MamBiznes.pl

Zasiłki w razie choroby i macierzyństwa

Pobieranie danych ...

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa określiła zasady ustalania prawa do zasiłków, ich wysokości oraz zasady wypłaty zasiłków dla wszystkich osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu określonemu ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Sprawdź, kiedy i w jakiej wysokości należy się zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński czy też świadczenie rehabilitacyjne?

Kto podlega ustawie?

Są to:

W dalszej części komentarza osoby te są nazywane ubezpieczonymi.

Prawo do zasiłku chorobowego

Zgodnie z art. 92 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy pracownik  niezdolny do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną  zachowuje prawo do wynagrodzenia  łącznie za okres do 33 dni w roku kalendarzowym. Okres  33  dni niezdolności do pracy, o którym mowa wyżej, ustala się sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet  jeśli między nimi występują przerwy i jeśli pracownik w danym roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.

Jeżeli  w  ciągu  roku kalendarzowego pracownik podejmie dodatkowe  zatrudnienie, do okresu 33 dni niezdolności do pracy, w którym  zachowuje prawo do wynagrodzenia, wliczone zostają również okresy wypłaty tego wynagrodzenia przed podjęciem  dodatkowego zatrudnienia.

Przykład

Pracownik  jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie  od 18 kwietnia do 14 maja (27 dni) był on niezdolny do pracy z powodu choroby i za ten okres zachowywał prawo do wynagrodzenia. W trakcie roku, od 1 czerwca  pracownik podjął dodatkowe zatrudnienie  w  niepełnym wymiarze czasu pracy u innego pracodawcy. W okresie od 14 lipca do 4 sierpnia (22 dni) był  niezdolny  do pracy  z  powodu choroby. Pracownik ten u obydwu pracodawców  zachowuje prawo do wynagrodzenia  za okres  niezdolności  do  pracy  od 14 do 19 lipca; w dniu 19 lipca upływa  33  dni,  za które pracownik w danym roku kalendarzowym  zachowuje  prawo  do wynagrodzenia. Od 20 lipca pracownik u obydwu pracodawców ma  prawo do zasiłku chorobowego.

Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze  środków  Funduszu Ubezpieczeń Społecznych począwszy od 34. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym. Jeżeli  nieprzerwana  niezdolność  do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, a w dniu 31 grudnia  pracownik  ma  prawo  do wynagrodzenia, na podstawie art. 92  Kodeksu pracy, od 1 stycznia pracownikowi temu nadal przysługuje  wynagrodzenie. Okres 33  dni,  za  który  w  nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie, powinien być liczony od 1 stycznia.
Jeżeli  nieprzerwana  niezdolność do pracy przypada na przełomie  roku kalendarzowego, a w dniu 31 grudnia  pracownik ma prawo  do  zasiłku  chorobowego,  od 1 stycznia pracownikowi przysługuje nadal zasiłek chorobowy za cały okres tej nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Jeżeli niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. W takim przypadku pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy.

W razie powstania niezdolności do pracy z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa nawet bezpośrednio po okresie pobierania zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, za okres niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy, jeżeli w danym roku kalendarzowym nie wykorzystał okresu, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy. Osoby wykonujące pracę nakładczą i osoby odbywające służbę zastępczą mają prawo do wynagrodzenia przewidzianego w art. 92 Kodeksu pracy na takich samych zasadach jak pracownicy. Inni ubezpieczeni mają prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy, nie mają bowiem prawa do wynagrodzenia.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Prawo do zasiłku przysługuje także wówczas, gdy nieprzerwana niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, np. jeżeli ubezpieczony w dniu powstania niezdolności do pracy miał równolegle co najmniej dwa tytuły do ubezpieczeń, a podlegał ubezpieczeniu tylko z jednego tytułu.

Przykład

Pracownik był zatrudniony do 31 października. Będąc pracownikiem równocześnie prowadził działalność pozarolniczą. Do 31 października nie podlegał z tytułu tej działalności ubezpieczeniu chorobowemu. Do ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej przystąpił dobrowolnie od 1 listopada, po ustaniu zatrudnienia. Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy w dniu 16 października i był niezdolny do pracy do 10 grudnia. Za okres od 16 do 31 października  otrzymał  zasiłek chorobowy z tytułu zatrudnienia. Za okres od 1 listopada do 10 grudnia ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy z tytułu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą, gdyż nieprzerwana niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego, któremu ubezpieczony podlegał jako pracownik.

Przykład 2
Z pracownicą rozwiązano umowę o pracę z dniem 31 lipca. W okresie zatrudnienia zawarła z innym niż pracodawca podmiotem umowę zlecenia na okres od 1 stycznia do 31 grudnia. Do 31 lipca nie podlegała z tytułu wykonywania tej umowy ubezpieczeniu chorobowemu. Do ubezpieczenia chorobowego z tytułu wykonywania umowy zlecenia przystąpiła od 13 sierpnia. 

W okresie od  20 lipca do 30 września była niezdolna do pracy z powodu choroby. Za okres od 20 do 31 lipca ubezpieczona ma prawo do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia. Za okres od 1 do 12 sierpnia nie ma prawa do zasiłku chorobowego, gdyż kontynuuje działalność zarobkową. Ponieważ niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego, któremu ubezpieczona podlegała jako pracownik i trwa nieprzerwanie nadal, ubezpieczona  ma prawo do zasiłku chorobowego z tytułu objęcia ubezpieczeniem chorobowym jako osoba wykonująca umowę zlecenia, tj. za okres od 13 sierpnia do 30 września. Okres zatrudnienia podlega wliczeniu do okresu ubezpieczenia, od którego uzależnione jest prawo do zasiłku chorobowego, z uwagi na to, że przerwa w ubezpieczeniu chorobowym nie była dłuższa niż 30 dni.

W przypadku  gdy niezdolność do pracy powstanie w czasie przerwy w ubezpieczeniu chorobowym z powodu urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, zasiłek chorobowy nie przysługuje za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy przypadającej w czasie tej przerwy. Jeżeli jednak nieprzerwany okres niezdolności do pracy przypada również po zakończeniu przerwy w ubezpieczeniu chorobowym, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje za okres po tej przerwie.

Przykład

Pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego w okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia. Pracownik był niezdolny do pracy w okresie od 28 sierpnia do 5 listopada. W okresie od 28 do 31 sierpnia zasiłek chorobowy nie przysługuje, ponieważ niezdolność do pracy przypada na okres urlopu bezpłatnego. Pracownik ten ma prawo do zasiłku chorobowego za okres po zakończeniu tego urlopu, tj. od 1 września do 5 listopada.

Jeżeli niezdolność do pracy powstała w czasie urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, prawo do zasiłku chorobowego od następnego dnia po zakończeniu tych przerw przysługuje także wówczas, gdy równocześnie z zakończeniem przerwy w ubezpieczeniu ustaje tytuł ubezpieczenia chorobowego, o ile nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 13 ustawy, wykluczające prawo do zasiłku.

Przykład

Pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego w okresie od 5 stycznia do 28 lutego. Z dniem 28 lutego rozwiązano z pracownikiem umowę o pracę. Niezdolność do pracy powstała 20 lutego, tj. w czasie urlopu bezpłatnego i trwa po zakończeniu tego urlopu i po ustaniu zatrudnienia. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego. Natomiast za okres po zakończeniu urlopu bezpłatnego i ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego przysługuje prawo do zasiłku chorobowego.

Ubezpieczony obowiązkowo nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, a ubezpieczony dobrowolnie – po upływie 180 dni  tego ubezpieczenia. Jest to okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy. Wyjątki od tej zasady ustalone są  w art. 4  ustawy. Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego niezależnie od rodzaju zawartej umowy o pracę. Może to być zarówno umowa o pracę na okres próbny, na czas określony i na czas wykonania określonej pracy,  jak i umowa o pracę na czas nieokreślony. Od zasady tej przewidziane są wyjątki omówione niżej. Okres niezdolności do pracy z powodu choroby, za który ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia określonego w art. 92 Kodeksu pracy z powodu nieprzepracowania okresu wyczekiwania, przy ustalaniu okresu wyczekiwania traktuje się na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego.

Do okresu wyczekiwania zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo jak i dobrowolnie, jeżeli przerwa między nimi  nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Przykład

Pracownik  zawarł umowę o pracę od 1 października, a w dniu 17 października stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Przed podjęciem zatrudnienia, od 1 czerwca  do 15 września, wykonywał umowę zlecenia i z tego tytułu podlegał dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. W związku z tym, że łączny okres ubezpieczenia chorobowego, przed przerwą nie przekraczającą  30 dni i po tej przerwie, wynosi ponad 30 dni,  pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy.

Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania z uwagi na posiadanie co najmniej 10-letniego okresu ubezpieczenia mają tylko osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo i pod  warunkiem, że  okres ten był okresem obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.  Do 10-letniego okresu ubezpieczenia zalicza się także okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r., które uprawniało do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, niezależnie od tego, jak długo trwały przerwy między okresami ubezpieczenia. Do 10-letniego okresu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego nie zalicza się okresu urlopu wychowawczego i bezpłatnego. Do okresu wyczekiwania nie zalicza się okresu pozostawania zarejestrowanym jako bezrobotny (zarówno z prawem do zasiłku dla bezrobotnych jak i bez tego prawa) po 31 grudnia 1998 r., gdyż bezrobotni nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Do okresu wyczekiwania nie zalicza się także okresu pobierania zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, przysługujących za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Absolwentom szkół zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, jeżeli zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły, tj. od daty podanej w świadectwie. Absolwentom szkół wyższych zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, jeżeli zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia złożenia egzaminu dyplomowego. Jeżeli niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,  prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy powinien zostać stwierdzony przez lekarza zaświadczeniem lekarskim.

Zasiłek chorobowy przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego osobie, która stała się niezdolna do pracy:

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Zasada ta nie ma zastosowania do osób niezdolnych do pracy uprawnionych do renty wypłacanej na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza), a także renty socjalnej. Prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje za okres niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu tytułu ubezpieczenia (powstałej zarówno w czasie, jak i po ustaniu tytułu ubezpieczenia), jeżeli  po ustaniu ubezpieczenia kontynuowana jest lub została podjęta działalność zarobkowa stanowiąca tytuł do objęcia tej osoby ubezpieczeniem chorobowym.  Zasiłek chorobowy nie przysługuje także w przypadku  gdy podjęta działalność, mimo  że nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniem chorobowym,  zapewnia prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.  Zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie ma więc osoba, która wykonuje pozarolniczą działalność, inne zatrudnienie, podjęła działalność zarobkową uprawniającą do uposażenia, nabyła prawo do  stypendium sportowego itp.

Przykład

Pracownik był zatrudniony u pracodawcy i jednocześnie prowadził działalność pozarolniczą. Zatrudnienie ustało  31 października. Pracownik stał się niezdolny do pracy w dniu 12 listopada. Za okres tej niezdolności do pracy nie ma on prawa do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, gdyż  kontynuuje  działalność pozarolnicza. Prawo do zasiłku chorobowego może być ustalone z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, jeżeli z tego tytułu podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i spełniony jest warunek posiadania okresu wyczekiwania.

Użytkowanie gospodarstwa rolnego nie wyklucza prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego lub bezpośrednio po dacie ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli natomiast niezdolność do pracy powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, po co najmniej jednodniowej przerwie i osoba niezdolna do pracy jest rolnikiem lub domownikiem rolnika, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje, gdyż osoba ta podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Przykład
Pracownik nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i jest właścicielem gospodarstwa rolnego obejmującego obszar użytków rolnych o powierzchni 1,50 ha przeliczeniowego. W okresie zatrudnienia podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia. W dniu 30 września rozwiązano z nim stosunek pracy.

Pracownik ten stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 16 września  i był niezdolny do pracy nieprzerwanie również po ustaniu zatrudnienia. Pracownik ten ma prawo do zasiłku chorobowego za okres od 16 do 30 września. Za okres niezdolności do pracy przypadający po 30 września także ma prawo do zasiłku chorobowego, mimo  że prowadzi gospodarstwo rolne,  gdyż z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego  nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Jeżeli niezdolność do pracy trwająca  bez przerwy co najmniej 30 dni powstała po upływie 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy, zasiłek chorobowy przysługuje, jeżeli w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności do pracy zamieszczony jest kod literowy „E”. Prawo do zasiłku  chorobowego po ustaniu  tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje osobie, która nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego  w  czasie trwania ubezpieczenia z powodu nieprzepracowania wymaganego okresu wyczekiwania. Nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego  po ustaniu dodatkowego zatrudnienia, jeśli zatrudnienie to było podjęte u innego pracodawcy wyłącznie w okresie urlopu  bezpłatnego udzielonego przez pierwszego pracodawcę. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego  zasiłek  chorobowy  przysługuje  wyłącznie z tytułu  zatrudnienia u pierwszego pracodawcy, który udzielił urlopu bezpłatnego.

Przykład

Pracownik wystąpił o urlop bezpłatny na okres od 1 lutego do 30 września. W okresie  tego urlopu  podjął  zatrudnienie u  innego pracodawcy. Pracownik ten w okresie od 2 września  do 13 października był  niezdolny do pracy  z powodu choroby. Zasiłek chorobowy  przysługuje temu  pracownikowi w okresie od 2 do 30 września z tytułu zatrudnienia podjętego w czasie urlopu bezpłatnego, a w okresie  od 1 do 13 października wyłącznie z tytułu  zatrudnienia  u pierwszego pracodawcy.

Jeżeli dodatkowe zatrudnienie podjęte u innego pracodawcy, w czasie urlopu bezpłatnego udzielonego przez pierwszego pracodawcę, ustało przed zakończeniem urlopu bezpłatnego, a pracownik jest niezdolny do pracy po ustaniu tego dodatkowego zatrudnienia, przysługuje mu zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia, nie dłużej jednak niż do dnia zakończenia urlopu bezpłatnego. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego  zasiłek  chorobowy  przysługuje  wyłącznie z tytułu  zatrudnienia u pierwszego pracodawcy, który udzielił urlopu bezpłatnego.

Przykład

Pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego na okres od 1 stycznia do 30 czerwca. W czasie tego urlopu podjął zatrudnienie u innego pracodawcy i wykonywał je od 1 stycznia do 31 maja. Pracownik w okresie od 16 maja do 29 lipca był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy za okres od 16 do 31 maja – z tytułu niezdolności do pracy trwającej w czasie dodatkowego zatrudnienia oraz za okres od 1 do 30 czerwca – z tytułu niezdolności do pracy trwającej po ustaniu dodatkowego zatrudnienia. Za okres od 1 do 29 lipca zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pierwszego pracodawcy.

W  przypadku  stwierdzenia  przez  lekarza leczącego,  który wystawił zaświadczenie  lekarskie,  faktu sfałszowania tego zaświadczenia, zasiłek  chorobowy nie przysługuje za cały okres niezdolności do  pracy  orzeczonej w danym zaświadczeniu. Prawo  do zasiłku chorobowego nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni  niezdolności  do  pracy,  jeżeli  w zaświadczeniu o czasowej niezdolności do pracy zamieszczony jest kod literowy „C” lub jeżeli w odpowiednim postępowaniu, np. dla  celów  ustalenia okoliczności wypadku, zostanie ustalone, że niezdolność ta została spowodowana nadużyciem alkoholu.

Okres zasiłkowy wynosi maksymalnie 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana jest gruźlicą, okres zasiłkowy nie może być dłuższy niż 270 dni. Taki okres zasiłkowy przewidziany jest również dla ubezpieczonych, którzy byli uprawnieni do rocznego okresu pobierania świadczeń z tytułu choroby. Jeżeli niezdolność do pracy  spowodowana  gruźlicą (oznaczoną kodem literowym „D”)  wystąpiła bezpośrednio po niezdolności spowodowanej innymi przyczynami, okresy tych  niezdolności zlicza  się i prawo do zasiłku przysługuje przez łączny okres do 270 dni.

W  razie  wątpliwości  czy w przerwie w niezdolności do pracy spowodowanej tą samą   chorobą, trwającej ponad 60 dni, ubezpieczony odzyskał zdolność do pracy, należy zasięgnąć opinii lekarza leczącego. Jeżeli z opinii lekarza wynika, że między okresami orzeczonych niezdolności do pracy  ubezpieczony nie  odzyskał zdolności do pracy, okresy niezdolności przypadające przed przerwą i po przerwie zlicza się do jednego okresu zasiłkowego.

Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności  do pracy, za które  przysługuje wynagrodzenie i zasiłek chorobowy,  a  także okresy, w których pracownik  nie ma prawa  do tych świadczeń z przyczyn określonych w art. 14-17 ustawy. Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie mają prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego tylko wówczas, gdy ustanie tego ubezpieczenia nastąpiło wskutek ustania tytułu ubezpieczenia.

Przykład

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność przystąpiła dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Osoba ta zgłosiła wniosek o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, mimo  że nadal prowadzi pozarolniczą działalność. Z dniem  31 grudnia została z ubezpieczenia chorobowego wyłączona.

Od 10 stycznia osoba ta stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Mimo  że niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego, osoba ta nie ma prawa do zasiłku chorobowego, gdyż nie ustał tytuł ubezpieczenia chorobowego, a jedynie na wniosek tej osoby ustało ubezpieczenie chorobowe.

Wysokość zasiłku chorobowego

Wysokość zasiłku chorobowego wynosi:

Podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru z tytułu niezdolności do pracy przypadającej na okres ciąży, jest  zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z kodem literowym „B” lub odrębne zaświadczenie stwierdzające stan ciąży. Podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru z tytułu niemożności wykonywania pracy wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz niezdolności do pracy wskutek poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów jest dodatkowe zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku. Jeżeli  przyczyną  niezdolności  do pracy jest wypadek w drodze do pracy lub z pracy, zasiłek  chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru wypłaca się na podstawie dokumentów  potwierdzających  tę przyczynę, wydanych na podstawie odrębnych przepisów. Jeżeli niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku z wcześniej stwierdzonym wypadkiem  w drodze do pracy lub z pracy, zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru. Związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy powinien zostać stwierdzony przez lekarza zaświadczeniem lekarskim.

Jeśli występują okoliczności uprawniające do zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru, a zasiłek przysługuje z więcej niż jednego tytułu, zasiłek chorobowy  przysługuje w tej wysokości z każdego z tych tytułów.

W przypadku  gdy zaświadczenie lekarskie obejmuje nie tylko okres pobytu w szpitalu,  ale także okres niezdolności do pracy przypadający po wypisaniu ubezpieczonego ze szpitala, należy przyjąć, że pobyt w szpitalu przypada od pierwszego dnia okresu objętego zaświadczeniem lekarskim przez okres odpowiedni do liczby dni pobytu w szpitalu podanej w polu 11 w formularzu ZUS ZLA.  Wynagrodzenie wypłacane na podstawie art. 92 Kodeksu pracy z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby przysługuje w wysokości co najmniej 80% lub 100% podstawy jego wymiaru także za okres pobytu w szpitalu.

Przykład

Pracownica stała się niezdolna do pracy z powodu choroby  3 stycznia i była niezdolna do pracy do 20 kwietnia.  W okresie od 12 stycznia do 10 kwietnia przebywała w szpitalu. Pracownicy przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy, za okres od 3 stycznia do 4 lutego (33 dni) w wysokości co najmniej 80% podstawy wymiaru. Za okres od 5 lutego do 10 kwietnia pracownicy przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 70% podstawy wymiaru, a za dalszy okres – 80% podstawy wymiaru.

W przypadku  gdy po okresie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, za który zasiłek chorobowy został wypłacony w wysokości 70 % lub 80 % podstawy wymiaru, pracownica urodziła dziecko, przysługuje jej wyrównanie zasiłku chorobowego do wysokości 100 % podstawy wymiaru. Wyrównanie to powinno zostać wypłacone z urzędu za okres trwania niezdolności do pracy, jednakże za okres nie dłuższy niż 6 miesięcy poprzedzających datę porodu, bez konieczności składania przez pracownicę zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży w okresie niezdolności do pracy. Zasiłek chorobowy do wysokości 100 % podstawy wymiaru za okres dłuższy niż 6 miesięcy  może być wyrównany na wniosek pracownicy, po udokumentowaniu przez nią okresu trwania ciąży.

Obniżenie zasiłku chorobowego o 25%

Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy ubezpieczony jest zobowiązany dostarczyć odpowiednio płatnikowi zasiłku albo płatnikowi składek w ciągu 7 dni od daty otrzymania. Przy ustalaniu terminu 7 dni nie uwzględnia się dnia, w którym ubezpieczony otrzymał zaświadczenie lekarskie. Jako datę otrzymania zaświadczenia lekarskiego przyjmuje się datę wystawienia zaświadczenia przez lekarza, chyba że ubezpieczony udowodni, że otrzymał zaświadczenie w terminie późniejszym.

Przykład

W dniu 10 września pracownik otrzymał zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby obejmujące okres od 10 do 28 września. Termin 7 dni, w którym pracownik jest zobowiązany złożyć to zaświadczenie u pracodawcy  jest liczony od 11 września i upływa w dniu 17 września.

W przypadku  gdy zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy zostało dostarczone po upływie 7 dni od jego otrzymania, zasiłek chorobowy ulega obniżeniu o 25% za okres od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia tego zaświadczenia. Obniżenia tego nie stosuje się, jeżeli niedostarczenie zaświadczenia w terminie nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego.

Przykład

Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 16 do 31 sierpnia. Zaświadczenie lekarskie, które otrzymał  16 sierpnia, złożył u pracodawcy  28 sierpnia.  Termin 7 dni, w którym pracownik był zobowiązany złożyć to zaświadczenie u pracodawcy,  jest liczony od 17 sierpnia  i upłynął w dniu 23 sierpnia. Ponieważ pracownik nie dotrzymał tego terminu, zasiłek chorobowy zostanie mu obniżony o 25% za okres od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, tj. od 23 do 28 sierpnia.

W przypadku gdy zaświadczenie lekarskie obejmuje okres, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie określone w art. 92 Kodeksu pracy i zasiłek chorobowy, obniżenie o 25 % wysokości stosuje się wyłącznie do zasiłku chorobowego. 

Przykład

Pracownikowi wypłacono wynagrodzenie określone w art. 92 Kodeksu pracy za 23 dni w bieżącym roku kalendarzowym. Zaświadczenie lekarskie ZLA wystawione w dniu 30 czerwca na okres od 30 czerwca do 20 lipca pracownik dostarczył pracodawcy w dniu 15 lipca. Termin 7 dni, w którym pracownik jest zobowiązany złożyć to zaświadczenie upłynął 7 lipca.

Za okres od 30 czerwca do 9 lipca pracownikowi przysługuje wynagrodzenie określone w art. 92 Kodeksu pracy w wysokości co najmniej 80 % podstawy wymiaru. Wysokość wynagrodzenia, mimo opóźnienia w dostarczeniu zaświadczenia lekarskiego, nie ulega obniżeniu. Wysokość zasiłku chorobowego przysługującego za okres od 10 do 15 lipca powinna być obniżona o 25 %.

W razie gdy niezdolność do pracy powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia i jest orzeczona więcej niż jednym zaświadczeniem lekarskim, termin 7 dni powinien być liczony od daty wystawienia tego zaświadczenia lekarskiego, z którego wynika, że nieprzerwana niezdolność do pracy trwa łącznie co najmniej 30 dni i uprawnia do zasiłku. Jeżeli termin ten nie zostanie dotrzymany, wysokość zasiłku ulega obniżeniu o 25% za okres od ósmego dnia niezdolności do pracy orzeczonej tym zaświadczeniem, które łącznie z poprzednimi obejmuje okres co najmniej trzydziestodniowy,  do dnia dostarczenia zaświadczeń lekarskich.

Przykład
Umowa o pracę została z pracownikiem rozwiązana z dniem 30 listopada. Osoba ta stała się niezdolna do pracy w dniu 6 grudnia. W dniu 30 grudnia przedłożyła zaświadczenia lekarskie o niezdolności do pracy z powodu choroby:

Siedmiodniowy termin, w którym ubezpieczony jest zobowiązany złożyć obydwa zaświadczenia lekarskie jest liczony od następnego dnia po dacie otrzymania drugiego zaświadczenia lekarskiego, tj. od 21 grudnia i upływa z dniem 27 grudnia. Ponieważ zaświadczenia nie zostały złożone w tym terminie, wysokość zasiłku chorobowego została obniżona o 25% za okres od ósmego dnia niezdolności do pracy orzeczonej drugim zaświadczeniem,  do dnia dostarczenia zaświadczeń lekarskich, tj. za okres  od 27 do 30 grudnia.

Świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu po  wykorzystaniu okresu zasiłkowego, jeżeli jest nadal  niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja  rokują odzyskanie zdolności do pracy. O stanie zdrowia uzasadniającym przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik oddziału ZUS właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego albo komisja lekarska ZUS, w przypadku wniesienia przez ubezpieczonego sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS wydanego po 31 grudnia 2004 r. lub w przypadku zgłoszenia przez Prezesa ZUS zarzutu wadliwości takiego orzeczenia.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje także ubezpieczonemu, który po wykorzystaniu  okresu zasiłkowego został skierowany na badanie  przez lekarza orzecznika ZUS  w  celu przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, a lekarz ten orzekł, że rokuje on odzyskanie zdolności do pracy.

Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego wynosi:

Dokumentem do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości 100% podstawy jego wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy przypada na okres ciąży, jest zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży. Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego podlega waloryzacji według zasad określonych w art. 19 ust. 2 ustawy, wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w kwartale, w którym przypada pierwszy dzień okresu świadczenia rehabilitacyjnego. Do świadczenia rehabilitacyjnego mają odpowiednie zastosowanie zasady przedstawione w pkt. 27 i 28.

W  razie  przyjęcia do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszonej o 18,71 %, w związku z tym, że faktyczna podstawa wymiaru zasiłku jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, waloryzacji podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku  nie może być niższa od odpowiedniej kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszonego o 18,71 %. W tym przypadku należy stosować również zasady podane w pkt. 127 – 129.

Zasiłek wyrównawczy

Zasiłek wyrównawczy przysługuje tylko ubezpieczonemu będącemu pracownikiem. Zasiłek wyrównawczy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy z powodu choroby, sprawowania opieki lub pobierania zasiłku macierzyńskiego, a także za okresy nieobecności w pracy z innych przyczyn, za które pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Zasiłek wyrównawczy nie przysługuje pracownikowi uprawnionemu do emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zasiłek macierzyński

Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje bez okresu wyczekiwania.
Zasiłek  macierzyński przysługuje przez okres ustalony w art. 180 Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego oraz ustalony w art. 183 Kodeksu pracy jako okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Urlop macierzyński  i zasiłek macierzyński przysługują przez okres:

Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu, natomiast po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem, aż do wykorzystania przysługującego pełnego wymiaru urlopu. Ubezpieczonej, która wychowuje dziecko przysposobione lub która przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia rodzinnego, zasiłek macierzyński przysługuje przez okres 18 tygodni również przy pierwszym porodzie.

Po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, ubezpieczona może zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego za pozostały okres.  W takim przypadku niewykorzystany okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługuje ubezpieczonemu – ojcu dziecka w okresie przypadającym bezpośrednio po terminie rezygnacji z części zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną.

Ubezpieczona niebędąca pracownicą do wniosku w sprawie rezygnacji z pozostałej części okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego przedkłada zaświadczenie płatnika składek ubezpieczonego – ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin, od którego  ojciec dziecka będzie przebywał na urlopie macierzyńskim albo przerwie działalność zarobkową aby zaopiekować się dzieckiem, przypadający bezpośrednio po terminie rezygnacji z części zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną. W  razie  urodzenia  dziecka martwego lub zgonu dziecka przed upływem 8  tygodni  życia  zasiłek macierzyński  przysługuje w wymiarze 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej jednak niż przez 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Ubezpieczonej, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, a jedno z dzieci było martwo urodzone lub nastąpił jego zgon w okresie pierwszych 8  tygodni życia, zasiłek macierzyński przysługuje przez okres odpowiedni do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

W razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia ubezpieczona zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Jeżeli ubezpieczona  urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie i nastąpił zgon dziecka (dzieci) po upływie 8 tygodni życia, zasiłek  macierzyński przysługuje przez okres odpowiedni do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

W  razie  urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej ubezpieczona,  która  pobrała zasiłek za okres 8 tygodni po porodzie, może pozostały zasiłek wykorzystać w terminie późniejszym, po wypisaniu dziecka ze  szpitala.

Ubezpieczonej, która rezygnuje z  wychowywania  dziecka  i  oddaje  je  innej osobie w celu przysposobienia  lub  do domu małego dziecka, zasiłek macierzyński przysługuje do dnia oddania dziecka, nie krócej jednak niż przez okres 8 tygodni po porodzie. Pracownicy, która urodziła dziecko w czasie urlopu wychowawczego, zasiłek macierzyński przysługuje przez okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego  przypadającej po porodzie, czyli w wymiarze skróconym o 2 tygodnie, jeżeli pełny wymiar urlopu macierzyńskiego bez skracania go o 2 tygodnie przypada w czasie urlopu wychowawczego. Jeżeli pełny wymiar urlopu macierzyńskiego wykracza poza udzielony pracownicy urlop wychowawczy, pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze, tj. przez okres odpowiednio 18 lub 26 tygodni liczonych od dnia porodu.
W przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego  z wnioskiem o wszczęcie postępowania  w  sprawie  jego  przysposobienia, zasiłek macierzyński przysługuje przez okres 16 tygodni (112 dni), nie dłużej jednak  niż  do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. W przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do jednego roku zasiłek macierzyński przysługuje przez okres 8 tygodni.

Przykład

Ubezpieczona przyjęła na wychowanie dziecko w wieku 4 miesięcy i wystąpiła do sądu z wnioskiem o przysposobienie tego dziecka. Zasiłek macierzyński przysługuje jej przez okres 16 tygodni (112 dni).

Przykład

Pracownica przyjęła na wychowanie dziecko w wieku 11 miesięcy w ramach rodziny zastępczej. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego tj. 8 tygodni.

Przykład
Ubezpieczona przyjęła na wychowanie dziecko w wieku 9 miesięcy i wystąpiła do sądu z wnioskiem o przysposobienie tego dziecka. Zasiłek macierzyński przysługuje jej przez okres 12 tygodni,  tj. nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia.

Wymiar, o którym mowa w pkt 76, obowiązuje także w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia rodzinnego.

Zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego

Pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego, z którą rozwiązano stosunek pracy z powodu likwidacji pracodawcy w okresie ciąży i której nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek opiekuńczy

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje ubezpieczonym będącym:

Prawo  do zasiłku opiekuńczego przysługuje na równi matce i ojcu dziecka. Zasiłek ten wypłaca się tylko jednemu z rodziców,  temu  który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę  za dany okres. Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem w  wieku  do  lat 8  w przypadkach, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. b i c ustawy, przysługuje także rodzicom niepozostającym w formalnym związku małżeńskim, lecz pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Za nieprzewidziane zamknięcie żłobka,  przedszkola lub szkoły,  do których uczęszcza dziecko,  uważa się takie zamknięcie tych placówek, o którym pracownik został zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia. W przypadku gdy rodzice dziecka w wieku do lat 8 zatrudnieni  są  w  systemie  pracy zmianowej na różnych zmianach, każdego  z  nich  uważa  się  za  osobę stale opiekującą się dzieckiem w wieku do lat 8 i w razie choroby, porodu lub pobytu jednego z rodziców w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej, drugiemu z rodziców przysługuje zasiłek opiekuńczy.

Jeśli oboje rodzice  bądź jedno z nich pracują w systemie pracy zmianowej, zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres sprawowania opieki, w którym oboje rodzice pracują na różnych zmianach, a chore dziecko pozostawałoby bez opieki w wyniku częściowego pokrywania się godzin pracy, wskutek dojazdu lub dojścia do pracy i z pracy. W  przypadku gdy oboje rodzice dziecka są zatrudnieni, a jedno z nich zatrudnione jest w systemie pracy zmianowej, zasiłek opiekuńczy przysługuje za dni, w które dziecko w wieku do lat 8 pozostawałoby bez opieki z powodu porodu, choroby lub pobytu drugiego z rodziców w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej.

Warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym wymagany przy ustalaniu prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem  w wieku powyżej 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny uważa się za spełniony także wówczas, gdy pracownik pozostaje  we  wspólnym gospodarstwie domowym z chorym tylko przez okres choroby. Za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, w rozumieniu art. 34 ustawy, mogącego zapewnić opiekę nie uważa się:

Do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny mają odpowiednio zastosowanie zasady przedstawione w pkt 50 i 51.

Podstawa wymiaru zasiłków przysługujących pracownikom wykonującym pracę za granicą

Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi wykonującemu pracę za granicą nie należy stosować zasad określonych w pkt. 107, 124-126. Do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjmować  przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem wyjaśnień zawartych w pkt. 95.  

Jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku powinna mieć  zastosowanie zasada uzupełniania, określona w pkt. 98 i 99. Uzupełnianiu podlega przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek, pomniejszony o potrącone pracownikowi składki na ubezpieczenia społeczne.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60, poz. 636 i nr 110, poz. 1256; 2000 nr 53, poz. 633; 2001 nr 99, poz. 1075 i nr 154, poz. 1791; 2002 nr 199, poz. 1673 i nr 241, poz. 2074; 2004 nr 121, poz. 1264 oraz 2005 nr 10, poz. 71).

Fragment pochodzi z opracowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pt. „Komentarz do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – wybrane zagadnienia”.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Pobieranie danych ...