Szkolenie i kształcenie pracowników mimo swych kosztów wydaje się być uzasadnionym działaniem marketingowym.
Termin
Według M. Kostery „przez kształcenie i rozwój personelu rozumiemy proces uzupełniania przez pracowników wiedzy niezbędnej do prawidłowego wykonywania zadań na aktualnym stanowisku pracy oraz stwarzania możliwości dodatkowego rozwoju wiedzy, umiejętności i kompetencji pod kątem awansu, przesunięcia lub zmiany organizacyjnej”.
Dzięki odpowiednio dobranemu systemowi szkoleń, ich formy (internistyczne -wewnątrzzakładowe albo eksternistyczne – na zewnątrz przedsiębiorstwa) oraz metody i poziomu (zaawansowany bardziej lub mniej), znacznie więcej można osiągnąć niż stracić.
Wysoko wyszkolona i zaufana kadra pracownicza, to w dzisiejszych czasach coś bardzo istotnego, co zdecydowanie ma wpływ na ekspansywność firmy na rynku gospodarczym.
Metody szkolenia
Wśród najczęściej stosowanych metod szkolenia można wyróżnić:
- przyuczenie w działaniu,
On-the-job-training czyli przyuczenie w działaniu jest prostą i mało kosztowną metodą szkolenia. Polega ona na tym, że pracownik wdraża się do pracy na swoim stanowisku, pod opieką starszego stażem pracownika. Metoda ta może być stosowana w szkoleniu pracowników szeregowych i menedżerów.
- wykłady i ćwiczenia.
Metoda wykładowa może być stosowana w odniesieniu do pracowników wszystkich szczebli i jest szczególnie wskazana przy wprowadzaniu zmian, na przykład w strukturze organizacyjnej czy w technologii.
W tej metodzie codziennością są wykłady i ćwiczenia prowadzone przez wykwalifikowanych specjalistów, często pracowników uczelni lub różnych organizacji.
Tematycznie dotyczą zazwyczaj nowych procedur i technologii. Jednak po takim szkoleniu ważne jest, aby pracownicy praktycznie sprawdzili zdobytą wiedzę podczas ćwiczeń. Z kolei taki wymóg pociąga za sobą wzrost niemałych już kosztów.
Metody kształcenia
Planując kształcenie pracowników z myślą o ich awansowaniu warto skorzystać z kilku poniżej opisanych metod kształcenia:
- wykłady i ćwiczenia,
Wykłady i ćwiczenia to najbardziej klasyczna z przedstawionych metoda kształcenia pracowników. Jak i w powyższym przypadku szkoleń, tak i tu powinno sprawdzić się umiejętności pracowników po takim kursie. Często taka forma jest przyjmowana na uczelniach czy organizowanych przez nie studium, kursach itp. Jednak z uwagi na fakt, że kształcenie jest zgoła odmienne od szkolenia stąd i porównywanie wpływu tych dwóch podobnych form na kwalifikacje pracownicze nie powinno mieć miejsca.
W przypadku kształcenia mamy zazwyczaj do czynienia z cyklem wykładów i ćwiczeń z danego zakresu, a nie z ich jednorazową formą. Kurs prowadzony w formie wykładów może obejmować dziedziny teoretyczne i praktyczne. Ćwiczenia mogą być poświęcone analizowaniu przypadków (case study), praktycznemu projektowaniu itd.
Metoda to jest odpowiednia dla pracowników wszystkich szczebli, ale najczęściej bywa wykorzystywana do kształcenia pracowników średniego i wyższego szczebla. - gry i symulacje,
Gry i symulacje to metoda rozwijająca przede wszystkim umiejętności praktyczne. Mimo swej zabawowej formy z reguły przynoszą lepsze rezultaty niż często nużące i spokojne wykłady.
Podobnie jak i dzieci każdy dorosły człowiek uczy się bawiąc.Istnieje wiele rodzajów gier pozwalających uczestnikom poznać nową rzeczywistość, „pobawić się z nią”. Są m.in. „gry w rynek”, „gry w marketing”, „zarządzanie zapasami”.
Prawdopodobieństwo zaistnienia sytuacji, które są wykorzystywane w grach i symulacjach jest bardzo wysokie. Dlatego prowadzący kurs stara się uwrażliwić uczestników na prawidłowości, interesy różnych stron oraz strategie wygrywające.
Metoda ta jest stosowana niemal wyłącznie w odniesieniu do menedżerów różnych szczebli.
- rotacja pracowników,
Trzecia metoda kształcenia związana jest z poznawaniem przedsiębiorstwa i zadań innych pracowników, stąd nazwa „rotacja pracowników”. Dzięki tej formie pracownicy mogą lepiej poznać swoją organizację, bardziej się z nią związać, utożsamić. W tej metodzie mają za zadanie uczyć się nowych zadań i poznawać nowe problemy.
Menedżerowie mogą być uczestnikami zwykłej rotacji tub brać udział w tzw. zwiedzaniu firmy (management bywalking around, czyli zarządzanie przez spacerowanie). Rotacja stosowana jest na wszystkich szczeblach organizacji.
- konferencje.
Czwarta metoda, czyli konferencje, jest realizowana zwłaszcza dla grup menedżerów i wysokich specjalistów. Podczas konferencji pracownicy firmy prezentują referaty dotyczące swojej pracy, pomysłów lub ogólnie działania firmy. Czasem na konferencje zapraszani są też goście spoza firmy, na przykład naukowcy, doradcy.
Udział w takiej konferencji pozwala nie tylko na poszerzenie wiedzy w wybranej dziedzinie, lecz także umożliwia pracownikom dużych firm nawiązanie kontaktu z innymi jednostkami.
Oczywiście konferencje mają miejsce również poza firmą i nie muszą być przez nią organizowane. Specjaliści bywają wysyłani na konferencje naukowe, które – poza celami merytorycznymi, służą integracji uczestników danego środowiska.
Metody rozwoju pracowników
Istnieje wiele metod rozwoju profesjonalnego (powiedzmy, że służbowego) i osobistego pracowników. Należą do nich:
- wykłady i ćwiczenia,
Wykłady i ćwiczenia podobnie jak w innych przypadkach podnoszenia kwalifikacji pracowniczych obejmują szeroki zakres wiedzy i są organizowane z myślą o pracownikach wszystkich szczebli. Przykładem takich wykładów mogą być zajęcia z etyki zarządzania lub wykłady o nowoczesnych koncepcjach zarządzania.
- gry i trening psychologiczny,
Gry oraz trening psychologiczny rozwijają umiejętności zachowań międzyludzkich, umiejętności człowieka oraz jego osobowość.
Ważne jest, aby były dokładnie dobrane pod indywidualne potrzeby pracownika.
Mogą to być gry komputerowe czy symulacje zorientowane na wyrobienie konkretnych zdolności. Mogą to być również gry psychologiczne, psychospołeczne, takie jak na przykład psychodrama, gra ról, trening wrażliwości. Gry mają za zadanie kształcenie umiejętność słuchania, dyskutowania, a także takich postaw jak tolerancja, wrażliwość, udoskonalenie stylu kierowania.
Jednakże tego typu metody rozwoju spotykane są praktycznie jedynie na kursach menedżerskich.
- medytacja.
Do metod rozwoju pracowniczego należy również medytacja, metody relaksacyjne oraz metody poznania samego siebie. Są to metody rozwoju osobistego.
Metody te są czasami stosowane szczególnie przez te organizacje, których pracownicy narażeni są na stres lub obarczeni dużą odpowiedzialnością. W tego typu ćwiczeniach uczestniczyć mogą pracownicy wszystkich szczebli, na przykład kasjerki w banku, pracownicy ochrony, a także dyrektorzy najwyższego szczebla.