 2005r. do 31 sierpnia 2007r. (24 miesiące kalendarzowe).

Przykład 14

Polski obywatel prowadził działalność gospodarczą na terenie Hiszpanii do 30 września 2005r. Ubezpieczeniom społecznym podlegał w Hiszpanii. Od 1 października 2005r. prowadzi w Polsce ten sam/lub inny rodzaj działalności gospodarczej na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i w Polsce podlega ubezpieczeniom społecznym. Od 1 października 2005r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z tytułu prowadzonej działalności nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 15

Hiszpański obywatel prowadził działalność gospodarczą na terenie Hiszpanii do 30 czerwca 2006r. Ubezpieczeniom społecznym podlegał w Hiszpanii. Od 1 lipca 2006r. prowadzi ten sam/lub inny rodzaj działalności gospodarczej na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w Polsce i w Polsce podlega ubezpieczeniom społecznym. Od 1 lipca 2006r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 16

Polski obywatel prowadził działalność gospodarczą na terenie Niemiec od 1 stycznia 2006r. do 30 czerwca 2006r. Jednocześnie w okresie tym był zatrudniony w Polsce na podstawie umowy o pracę. Zgodnie zatem z art. 14c(a) Rozporządzenia 1408/71 podlegał polskim przepisom ubezpieczeniowym. Od 1 lipca 2006r. w Polsce prowadzi tylko działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Od 1 lipca 2006r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie może być niższa od 60% przeciętnego wynagrodzenia. Do działalności prowadzonej w Niemczech miały bowiem zastosowanie polskie przepisy w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Wysokość składek

Wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ustalona została w formie stóp procentowych, jednakowych dla wszystkich ubezpieczonych.

Obecnie stopy procentowe na poszczególne ryzyka ubezpieczeniowe osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących wynoszą:

• na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru,
• na ubezpieczenia rentowe – 13% podstawy wymiaru,
• na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru,
• na ubezpieczenie wypadkowe do 31.12.2002 r. – 1,62% podstawy wymiaru, a od 1.01.2003 r. do 31 marca 2006 r. – od 0,97% do 3,86% podstawy wymiaru, od 1 kwietnia 2006r. od 0,90% do 3,60% podstawy wymiaru.

Należne kwoty składek na ubezpieczenia społeczne podlegają zaokrągleniu do pełnych groszy w górę, jeżeli końcówka jest równa lub wyższa od 0,50 grosza lub w dół, jeżeli jest niższa od 0,50 grosza.

Od 1 stycznia 2003 r. płatnicy składek samodzielnie ustalają stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe stosownie do przepisów ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673).

Składkę na ubezpieczenie wypadkowe obliczoną od 1,80% podstawy wymiaru (tj. 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności) opłacają płatnicy:

• podlegający wpisowi do rejestru REGON i zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych,
• niepodlegający wpisowi do rejestru REGON (bez względu na liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego).

Płatnicy podlegający wpisowi do rejestru REGON i zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalają w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której płatnik należy wg PKD (rozporządzenie Rady Ministrów z 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności – Dz.U. nr 128, poz. 829 z późn. zm.) ujętego w rejestrze REGON na dzień 31 grudnia roku poprzedniego. Płatnicy składek zgłoszeni od 1 stycznia grupę działalności ustalą wg PKD ujętego w rejestrze REGON na dzień, w którym stali się płatnikami składek.

Stopę procentową składki dla grup działalności określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu wypadków przy pracy… (Dz.U. nr 200, poz. 1692, nr 203, poz. 1720) zmienione rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 marca 2006r. (Dz.U. nr 42, poz. 283).

Przykład 17

Na podstawie dwóch pierwszych cyfr kodu z zaświadczenia o nadaniu numeru REGON płatnik ustalił, że należy do grupy działalności oznaczonej kodem PKD – DD Produkcja drewna i wyrobów z drewna. Stopa procentowa określona dla tej grupy działalności wynosi 3,06. Tym samym tyle wynosi składka na ubezpieczenie wypadkowe dla wszystkich ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu u tego płatnika składek.

Płatnicy podlegający wpisowi do rejestru REGON i zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, którzy przed terminem opłacania składki nie otrzymali zaświadczenia o wpisie do rejestru REGON, opłacają składkę zaliczkowo w wysokości 1,80% podstawy wymiaru (tj. 50% najwyższej stopy procentowej). Po otrzymaniu zaświadczenia płatnicy są zobowiązani skorygować stopę procentową składki wraz z dokumentami rozliczeniowymi.

Szczegółowe zasady ustalania składek na ubezpieczenie wypadkowe zawiera poradnik pt. Ustalanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe za okres od 1 stycznia 2003 r., który jest dostępny na stronach internetowych ZUS oraz w formie papierowej w oddziałach ZUS.

Płatnicy składek przekazują do dnia 31 stycznia danego roku za rok poprzedni informację ZUS IWA. Za rok 2003 informację ZUS IWA płatnicy przekazywali do 31 stycznia 2004 r., a za rok 2004 do 31 stycznia 2005 r.

Informację ZUS IWA za dany rok kalendarzowy zobowiązani są przekazać płatnicy, którzy łącznie spełniają następujące warunki:

• byli zgłoszeni nieprzerwanie w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe od dnia 1 stycznia do 31 grudnia roku, za który składana jest informacje, i co najmniej 1 dzień w styczniu następnego roku,
• w roku, za który składana jest informacja, zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych,
  · byli wpisani do rejestru REGON w dniu 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA.

Szczegółowe wyjaśnienia zawiera poradnik Zasady składania i wypełniania informacji o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe ZUS IWA.

Począwszy od roku składkowego obejmującego okres od 1 kwietnia 2006r. do 31 marca 2007r. stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatników składek, którzy przekazali informacje ZUS IWA za trzy kolejne ostatnie lata kalendarzowe jest ustalana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zawiadomienie o jej wysokości Zakład będzie przekazywał płatnikom w terminie do 20 kwietnia danego roku. Pozostali płatnicy składek nadal będą samodzielnie ustalać stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Zasady finansowania składek

Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Z zastrzeżeniem, że od 1 stycznia 2004 r. osobom niepełnosprawnym, podejmującym po raz pierwszy działalność gospodarczą, składki na ubezpieczenia społeczne finansuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na zasadach określonych w art. 25 ust. 3b ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Począwszy od 30 grudnia 1999 r. osoba prowadząca pozarolniczą działalność finansuje również w całości, z własnych środków, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe osób z nią współpracujących.

Do tego czasu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób współpracujących były finansowane z własnych środków, w równych częściach, przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność i osobę z nią współpracującą. Składkę na ubezpieczenie chorobowe osób współpracujących finansowali w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Składkę na ubezpieczenie wypadkowe opłacali, z własnych środków, płatnicy składek, czyli osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

Terminy płatności składek

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność zobowiązana jest do opłacania składek za dany miesiąc w terminie:

• do 10 dnia następnego miesiąca – jeżeli opłaca składki wyłącznie za siebie (podany termin obowiązuje począwszy od składek za grudzień 1999 r.; do tego czasu osoba prowadząca pozarolniczą działalność, opłacająca składki wyłącznie za siebie, przekazywała je do 12 dnia następnego miesiąca),
• do 15 dnia następnego miesiąca – w pozostałych przypadkach (np. w przypadku opłacania składek za siebie oraz osobę współpracującą).

Przykład 18

Terminem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, której jedyny pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym, jest 15 dzień następnego miesiąca. Jak wspomniano wyżej, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych uzależnia przyjęcie terminu od tego, czy płatnik opłaca składki wyłącznie za siebie, czy również za inne osoby. Opłacanie składek związane jest z przekazywaniem dokumentów rozliczeniowych. Za pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym nie są wprawdzie opłacane składki, musi być jednak przekazany imienny raport miesięczny. Powoduje to w konsekwencji również obowiązek przesłania raportu miesięcznego za osobę prowadzącą działalność.

Fragment pochodzi z opracowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pt. „Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących” – styczeń 2007 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych