Dodatek za pracę w nocy. Ile wynosi i komu się należy?
Jeśli zatrudniasz w swojej firmie osoby, które będą pracować w godzinach nocnych, powinieneś wiedzieć, że przysługuje im specjalny dodatek za pracę w nocy. Tego rodzaju świadczenie jest niezależne od rodzaju wykonywanej pracy, ale występuje tylko w ramach umowy o pracę. Ile wynosi dodatek nocny i w jakich godzinach przysługuje pracownikowi?
Praca w nocy a dodatkowe świadczenia
Jest wiele branż, które wymagają pracy w godzinach nocnych. Osoby pracujące w nocy to strażacy, policjanci, pracownicy produkcji, dziennikarze, barmani i kelnerzy, oraz wielu innych. Jeśli Twoja firma zatrudnia osoby pracujące w porze nocnej, jesteś zobowiązany do wypłaty dodatkowego świadczenia za pracę wykonaną w tym czasie. Zgodnie z przepisami, dodatek wypłacany jest za godziny przepracowane w konkretnych godzinach nocnych, określanych w Kodeksie pracy. Czy pracownik, wykonujący pracę tylko podczas kilku godzin nocnych, ma prawo do świadczenia? Ile dokładnie należy się pracownikowi, pracującemu w nocy?
Warto przeczytać: Nienormowany czas pracy, czyli co oznacza dla pracownika i pracodawcy
Ile wynosi dodatek za pracę w godzinach nocnych?
Obliczenie stawki, którą trzeba zapłacić pracownikowi za pracę w godzinach nocnych, nie jest trudne. Wysokość dodatku nocnego to zgodnie z obecnym prawem 20% stawki godzinowej, wynikającej z minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Oczywiście firma może ustalić wyższą stawkę, i bardzo często, jeśli pracownik zarabia na etacie więcej, tak się właśnie dzieje. Warto zaznaczyć, że wynagrodzenie nocne obliczane jest godzinowo i dodawane do podstawy, nawet jeśli pracownik uzyska za pracę w godzinach nocnych dodatkową premię. Za pracowników wykonujących pracę w porze nocnej uznaje się osoby, które:
- pracują w nocy przynajmniej 3 godziny każdej doby,
- ¼ czasu pracy wykonywanej w miesiącu przypada na porę nocną.
Co ważne, nie trzeba być pracownikiem wykonującym pracę w porze nocnej, aby dostać specjalny dodatek – zgodnie z przepisami przysługuje on każdemu, kto pracował w nocy, nawet jeśli będzie to tylko jedna godzina.
Co oznacza praca w porze nocnej?
Praca w nocy dla każdego może znaczyć coś innego, jednak czas ten ma w istocie swoje ramy prawne. Praca w porze nocnej jest ściśle określona w przepisach. Mówią o tym zapisy Kodeksu pracy, a dokładnie art. 151 §1. Zgodnie z prawem, praca w nocy obejmuje 8 godzin od 21 do 7 rano. Każda godzina, która jest przepracowana w tym okienku czasowym, podlega pod definicję pracy w porze nocnej.
Praca w nocy jest uznawana za niebezpieczną, jeśli występują ku temu konkretne przesłanki. Jednak niezależnie od typu pracy, pracownikowi przysługuje dodatek za pracę nocną ze względu na większe obciążenie organizmu, jakie w ogólnym uznaniu występuje w nocy.
Wyznaczenie pory nocnej
Choć praca w porze nocnej opisana jest w Kodeksie pracy, pracodawca ma także obowiązek wprowadzić to pojęcie do specjalnych dokumentów. Charakter pracy nocnej w zakładzie pracy opisany powinien być w:
- układzie zbiorowym,
- regulaminie pracy, gdy zagadnienie pory nocnej nie występuje układzie zbiorowym, lub gdy układ zbiorowy nie reguluje tego zagadnienia,
- informacji o warunkach zatrudnienia w formie pisemnej, dostarczonej pracownikowi w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o pracę, jeżeli pracodawca nie wydał regulaminu pracy lub nie został objęty układem zbiorowym.
Zgodnie z niektórymi opiniami nie jest wykluczone określenie pory nocnej w treści samej umowy o pracę, jednak w rzeczywistości nie praktykuje się takiego rozwiązania. Warto zaznaczyć, że porę nocną powinien w stosownych dokumentach określić każdy pracodawca – zagadnienie to nie dotyczy to tylko firm zatrudniających pracowników w nocy, ale każdego zakładu pracy.
Jak obliczyć dodatek nocny?
Jak już zostało wspomniane, dodatek nocny oblicza się w formie godzinowej. Aby obliczyć, jaka kwota na godzinę przysługuje pracownikowi, wykonującemu pracę w nocy, należy podzielić wysokość minimalnego wynagrodzenia przez wymiar czasu pracy w danym miesiącu. Uzyskany w ten sposób wynik mnożymy przez 20%. W ten sposób uzyskujemy stawkę godzinową, którą należy następnie pomnożyć przez liczbę godzin nocnych, w których pracownik wykonuje pracę.
Oczywiście, jak już zostało wspomniane, pracodawca ma prawo do ustalenia własnej, wyższej stawki godzinowej, dotyczącej pracy w nocy. Ważne jest, żeby zgodnie z obowiązującym prawem nie była ona niższa niż wspomniane 20 procent stawki minimalnej.
Często pracodawcy stosują także tak zwany ryczałt za pracę w nocy. Takie rozwiązanie może być jednak stosowane tylko w sytuacji, w której pracownik wykonuje swoją pracą poza zakładem pracy. Ryczałt nocny obliczany jest na podstawie przewidywanej liczby godzin pracy, wykonywanej przez pracownika w porze nocnej. Ważne jest jednak, aby kwota nie była niższa niż wskazana w Kodeksie pracy stawka, przewidziana za pracę w godzinach nocnych.
Dodatek za pracę w nocy a umowa zlecenie
Wiele zakładów zatrudnia pracowników na umowę zlecenie. Odnosi się to także do pracy w godzinach nocnych. Praca na trzy zmiany to bardzo często codzienność pracowników, wykonujących pracę w różnych zakładach produkcyjnych, które nie zawsze zatrudniają pracowników na umowę o pracę. Czy pracownik zatrudniony na umowie zlecenie również powinien dostawać dodatek za pracę w nocy?
W przypadku umów cywilnoprawnych prawo jest jasne: dodatek nocny nie przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w ramach tej umowy. Kodeks pracy ma bowiem zastosowanie tylko do osób, pracujących na umowie o pracę. Mimo braku wymogów prawnych, dotyczących pracy w nocy, w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy innej, niż umowa o pracę, niektórzy pracodawcy dopłacają pracownikom za pracę w godzinach nocnych. Dzieje się tak często w dużych zakładach produkcyjnych, w których sporo pracowników zatrudnianych jest na umowę zlecenie.
Plusy i minusy pracy w nocy
Choć praca w godzinach nocnych bywa obciążająca, są osoby, które dobrze odnajdują się w tym trybie. O tej porze jest dużo spokojniej, więc jeśli wykonujesz pracę poza zakładem produkcyjnym, na przykład jesteś kierowcą, możesz w tym czasie cieszyć się pustymi ulicami i dużo mniejszym ruchem. Jak już zostało wspomniane, praca w nocy odbywa się często także w zakładach produkcyjnych. Na nocnej zmianie pracują osoby, zatrudnione w ramach trzyzmianowego trybu pracy, ale także pracownicy, którzy wykonują pracę tylko i wyłącznie w nocy. Tego rodzaju praca jest dynamiczna, a czasem jednocześnie monotonna, ponieważ często w porze nocnej wykonywane są zamówienia, które następnego ranka mają być gotowe do odbioru.
Dla pracowników, zatrudnionych na umowie o pracę, plusem pracy w godzinach nocnych będzie na pewno zapewniony przez pracodawcę dodatek, ale także nieco większy luz, który panuje w tych godzinach w zakładach pracy. Wiele osób woli pracować w nocy, niż w dzień, z uwagi na tryb życia. Jeśli jednak jesteś osobą, która dobrze funkcjonuje tylko w dzień, praca w nocy nie będzie dla Ciebie dobrym pomysłem.
Wielu pracodawców oczekuje, że praca wykonywana w nocy będzie tak samo efektywna jak ta, wykonywania w dzień. Warto mieć to na uwadze, planując swoje przyszłe aktywności.
