Czynny podatnik VAT. Kiedy obowiązuje zwolnienie z płacenia tego rodzaju podatku?

Katarzyna Kubacka

24 lipca 2024 (07:00) / Aktualizacja: 23 lipca 2024 (12:50) Komentarze: 3

Każdy przedsiębiorca ma obowiązek rozliczania podatku VAT, zgodnie z obowiązującą stawką. Od tej reguły istnieje jednak kilka wyjątków. Co to znaczy „czynny podatnik VAT” i kiedy obowiązuje zwolnienie z płacenia tego rodzaju podatku? Czy warto być czynnym płatnikiem VAT?

Kto podlega podatkowi VAT?

Podatek VAT to, mówiąc w skrócie, podatek nakładany na towary i usługi w procesie ich produkcji i dystrybucji. Co ważne, jest on pobierany od każdego etapu produkcji oraz sprzedaży. Płaci go na co dzień każda osoba fizyczna, korzystająca z towarów lub usług, ponieważ jest on automatycznie doliczany do cen dóbr. Stawka podatku VAT jest określana odgórnie, i zależnie od charakteru towaru lub usługi, może być różna.

Jeśli natomiast chodzi o przedsiębiorców, płatnikiem VAT jest osoba, który płaci podatek od wartości dodanej, to znaczy regularnie przyjmuje i dokonuje transakcji nim opodatkowanych. Czynny podatnik VAT ma obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupów, składania deklaracji VAT oraz rozliczania się z urzędem skarbowym. Co ważne, jest to podatek niezależny od podatku dochodowego.

Warto przeczytać: Polska ma bardzo zmienne prawo podatkowe i jedno z najmniej stabilnych nie tylko w Europie, ale i na świecie – wskazuje ekspertka ds. rachunkowo-podatkowych

Co jest opodatkowane VAT?

Podatkiem VAT opodatkowane są usługi i towary, które są na co dzień w obrocie konsumenckim. Ich charakter opisuje ustawa o VAT, zgodnie z którą podatek należ zapłacić od:

• sprzedaży towarów i usług na terenie Polski,
• eksportu towarów,
• importu towarów,
• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Powyższa klasyfikacja jest oczywiście dość ogólna, jak już jednak wspomniano, od powyższych definicji istnieją wyjątki. Zgodnie z prawem możliwe jest uniknięcie czynnego opłacania VAT, jeśli towary lub usługi, oferowane przez przedsiębiorcę, podlegają zwolnieniu z VAT.

Kiedy muszę mieć status czynnego podatnika VAT i co to znaczy?

W obrocie towarami i usługami podatek VAT jest kwestią, której nie sposób obejść. Jak już wspomniano, przedsiębiorcy dzielą się jednak na czynnych podatników VAT, oraz podatników zwolnionych z VAT. Co to oznacza?

Czynny podatnik VAT to osoba płacąca podatek VAT od usług i towarów oraz zarejestrowana jako podatnik VAT. Wykaz czynnych podatników VAT, czyli tak zwaną Białą Listę, prowadzi szef Krajowej Administracji Skarbowej. Taki podatnik płaci podatek niezależnie od innych czynników, ponieważ nie przysługują mu żadne zwolnienia. Aby zaistniała okoliczność zwolnienia z podatku, konieczne jest spełnienie kryteriów dochodowych bądź jakościowych – chodzi tutaj oczywiście o charakter sprzedawanych towarów lub usług. Zwolnienia z podatku VAT dzielą się na:

• zwolnienie z podatku VAT podmiotowe,
• zwolnienie z podatku VAT przedmiotowe.

Każde ze wspomnianych wyżej ulg charakteryzuje się innymi warunkami, które umożliwiają przedsiębiorcy skorzystanie z ulgi.

Czynny podatnik VAT a podatnik zwolniony z VAT: zwolnienie z podatku VAT podmiotowe

Zwolnienie z podatku VAT podmiotowe bierze pod uwagę głównie kryteria finansowe. Ma ono zastosowanie dla tych przedsiębiorców, których przychody nie przekroczyły w poprzednim roku 200 tysięcy złotych. Co ważne, do limitu nie wlicza się kwoty regularnego podatku, a także pewnego rodzaju usług i towarów. Obszary, do których nie wlicza się limit podatku to:

• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, a także sprzedaż wysyłkowa z oraz na terytorium kraju,
• sprzedaż towarów i usług zwolnionych z VAT za wyjątkiem na przykład transakcji związanych z nieruchomościami,
• sprzedaż towarów zaliczanych do środków trwałych, a także wartości prawnych podlegających amortyzacji i niematerialnych.

Co ważne, jeśli dopiero rozpoczynasz działalność, nie jest konieczne rejestrowanie się jako czynny płatnik VAT, jeśli w proporcji do okresu sprzedaży, jej przewidywana wartość nie przekroczy wspomnianych powyżej 200 tysięcy złotych. Dodatkowo, zwolnienie to nie przysługuje, jeśli sprzedajesz usługi lub towary wymienione w Ustawie o VAT.

Na czym polega zwolnienie z podatku VAT przedmiotowe?

Innym rodzajem zwolnienia z podatku VAT jest zwolnienie przedmiotowe. Dotyczy ono stricte towarów i usług, które wymienione są w art. 43 ust.1 ustawy o VAT. W tym przypadku przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia ze względu na przedmiot działalności.

Jako przedsiębiorca nie jesteś więc czynnym płatnikiem podatku VAT, jeśli świadczysz usługi takie jak na przykład:

• opieka medyczna w zakresie profilaktyki, ratowania, przywracania i poprawy zdrowia,
• prywatne nauczanie na poziomie od przedszkolnego do wyższego,
• nauczanie języków obcych,
• zarządzanie funduszami inwestycyjnymi, usługi związane z ubezpieczeniami czy zabezpieczeniem transakcji, czy udzielanie kredytów i pożyczek, jeśli ich przedmiotem są instrumenty finansowe.

Dokładny zakres usług, których dotyczy zwolnienie, opisany jest w ustawie o VAT, z którą warto się zaznajomić przed rozpoczęciem działalności.

Rejestr czynnych podatników VAT

Jak już zostało wspomniane, każdy podatnik VAT ma obowiązek rejestracji w specjalnej bazie. Wykaz podatników VAT to elektroniczny rejestr, zawierający zarówno podatników czynnych, jak i zwolnionych z tego rodzaju podatku. Dodatkowo znajdują się tam także płatnicy VAT, którzy nie zostali zarejestrowani, lub zostali wykreśleni albo też przywróceni jako płatnicy VAT. Natomiast rejestr czynnych podatników VAT to wspomniana już Biała Lista, na bieżąco aktualizowana przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Informacje odnośnie czynnych i zwolnionych podatników VAT są dostępne na rządowej stronie internetowej i powinny być na bieżąco aktualizowane.

Jak sprawdzić swój status VAT?

Dane o podatnikach VAT dostępne są na stronie rządowej podatki.gov.pl. Aby sprawdzić swój status, trzeba dysponować przynajmniej jedną z danych:

• NIP,
• REGON,
• numer rachunku bankowego,
• nazwa firmy.

Informacje te są jawne i dostępne na stronie internetowej dla każdego. Inaczej sprawa wygląda w przypadku zagranicznych kontrahentów. Weryfikacja podatników VAT w przypadku zagranicznego kontrahenta jest możliwa do wykonania na stronie Komisji Europejskiej. Podając potrzebne dane, dostajemy powiadomienie, czy dana osoba jest czynnym płatnikiem VAT.

Czy warto zostać podatnikiem czynnym VAT?

Niektórzy przedsiębiorcy są niejako z automatu zaklasyfikowani jako podatnicy zwolnieni z płacenia VAT. Taki stan rzeczy może mieć sporo korzyści, jeśli jednak wiesz, że na swoje towary czy usługi, oferowane w działalności, wydasz sporo pieniędzy i chcesz odliczyć te koszty od podatku VAT, warto zostać czynnym podatnikiem VAT.

Aby to zrobić, należy o tym fakcie powiadomić naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem okresu, w którym chcesz zrezygnować ze zwolnienia. Dotyczy to oczywiście podatników już zarejestrowanych jako czynni płatnicy VAT. Jeśli natomiast dopiero rozpoczynasz działalność, musisz złożyć zawiadomienie jeszcze przed wykonaniem pierwszej czynności podatkowej.

Zostanie czynnym podatnikiem VAT ma swoje plusy. Przede wszystkim kupując towary, możesz, jak już zostało wspomniane, odliczyć odprowadzony podatek od zakupionych towarów i usług.

Z uwagi możliwość odliczenia kosztów, osoby, wystawiające fakturę VAT bywają też konkurencyjne na rynku, a kontrahenci często wchodzą z nimi w relacje biznesowe.

Warto przeczytać: Ulga podatkowa 2024/2025. Co można odliczyć od podatku dochodowego?