Franczyza – czym jest i jak działa? Zalety i wady prowadzenia biznesu w tym modelu

Franczyza w Polsce jest popularnym modelem biznesowym, który umożliwia przedsiębiorcom korzystanie z uznanej marki i sprawdzonego systemu działania. Jest to współpraca franczyzodawcy z franczyzobiorcą oparta na określonych zasadach i warunkach, ustalonych w umowie franczyzowej. Jej rodzaje mogą być różne, od gastronomicznych po usługowe, w grę wchodzi nawet franczyza w domu. Niezależnie od specyfiki branży, korzyści dla przedsiębiorców franczyzy są podobne. Na czym polega działalność franczyzowa i czy się opłaca? Poznaj ABC franczyzy.

Co to jest franczyza? System franczyzowy

Na początek wyjaśnijmy sobie, czym jest franczyza. To model biznesowy, który opiera się na umowie między franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Umowa ta określa warunki współpracy oraz prawa i obowiązki każdej ze stron.

Franczyza umożliwia przedsiębiorcy korzystanie z uznanej marki oraz sprawdzonego systemu działania, co może zwiększyć atrakcyjność oferty dla klientów franczyzobiorców. Dzięki franczyzie przedsiębiorca może skorzystać z doświadczenia marki, co zmniejsza ryzyko prowadzenia działalności.

Franczyza może przybierać różne formy, obejmując różne rodzaje branż, np. franczyza w gastronomii lub franczyza usługowa, a także różne modele biznesowe, takie jak franczyza partnerska czy franczyza systemowa. Współpraca opartej na koncepcji franczyzy często wymaga spełnienia określonych warunków finansowych oraz zobowiązuje do przestrzegania wytycznych franczyzodawcy w zakresie prowadzenia działalności.

Kto może założyć franczyzę?

Franczyza stanowi atrakcyjną opcję dla różnych podmiotów, włączając w to zarówno doświadczonych przedsiębiorców, którzy poszukują nowych możliwości rozwoju, jak i osoby spoza branży, które chcą rozpocząć własny biznes. Trzeba się jednak liczyć z tym, że otwarcie franczyzy zwykle wymaga wniesienia sporego kapitału początkowego, dlatego powinny się tym interesować przede wszystkim osoby, które są w stanie zapewnić odpowiednie finansowanie.

Kluczem do sukcesu w zakładaniu franczyzy jest odpowiednie doświadczenie w prowadzeniu biznesu oraz gotowość do podjęcia się nowych wyzwań, zgodnie z założeniami i wymogami współpracy z daną marką franczyzową.

Warto przeczytać: Bafra Kebab to najczęściej wyszukiwany biznes franczyzowy. Sprawdzamy jak otworzyć własny punkt w zaufanym modelu

Jakie są rodzaje franczyzy?

Franczyza w Polsce może przybierać różną formę. Poniżej przedstawiamy podział franczyzy ze względu na 3 podstawowe kryteria.

Podział ze względu na rodzaj działalności:

• Franczyza dystrybucyjna – w tym przypadku mechanizm franczyzy opiera się na udostępnieniu swojego know-how w zakresie asortymentu towaru oraz wiedzy o jego sprzedaży przez franczyzodawcę. W praktyce franczyzobiorca prowadzi sprzedaż pod szyldem danej marki.
• Franczyza usługowa – założeniem franczyzy jest przekazanie przez franczyzodawcę know-how w zakresie procedur wykonywanych usług. Oznacza to, że franczyzobiorca prowadzi punkt usługowy pod znaną marką.

Podział ze względu na organizację systemu:

• Franczyza bezpośrednia – najprostszy sposób na otwarcie franczyzy. Franczyzodawca i franczyzobiorca zawierają umowę franczyzy, na której podstawie ten pierwszy zobowiązuje się do samodzielnego nadzorowania współpracy oraz pomocy, doradztwa i przeprowadzania szkoleń pracowników, a także promocji i marketingu.
• Franczyza wielokrotna – nawiązując współpracę z marką franczyzy, franczyzobiorca zobowiązuje się do otwierania na określonym obszarze określonej liczby punktów sieci.
• Masterfranczyza – ten model franczyzowy cechuje się wyłącznością franczyzobiorcy na korzystanie z know-how oraz marki sieci na wyznaczonym terenie.

Podział ze względu na rodzaj know-how:

• Franczyza dystrybucji produktu – jest to popularna franczyza, w której udostępniane jest know-how obejmujące wyłącznie asortyment produktów lub usług.
• Franczyza koncepcji działalności – w tym przypadku koncepcja biznesowa opiera się na przekazaniu know-how obejmującego całą koncepcję prowadzenia działalności gospodarczej.

Najważniejsze cechy franczyzy

W istocie system franczyzowy działa tak, że franczyzodawca udziela swoim franczyzobiorcom prawa, jednocześnie nakładając obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją. W ramach umowy franczyzy i w zamian za uiszczanie określonej opłaty dostępne są liczne korzyści dla przedsiębiorców franczyzy.

Dzięki działalności franczyzowej franczyzobiorca ma prawo korzystać z takich elementów jak:

• znak towarowy franczyzodawcy (marki),
• metody prowadzenia działalności gospodarczej,
• systemy postępowania i inne prawa własności intelektualnej lub przemysłowej,
• wiedza techniczna,
• stała pomoc handlowa i techniczna franczyzodawcy.

Umowa franczyzowa – jak wygląda?

Powiedzieliśmy już sobie, że zasady współpracy między franczyzodawcą a franczyzobiorcą reguluje umowa franczyzy. Czym cechuje się taka umowa? Przede wszystkim jest to umowa niemająca prawnego unormowania (umowa nienazwana), a więc jej postanowienia opierają się na zasadzie swobody umów. W praktyce znaczy to tyle, że jest pełna swoboda w zakresie kształtowania jej treści i doboru kontrahenta.

Są jednak pewne elementy, które powinna zawierać umowa, aby model franczyzowy działał prawidłowo. Do takowych należą m.in.:

• definicja kluczowych pojęć występujących w treści umowy,
• postanowienia dotyczące zawarcia umowy,
• prawa i obowiązki obu stron,
• określenie zasad rozwiązania umowy.

Warto przeczytać: Franczyza McDonald’s. Jakie wymagania należy spełnić przed otwarciem własnej restauracji?

Co obejmuje pakiet franczyzowy?

Dzięki współpracy z marką franczyzy, po podpisaniu umowy, otrzymuje się pakiet zawierający sposób prowadzenia danej działalności gospodarczej. Pakiet franczyzowy zawiera przede wszystkim szereg uprawnień, ale i obowiązków. Składa się z takich elementów jak:

• koncepcja prowadzenia działalności gospodarczej,
• usługi franczyzodawcy na rzecz franczyzobiorcy,
• prawa ochronne,
• zobowiązania do prowadzenia działań marketingowych,
• opłaty na rzecz franczyzodawcy,
• obowiązek zachowania poufności,
• uprawnienia do kontroli.

Pakiet systematyzuje współpracę partnerską, na jego podstawie każda ze stron umowy wie, co do niej należy.

Zalety i wady prowadzenia franczyzy

Mechanizm franczyzy, choć ma wiele zalet, to nie pozostaje bez wad. Rozważając taki model prowadzenia działalności, trzeba wziąć pod uwagę zarówno jedne, jak i drugie. Jakie są korzyści franczyzy?

• sprawdzony system biznesowy,
• znana marka,
• wsparcie franczyzodawcy,
• szkolenia,
• mniejsze koszty na reklamę i marketing,
• ograniczenie ryzyka wejścia na rynek.

Z kolei do wad franczyzy należą:

• stały nadzór ze strony franczyzodawcy,
• konieczność podporządkowania się,
• opłaty franczyzowe,
• zbiorcza odpowiedzialność,
• kontrola i kary,
• brak możliwości kształtowania własnej marki,
• ryzyko nieprzedłużenia umowy.

Opłacalność franczyzy – koszty i zarobki z franczyzy

Chcąc dowiedzieć się, czy działanie na warunkach franczyzy nam się opłaci, trzeba starannie przeanalizować koszty i potencjalne zarobki z tego modelu biznesowego. Do kosztów franczyzy zaliczają się m.in. opłaty wstępne, opłaty miesięczne czy inne zobowiązania finansowe.

Założenie franczyzy, czy to franczyzy z Żabką, czy franczyzy w gastronomii, wiąże się z więc koniecznością poniesienia kosztów na jej rozkręcenie. Trudno jest ponadto określić zarobki, jakie taka działalność docelowo przyniesie. Czasami mogą one sięgać kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Warto wcześniej zorientować się, jak to wygląda w przypadku innych podmiotów franczyzy.

Franczyza w Polsce – czy jest bezpieczna?

W naszym kraju funkcjonuje ponad 1300 marek franczyzowych, a liczba umów między partnerami wynosi ok. 100 tysięcy. Wszystkie marki znaleźć można w katalogu franczyz. Popularne franczyzy w Polsce to np. McDonald’s, KFC, Subway, Pizzeria Da Grasso, Żabka, Rossmann i wiele innych.

Pojawia się jeszcze pytanie, czy taki system partnerski jest bezpieczny? Warto wiedzieć, że w Polsce od 2000 r. działa Polska Organizacja Franczyzodawców zrzeszająca franczyzodawców, którzy zobowiązali się przestrzegać Europejskiego Kodeksu Etyki Franczyzy. Koncept franczyzowy jest jednym z najbezpieczniejszych rozwiązań w dziedzinie biznesu.

Warto przeczytać: Własny sklep Żabka na wyciągnięcie ręki. Poznaj wymagania, aby zostać franczyzobiorcą znanej marki