Zwolnienie z opłacania składek na ZUS. Kto może skorzystać i na jakich zasadach?

Czasowe zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS to jedno z rozwiązań tzw. Tarczy antykryzysowej cieszących się na największym zainteresowaniem mikro i małych przedsiębiorców. Niestety przepisy regulujące tę formę wsparcia budzą wiele wątpliwości, praktyka poszczególnych organów terenowych ZUS pozostaje niespójna, a kolejne nowelizacji specustawy wprowadzają nowe szersze zasady zwolnień. Poniżej systematyzujemy obowiązujące i procedowane obecnie w Parlamencie zmiany oraz wskazujemy na najważniejsze kwestie związane z korzystaniem ze zwolnień.

Całkowite zwolnienie z opłacania składek za okres marzec-maj 2020

Na mocy przepisów obowiązujących od 31 marca 2020 r., o całkowite zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek na:
• ubezpieczenia społeczne,
• ubezpieczenie zdrowotne,
• Fundusz Pracy,
• Fundusz Solidarnościowy,
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych

Ubiegać mogą się podmioty, które spełniają jeden z poniższych warunków:

a. Uzyskały status płatnika składek przed 1 lutego 2020 r. i na dzień 29 lutego 2020 r. zgłaszały do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych;
b. Uzyskały status płatnika składek w okresie 1 lutego 2020 r. do 29 lutego 2020 r. i na dzień 31 marca 2020 r. zgłaszały do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych;
c. Uzyskały status płatnika składek w okresie od 1 marca 2020 r. do 31 marca 2020 r. i na dzień 30 kwietnia 2020 r. zgłaszały do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych.
Nadto, o całkowite zwolnienie za ten sam okres ubiegać mogą się również osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacające składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Warunkiem ubiegania się o nie jest:
a. Prowadzenie działalności przed 1 kwietnia 2020 r. oraz
b. Uzyskanie z tej działalności przychodu w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie (co do zasady marzec 2020 r.) nie przekraczającego 15.681,00 zł.

Co istotne:

• Skuteczne zwolnienie ma postać umorzenia należności za okres od marca do końca maja 2020 r. – nie zaś odroczenia obowiązku ich zapłaty w kolejnych miesiącach.
• Dla oceny możliwości ubiegania się o zwolnienie istotna jest liczba osób zgłoszonych do ubezpieczeń odpowiednio na dzień: 29 lutego 2020 r., 31 marca 2020 r. lub 30 kwietnia 2020 r. – bez znaczenia pozostaje późniejsza zmiana w tym zakresie, niezależnie od momentu złożenia wniosku.
• Pod uwagę należy brać liczbę osób zgłoszonych do ubezpieczeń – nie zawsze będzie ona tożsama z liczbą zatrudnionych. Nie wlicza się do niej pracowników młodocianych ani osób zgłaszanych jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego.
• Wniosek o zwolnienie złożony może zostać do 30 czerwca 2020 r. – bez obowiązku uiszczania składek do tego czasu. Jak zapewnia ZUS działanie to nie pozbawi prawa do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej.
• Zwolnienie stanowi pomoc publiczną de minimis.
• Kryterium przychodowe dotyczy tylko osób prowadzących działalność, opłacających własne składki.
• Zwolnienie dotyczy wszystkich składek wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych płatnika – niezależnie od wymiaru etatu osób zgłoszonych do ubezpieczeń.
• Zwolnienie z opłacania składek nie wyłącza możliwości przyznania świadczenia postojowego.

Zwolnienie z opłacania 50 proc. składek za okres marzec-maj 2020

Na skutek noweli przepisów, od 18 kwietnia 2020 r. o zwolnienie z 50% łącznej kwoty należności z tytułu składek starać mogą się podmioty, które odpowiednio:

a. Uzyskały status płatnika składek przed 1 lutego 2020 r. i na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych lub
b. Uzyskały status płatnika składek w okresie 1 lutego 2020 r. do 29 lutego 2020 r. i na dzień 31 marca 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych lub
c. Uzyskały status płatnika składek w okresie 1 marca 2020 r. do dnia 31 marca 2020 r. i na dzień 30 kwietnia 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych.

Co istotne:
• Przy ocenie spełnienia warunków do ubiegania się o zwolnienie nie ma znaczenia status małego przedsiębiorcy – uwzględniana jest jedynie liczba osób zgłoszonych od ubezpieczeń społecznych;
• Zwolnienie dotyczy jedynie składek należnych, ale jeszcze nieopłaconych. Oznacza to, że nie można ubiegać się o zwolnienie ze składek za miesiące, w których zostały już uiszczone. Wyjątkiem objęte są jedynie składki za marzec, z uwagi na to, że przepisy częściowo zwalniające z ich opłacania weszły z życie po upływie terminu ich zapłaty, który upłynął 15 kwietnia 2020 r.
• Skorzystanie ze zwolnienia nie wyklucza możliwości uzyskania innych form wsparcia tzw. Tarczy antykryzysowej – w szczególności dofinansowań do wynagrodzeń pracowników. Te jednak pomniejszone zostaną o należności na poczet składek ZUS, z których pracodawca został zwolniony.
• W przypadku spółek wchodzących w skład grup kapitałowych liczba zgłoszonych ubezpieczonych obliczana powinna być odrębnie dla każdej z nich jak odrębnego płatnika.

Całkowite zwolnienie ze składek za okres kwiecień-maj 2020

Dodać należy, że uchwalone przez Sejm przepisy nowelizujące zakładają rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do zwolnienia z obowiązku uiszczania składek ZUS. Zwolnienie to obejmować ma natomiast jedynie 2 miesiące, tj. kwiecień i maj 2020 r. Zgodnie z założeniem ustawy skorzystać z niego będą mogli płatnicy opłacający składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne:
• prowadzący działalność przed 1 kwietnia 2020 r.;
• również jeśli ich przychód z działalności pierwszy miesiąc objęty wnioskiem przekraczał 15.681,00 zł ale jednocześnie
• dochód uzyskany z działalności w lutym 2020 r. nie przekraczał 7 tys. złotych.
Dodatkowo ze zwolnienia skorzystać będą mogli płatnicy korzystający z tzw. „ulgi na start”, spełniający ww. warunki lub jeśli ich przychód z działalności pierwszy miesiąc objęty wnioskiem nie przekraczał 15.681,00 zł.

Co istotne:
• Przepisy nadal procedowane są Parlamencie – data ich wejścia w życie nie jest jak na razie znana.

Co z opłaconymi składkami za marzec 2020? 

Problemem nurtujących szereg płatników, którzy nie chcąc narażać się na zaległości i utratę prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, opłacili już składkę za marzec 2020 r., jest możliwość wnioskowania o zwolnienie za cały przewidziany przepisami okres oraz ubiegania się o zwrot uiszczonych należności za marzec 2020 r.
Zapłata należności za marzec 2020 r. nie wyłącza możliwości wnioskowania o zwolnienie za cały dopuszczalny okres, tj. od marca do 31 maja 2020 r. (pomimo, że przepis odnosi się do składek należnych, a nie opłaconych). W odniesieniu do 1. miesiąca, istnieje możliwość złożenia wniosku o zwrot składek jako nadpłaconych. Wniosek taki należy złożyć do ZUS przed terminem opłacenia składek za kwiecień – a więc w stosunku do podmiotów opłacających składki nie tylko za siebie – do 15 maja 2020 r. W przeciwnym razie, w przypadku zwolnienia, kwota należności marcowych zostanie zaliczona na poczet przyszłych składek – a więc w pierwszej kolejności na poczet 50% składek kwietniowych. Wniosek (druk ZUS-EZS-P) można złożyć za pośrednictwem platformy PUE ZUS lub tradycyjnie w formie papierowej. Przeczytaj także:

• Dofinansowanie działalności gospodarczej a zwolnienie z ZUS. Czy można łączyć?
• Założyłem firmę po 1 marca. Na jaką pomoc mogę liczyć?
• Zapłaciłem składki ZUS za marzec. Czy dostanę zwrot środków?
• Dofinansowanie mikrofirm z tarczy finansowej – ile i jak uzyskać?

Agata Majewska
Aplikantka radcowska