Odkąd zaczęła być pobierana budziła spore kontrowersje. Akcyza na używane samochody – bo o niej mowa – stała się symbolem walki podatników o uchylenie przepisów niezgodnych z prawem unijnym. Ponad 2 lata fiskus zbierał żniwo, aż wreszcie wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ukrócił ten proceder. Zgodnie z opracowaną specustawą o zwrot podatku będzie można starać się do 2012 roku. Zanim jednak podatnik złoży wniosek do naczelnika urzędu celnego, najpierw sam wyliczy wartość zwrotu. W tym celu posłuży się specjalnym wzorem, opracowanym przez resort finansów.
Od czego się zaczęło?
W okresie od 1 maja 2004 r., czyli od chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, do 1 grudnia 2006 r. polskie przepisy akcyzowe przewidywały progresywną stawkę podatku akcyzowego w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego starszego niż dwuletni. Wysokość stawki zależna była od wieku sprowadzanego samochodu i mogła sięgać aż 65%. Podatnicy nabywali więc samochody starsze niż dwuletnie, uiszczali podatek akcyzowy, a następnie zwracali się z wnioskami o stwierdzenie nadpłaty i jej zwrot. Organy celne odmawiały zwrotu akcyzy, powołując się na przepisy prawa podatkowego. W konsekwencji podatnicy składali skargi do sądów administracyjnych powołując się na art. 90 TWE. Bezskutecznie. Do czasu, aż Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że polska akcyza stosowana do 30 listopada 2006 r. na samochody sprowadzane z zagranicy starsze niż dwuletnie jest niezgodna z prawem wspólnotowym.
Dzień po wyroku ETS, tj. 19 stycznia 2007 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny wydał wyrok nakazujący zwrot podatku akcyzowego. Sąd w orzeczeniu podkreślał, że „podatek akcyzowy zapłacony w kraju przez podatnika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego nie stanowi kwoty nabycia w rozumieniu art. 120 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535). Sprzedawca sprowadzonych z UE samochodów osobowych powinien przy obliczaniu kwoty VAT doliczyć do swojej marży zapłaconą akcyzę, którą potem zawarł w cenie sprzedanego w kraju pojazdu. Polskie przepisy akcyzowe, obowiązujące w okresie od 01 maja 2004 r. do 01 grudnia 2006 r., w zakresie opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodów osobowych starszych niż dwuletnie – były niezgodne z art. 90 TWE. (sygn. akt III SA/Wa 1767/06)”. Wyrok ten jednakże nie określił ani trybów, ani terminów zwrotu podatku. Sąd Administracyjny uczynił to w kolejnym wyroku, który zapadł 6 marca 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 254/07).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, że w kwestii prejudycjalnej orzeczenie ETS jest wiążące dla sądu krajowego w danej sprawie oraz w innych podobnych sprawach, które toczą się lub będą się toczyć przed sądami państw członkowskich Wspólnoty. Wykładnia prawa wspólnotowego przyjęta przez ETS na podstawie art. 234 TWE odbywa się ze skutkiem erga omnes, co oznacza, że wyrok ETS jest wiążący w tej kwestii dla stron.
Uwaga! |
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że polski uwzględnieniem art. 90 TWE. Podatek ten nie został nałożony na towary w związku z przekroczeniem granicy, lecz w sytuacjach określonych ściśle w ustawie o podatku akcyzowym. Jest to zatem podatek wewnętrzny stosowany do określonych kategorii produktów w oparciu o obiektywne kryteria, niezależnie od pochodzenia tych produktów. |
Nakładanie podatków na samochody, również używane, przywożone z innych państw UE, nie jest, co do zasady, niezgodne z przepisami prawa
wspólnotowego. Podkreślić jednak należy, że w Unii Europejskiej, zgodnie z postanowieniami art. 90 TWE, obowiązuje zakaz dyskryminacji
podatkowej towarów podobnych, pochodzących z innych państw członkowskich.
Poddając ocenie wyrok WSA można odnieść wrażenie,
że zamiast stwierdzić zasadność wyroku wydanego przez ETS, tak naprawdę kontestuje ten wyrok, wciąż stojąc na stanowisku, że pobieranie akcyzy
nie jest sprzeczne z ustawą o podatku akcyzowym. Zdumiewające jest to, że WSA podnosi zasadność wyroku Trybunału Sprawiedliwości i
jednocześnie wyraża dosyć lakonicznie pogląd o braku sprzeczności tego wyroku z ustawą o podatku akcyzowym. WSA ponadto przyznał słuszność
stwierdzeniom wydanym przez ETS, że państwa członkowskie nie mogą nakładać na towary sprowadzane z innych państw UE pośrednich lub
bezpośrednich podatków, które byłyby wyższe niż nakładane na towary krajowe. Argumentuje się to tym, że wprowadzając wyższe obciążenia
podatkowe dla produktów importowanych stawia się je w trudniejszym położeniu na rynku krajowym i w ten sposób zupełnie bezzasadnie ogranicza
się możliwość ich obrotu.
Okiem eksperta MarcinaRamsa |
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, uznaje tezę postawioną przez ETS stanowiącą, że państwa członkowskie nie zostają pozbawione prawa do ustalania i zróżnicowania podatków. Praktyka taka jest zasadna pod warunkiem, że nie prowadzi do jakiejkolwiek dyskryminacji produktów importowanych. WSA uznał zatem, że niedopuszczalna jest sytuacja, kiedy w cenie porównywalnego pojazdu na rynku wewnętrznym podatki stanowią kilka procent, natomiast w cenie podobnych aut używanych sprowadzonych w imporcie prywatnym – kilkanaście, czy kilkadziesiąt procent Ponadto sąd stwierdził, że podatek akcyzowy, taki jak ustanowiony w Polsce ustawą z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym, który nie jest nakładany na pojazdy osobowe w związku z przekroczeniem granicy, nie stanowi cła przywozowego ani opłaty o skutku równoważnym w rozumieniu art. 25 WE. Kwota podatku akcyzowego na wszystkie samochody osobowe, przywiezione lub wyprodukowane w Polsce, wynosi w roku produkcji lub w następującym po nim roku – 13,6% lub 3,1 % ceny samochodu nowego lub ceny odsprzedaży w zależności od pojemności silnika. W rezultacie wszystkie samochody, które zostały sprzedane jako nowe w roku ich wyprodukowania, jak też i w roku następującym po nim są obciążone takim samym podatkiem akcyzowym niezależnie od tego, czy zostały wyprodukowane w Polsce, czy też w innym państwie UE. Również stawka podatku ( 13,6 % lub 3,1% ceny sprzedaży) od używanych samochodów przywożonych do Polski w ich roku produkcji lub w roku następującym po nim jest taka sama, jak stawka podatku zawarta w wartości porównywalnego samochodu, który został opodatkowany w Polsce jako nowy i następnie odsprzedany w Polsce jako używany. |
Organy podatkowe wobec wyroku
Warszawski Sąd Administracyjny niestety nie opracował, żadnej procedury dotyczącej zwrotu
zapłaconej akcyzy. Ocenił jedynie, że zwrot ten i jego zakres leży w gestii organów administracji państwowej. Sąd administracyjny w swoim wyroku
podał jednakże pewne wskazówki, którymi przy opracowywaniu procedury zwrotu organy podatkowe powinny się kierować. Organy podatkowe
powinny zatem kierować się jawnymi i przejrzystymi kryteriami, na których oparta jest metoda ustalania wartości rynkowej podobnego pojazdu, do
tego który został sprowadzony. Punktem wyjścia do określenia podstawy opodatkowania powinna być cena transakcyjna pojazdu, czyli cena
wynikająca z faktur. Zdaniem WSA organy celne będą obowiązane podczas weryfikacji wniosków o zwrot akcyzy uwzględniać te dokumenty, jako
dowód potwierdzający ich rzeczywisty zakup.
Wysokość podatku akcyzowego powinna być ustalona w taki sposób, aby nie przekraczała
wysokości podatku rezydualnego zawartego w wartości rynkowej pojazdów już zarejestrowanych w Polsce. Zatem jeżeli podatek od pojazdu nowego
równy jest pewnemu ułamkowi jego ceny, to podatek zawarty w późniejszej cenie jego odsprzedaży, uwzględniającej stopień utraty wartości
pojazdu, jest równy temu samemu ułamkowi. Jedyną trudnością pozostaje właściwe określenie przez organy podatkowe stopnia utraty wartości
konkretnego pojazdu po upływie określonego czasu.
Okiem eksperta MarcinaRamsa |
Warto podkreślić, że wiek samochodu, jego przebieg, ogólny stan techniczny rodzaju jego napędu model, czy marka pojazdu stanowi niewątpliwie pewien stopień utraty wartości samochodu. Zatem cały sens jest w tym, aby organy podatkowe właściwie potrafiły określić stopień zużycia takiego pojazdu sprawdzanego z krajów UE i tym samym wyznaczyć w sposób właściwy podatek akcyzowy. W toku postępowania o zwrot nadpłaty organ podatkowy powinien przeprowadzić odpowiednie postępowanie wyjaśniające i dowodowe w zakresie nadpłaty. A zatem sama inicjacja takiego postępowania nie będzie inspirowana ze strony organu podatkowego, lecz będzie leżeć w gestii samego zainteresowanego. |
Mimo braku pewnej jasności co do procedur zwrotu nadpłaconego podatku, stanowisko sądu należy uznać za korzystne. Tezy wyroku wykluczają np.
stosowanie średnich cen rynkowych jako punktu odniesienia przy obliczeniu nadpłaty. A takie stanowisko prezentowały niektóre organy skarbowe.
Sąd stwierdził, że w celu obliczenia nadpłaty należy porównać wartość podatku zapłaconego przy nabyciu samochodu z wartością podatku
rezydualnego zawartego w samochodzie podobnym, jeśli chodzi o wiek, przebieg, stan ogólny, rodzaj napędu, markę lub model. Organ podatkowy
powinien posługiwać się przy tym jawnymi i przejrzystymi kryteriami z uwzględnieniem wskazanych zmiennych. Ponadto właściciel samochodu
powinien mieć zapewniony czynny udział w tych działaniach i prawo do kwestionowania czynności organów.
Jak odzyskać akcyzę
za sprowadzony z samochód?
Zwrot części akcyzy nabywcy na terytorium kraju następuje na jego pisemny wniosek. Wniosek ten nabywca samochodu może złożyć w ciągu 5 lat
od dnia wejścia w życie ustawy określającej warunki zwrotu. Do wniosku o zwrot akcyzy należy dołączyć dokument potwierdzający zapłatę przez
nabywcę wewnątrzwspólnotowego albo importera akcyzy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, którego
wniosek dotyczy oraz dokument potwierdzający prawo własności wnioskodawcy co do tego samochodu osobowego. Podatnicy powinni we wniosku
samodzielnie wykazać kwotę nadpłaty podatku i dołączyć korektę deklaracji AKC-U. Powinni także dostarczyć do urzędu celnego wszystkie niezbędne
dokumenty potwierdzające wartość samochodu oraz wartość poczynionej nadpłaty. Niezbędne może się również okazać znalezienie świadków
potwierdzających stan techniczny auta z chwili zakupu, ponieważ czynny udział podatników w procedurze zwrotu akcyzy oznacza udowodnienie
swoich racji przed organem celnym.
Wysokość części akcyzy podlegająca zwrotowi ustalana będzie według określonego wzoru.
Z = a – n
gdzie:
Z – kwota akcyzy do zwrotu,
a – kwota akcyzy zapłaconej z tytułu nabycia
wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego,
n – akcyza zawarta w cenie samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju
(kwota rezydualna), obliczona zgodnie ze wzorem I lub II:
- (I) dla samochodów osobowych o pojemności skokowej silnika powyżej 2000
cm3:
n = (średnia wartość rynkowa samochodu : 1,22 : 1,136) x 0,136 - (II) dla pozostałych samochodów osobowych:
n =(średnia wartość rynkowa samochodu : 1,22 : 1,031) x 0,031
Średnią wartością rynkową samochodu osobowego stanowi wartość
samochodu osobowego ustalana na podstawie obowiązującej na rynku krajowym, w miesiącu zapłaty akcyzy z tytułu nabycia
wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, średniej ceny samochodu osobowego tej samej marki, modelu, rocznika,
wyposażenia i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty wewnątrzwspólnotowo albo importowany samochód osobowy, od którego zapłacono
akcyzę z tytułu jego nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu.
Przykład
Jak powinna zostać wyliczona
nadpłata akcyzy, jeżeli podatnik sprowadził do Polski samochód marki Opel Vectra z 1995 roku o pojemności skokowej silnika poniżej 2000 cm3?
Średnia wartość rynkowa = 7 700 zł
7 700 zł : 1,22 = 6 311 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT)
6 311 zł :
1,031 = 4 818 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT i akcyzę)
4 818 x 0,031 = 155 zł (wyliczona akcyza, która jest zawarta w
cenie samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju)
Zatem kwota akcyzy do zwrotu będzie liczona w następujący sposób:
Z
= a – n = 300 zł – 155 zł = 145 zł
gdzie:
a – 300 zł jest już zapłaconą wcześniej przez podatnika akcyzą,
n – jest wyliczoną
akcyzą która jest zawarta w cenie samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju.
Część akcyzy do zwrotu stanowi różnicę kwoty akcyzy
obliczonej zgodnie z zasadami obowiązującymi przed 1 grudnia 2006 r. (stawki zależne od wieku samochodu) oraz kwoty podatku akcyzowego
obliczanego według stawki akcyzy – 13,6 % dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2000 cm3 oraz 3,1% dla pozostałych (bez
względu na wiek), z uwzględnieniem wartości rynkowej pojazdu.
Uwaga! |
Podatek akcyzowy od samochodów sprowadzanych z UE, obliczony według wytycznych zawartych w wyroku WSA w Warszawie i na podstawie ustawy sporządzonej przez Ministerstwo Finansów ma być podatkiem porównywalnym z jego rezydualną wartością osiąganą na polskim ryku motoryzacyjnym. Warto przy tym również dodać, że rezydualna kwota podatku oznacza podatek miejscowy obciążający pojazdy znajdujące się na rynku krajowym, obciążający ich wartość w cenie zakupu. Urząd celny na rozpatrzenie podania będzie miał sześć miesięcy od dnia złożenia wniosku. Jeżeli decyzja w sprawie zwrotu części akcyzy nie zostanie w tym czasie wydana, podatnikowi będzie przysługiwać oprocentowanie części akcyzy podlegającej zwrotowi od dnia złożenia wniosku, chyba że do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczyni się nabywca auta. |
Zwrot akcyzy dla przedsiębiorców
Na podstawie rządowego projektu ustawy o zwrocie akcyzy zapłaconej z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, podatnicy wykorzystujący samochód w działalności gospodarczej będą musieli zapłacić podatek dochodowy od otrzymanego zwrotu wcześniej zapłaconej akcyzy. Dzieje się tak, dlatego że przedsiębiorcy Ci mogą zapłaconą akcyzę zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.
Kosztami uzyskania przychodów są, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów enumeratywnie wymienionych w ustawie. Warunkiem uznania danego wydatku za koszt jest istnienie bezpośredniego lub pośredniego związku z osiągniętym przychodem.
Rządowy projekt dotyczący zwrotu akcyzy będzie miał również zastosowanie względem przedsiębiorców, którzy nie zaliczyli poprzednio zapłaconej akcyzy do kosztów uzyskania przychodów. Pomimo tego faktu będą oni zmuszeni zaliczyć zwrot akcyzy do przychodu, a następnie opodatkować go podatkiem dochodowym.
Jak powinien wyglądać wniosek o zwrot akcyzy? |
Wniosek powinien być opatrzony datą, imieniem i nazwiskiem, adresem osoby przedkładającej wniosek, numerem jego NIP. W nagłówku podatnik powinien zaznaczyć do którego właściwego Naczelnika Urzędu Celnego wniosek jest kierowany i w jakim celu. W treści wniosku podatnik powinien wykazać, że działa on w rozumieniu art. 75 par. 2 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa i z tego tytułu wnosi o zwrot nadpłaty podatku akcyzowego w wyliczonej przez siebie wysokości. W dalszej części wniosku należy podać nr rachunku bankowego, na który część akcyzy zostanie zwrócona. W części uzasadniającej wniosek podatnik powinien wyszczególnić okoliczności nabycia pojazdu wraz z jego szczegółowymi danymi technicznymi. Powinien także w uzasadnieniu wniosku powołać się na wydany 18 stycznia 2007 r. wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C 313/05, który orzekł, że polskie przepisy regulujące kwestię pobierania podatku akcyzowego od wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu są sprzeczne z art. 90 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Do tak sporządzonego wniosku podatnik powinien dołączyć kserokopię dowodu zakupu pojazdu (fakturę). |
Podstawa prawna
:
- Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 6 marca 2007 r. (sygn. III SA/Wa 254/07);
- Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich z dnia 18 stycznia 2007 r. (sygn. C – 313/05);
- Art. 25 i art. 90 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę
Europejską;
- Ustawa z 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 29, poz. 257 z późn. zm.);
- Projekt ustawy o
zwrocie akcyzy zapłaconej z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego.
Przemysław Gogojewicz