ABC tworzenia serwisów społecznościowych

Największe serwisy społecznościowe swój sukces zawdzięczają zrozumieniu zasad funkcjonowania sieci i samej natury komunikacji. W jaki sposób działają sieci społecznościowe i co dzięki nim komunikujemy? Dlaczego jedne szybko się rozwijają, a inne umierają? I dlaczego dziś są nam one tak bardzo potrzebne? Na te pytania odpowiada dzisiaj Piotr Wolniewicz ze Studiosynergia.

Sieci są wszędzie. Mózg jest siecią komórek nerwowych połączonych aksonami, a one same są sieciami cząsteczek połączonych reakcjami biochemicznymi. Społeczeństwa także są sieciami jednostek ludzkich połączonych ze sobą różnymi więziami takimi jak rodzina, przyjaźń czy praca. W szerszej perspektywie, ekosystemy i łańcuchy pokarmowe również mogą być prezentowane jako sieci gatunków. Sieci wszechobecne: logistyka, energia, woda, internet, to tylko kilka przykładów. Nawet język, którego używamy, aby przekazać nasze myśli i emocje, jest siecią wyrazów połączonych relacjami składniowymi. Społeczności internetowe również są sieciami. To wirtualne wspólnoty w których „ludzie żyją, pracują, i bawią się”, jak określiła to w definicji zjawiska Esther Dyson, jednoznacznie wskazując na to, że przenikają one wszystkie płaszczyzny naszego życia. 

Rzeczywistość w której żyjemy zmienia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej; nowe technologie coraz bardziej wpływają na sposób w jaki się komunikujemy. W gąszczu tak wielu zaawansowanych rozwiązań technicznych, których używamy na co dzień, łatwo jest stracić z oczu niezwykle istotny fakt – ciągle jesteśmy tą samą istotą ludzką i łączą nas te same, niezmienne od tysiącleci, podstawowe potrzeby. Nowe technologie zmieniły sposób w jaki się komunikujemy, ale nie zmieniły samych przyczyn komunikacji. Aby zrozumieć naturę komunikacji w sieci, musimy przyjrzeć się naturze komunikacji w ogóle. 

Zrozumienie w jaki sposób ludzie tworzą i zarządzają swoją tożsamością w sieciach społecznościowych oraz jakie potrzeby naprawdę kryją się za szerokim hasłem „komunikacja” jest kluczowym etapem w opracowaniu skutecznej strategii projektu społecznościowego, który będzie przyciągał miliony użytkowników. 

Komunikacja: Dlaczego się komunikujemy? 

Komunikacja jest narzędziem, dzięki któremu wywieramy wpływ na inne jednostki. Jest podstawową aktywnością społeczną. Komunikujemy się aby przekonywać, dostarczać lub pozyskiwać informacje, ale przede wszystkim po to, aby przekazać nasze emocje i…. być akceptowanym przez innych. Abraham Maslow tworząc hierarchię ludzkich potrzeb, tuż po potrzebach biologicznych, umieścił potrzebę przynależności (akceptacji, miłości, przyjaźni, przynależności do grupy). Komunikujemy się, bo pragniemy zdobyć uwagę innych, pozyskać ich sympatię i być częścią grupy. 

Badania wykazują, że nie jest to główny powód dla którego ludzie dołączają do sieci społecznościowych, ale jest to ważna przyczyna dla której w nich pozostają. W przypadku indywidualnych użytkowników portali społecznościowych liczy się nie tyle to co komunikujemy, ale sam fakt komunikowania. Dlatego masowe sieci społecznościowe, coraz bardziej opierają się na zdjęciach, będących lepszym nośnikiem ładunku emocjonalnego niż tekst (łatwiejszym i szybszym w odbiorze), czy jak w przypadku Facebooka, tworzeniu specjalnych funkcjonalności wyrażających aprobatę (przycisk „lubię to”). Proste funkcjonalności i nieskomplikowana treść są podstawą funkcjonowania masowych serwisów społecznościowych. 

Tożsamość: Jak ją tworzymy? 

Poczucie tożsamości to sposób w jaki widzimy i identyfikujemy samych siebie. To również metody kontrolowania tego to co wiedzą o nas inni i jak nas postrzegają. Aby zbudować serwis społecznościowy, który ma szansę na zdobycie popularności, należy zdawać sobie sprawę z tego, że tożsamość dzieli się na indywidualną i społeczną, i że obie funkcjonują jednocześnie, mimo tego, że mogą być ze sobą w konflikcie. Tożsamość indywidualna sprawia, że czujemy się wyjątkowi, stąd tak wiele możliwości personalizacji profili użytkowników w serwisach społecznościowych. Takie możliwości jak rozbudowane profile użytkowników, dodawanie zdjęć, tworzenie osi czasu, możliwość wyrażania własnych opinii i poglądów poprzez komentowanie, wyróżniają użytkownika z tłumu. 

Z drugiej strony, tożsamość społeczna pomaga nam czuć się podobnie jak inni. To część tożsamości, która jest kreowana przez otaczający nas świat i jest niezwykle ważna pod względem psychologicznym. Możliwości takie jak dołączanie do grup tematycznych, wydarzeń, fanpage’ów, wzmacniają poczucie przynależności do wspólnoty i pomagają połączyć się z podobnymi do nas jednostkami. 

Dobry serwis społecznościowy pozwala na zaspokojenie obu potrzeb – tworzenia tożsamości indywidualnej oraz wzmacniania tożsamości społecznej – dając użytkownikowi szereg narzędzi umożliwiających personalizację oraz tych, dzięki którym zaspokojona zostaje potrzeba przynależności do grupy. 

User generated content 

Produkcja treści przez ogół społeczności, a nie płatnych profesjonalistów i ekspertów jest podstawową cechą charakteryzującą portale społecznościowe. Treści generowane przez użytkowników dotyczą zazwyczaj codziennych wiadomości, osobistych doświadczeń, wrażeń i odczuć. User generated content to znak charakterystyczny epoki Web 2.0. w której rola ekspertów spada, a rośnie znaczenie amatorskich, osobistych przekazów. To ich twórcy przejmują stery sieci społecznościowych i Internetu w ogóle. 

Ważnym aspektem UGC jest fakt, że treści te, poza skrajnymi przypadkami, nie mogą być kontrolowane, przez założycieli portalu. De facto, użytkownik, rzadko ponosi odpowiedzialność za to co mówi. Jest to całkowitym przeciwieństwem Internetu i mediów w tradycyjnej formie, gdzie za wszelkie treści odpowiedzialność ponosiła redakcja i dziennikarze. Dziś kontrola przepływu informacji ani jej ilości jest niemożliwa. Brak kontroli to właśnie domena portali społecznościowych. Portal społecznościowy jest zatem jedynie narzędziem w rękach użytkownika, a nie gotowym produktem. Użytkownik w pełni decyduje o tym w jaki sposób dany portal będzie wykorzystywał.

W sieci: Czym jest sieć? 

Sieci społecznościowe to system naczyń połączonych w którym jednostki wywierają na siebie wzajemny wpływ. Potęgę sieci społecznościowych w przekazywaniu koncepcji, idei i kształtowaniu postaw mogliśmy obserwować podczas Arabskiej Wiosny. W sieci społecznościowej Facebook narodziły się również takie ruchy jak Anonymous oraz Occupy Movement. 

Funkcjonowanie sieci zawsze polega na dzieleniu się. W przypadku sieci społecznościowych jest to dzielenie się informacją. Poprzez przekazywanie informacji jednostka nie tylko buduje swoją tożsamość, ale także aktywnie wpływa na postawy innych użytkowników portalu. W ten sposób tworzą się trendy i ruchy. Sieć jest taką strukturą, która pozwala na łatwy przepływ paliwa, które ją napędza. Pozwala również na łatwe połączenie się elementów danej sieci (samych użytkowników portalu).

Sieci o ograniczonym zasięgu funkcjonujące między ludźmi to przyjaciele i rodzina. Cywilizacyjnie jesteśmy skonstruowani w taki sposób, aby formować grupy. Przynależność do grupy jest jedną z podstawowych potrzeb charakterystycznych dla zwierząt wyższych oraz dla człowieka (co z psychologicznego punktu widzenia jest nadal niezwykle). W czasach prehistorycznych grupy pomagały nam przetrwać, dziś wbrew pozorom pełnią podobną funkcję – zabezpieczają i ugruntowują naszą tożsamość, obraz samych siebie jaki posiadamy oraz nasz obraz w oczach innych. Stąd portale społecznościowe dają szerokie możliwości tworzenia w swoich ramach mniejszych grup. Jest to również powód, dla którego portale te dla tak wielu osób są niezbędne do życia. 

Pozwól innym by łatwo cię odnaleźli 

Aby sieć działała płynnie, musi zostać spełniony podstawowy warunek: elementy sieci muszą być dla siebie wzajemnie dostępne. Dlatego portale społecznościowe wyposażone są w narzędzia ułatwiające odnalezienie naszych przyjaciół i znajomych. 

Facebook sam sugeruje przyjaciół i osoby które możemy znać. Wiele innych portali działa podobnie. Wszystkie posiadają narzędzia do wyszukiwania użytkowników oraz sposoby zapraszania ich do sieci. Tym samym portale społecznościowe nie są siecią o stałych strukturach, elementach i połączeniach, ale taką która jest niezwykle elastyczna, dynamiczna i nieustannie się przekształca. 

Z drugiej strony ważnym aspektem jest ochrona prywatności, będąca jedną z głównych kontrowersji dotyczących portali społecznościowych. Tworząc portal web designerzy wprowadzają obecnie takie możliwości, aby użytkownik mógł samodzielnie i w łatwy sposób zarządzać tym, co komu i kiedy udostępnia.

Podsumowanie 

Internetowe sieci społecznościowe, zwane także portalami społecznościowymi w ostatnich latach doświadczyły prawdziwej eksplozji popularności. Strony takie jak Facebook, LinkedIn, MySpace, należą do 20 najczęściej odwiedzanych stron internetowych na świecie. Dla wielu użytkowników są nie tylko sposobem, aby pozostać w kontakcie, ale również sposobem na życie. 

Większość sieci społecznościowych posiada kilka najważniejszych cech, z których najważniejszą jest zdolność do tworzenia i udostępniania profili osobistych. Strona ta zawiera zazwyczaj zdjęcie profilowe, podstawowe dane osobowe (imię, nazwisko, wiek, płeć, miejsce zamieszkania) oraz dodatkowe miejsce pozwalające na określenie swoich zainteresowań (wymienienie ulubionych zespołów, książek, programów TV, witryn internetowych). Większość sieci społecznościowych pozwala także na dodawanie zdjęć, muzyki, filmów i osobistych blogów do swojego profilu. 

Drugą ważną cechą internetowych sieci społecznościowych jest możliwość znalezienia i zaprzyjaźnienia się z innymi użytkownikami serwisu. Każdy serwis oferuje dostęp do osobistej strony internetowych znajomych i bieżący podgląd publikowanych przez nich treści. 

Sieci społecznościowe są niezwykle elastycznymi i dynamicznymi strukturami, o których funkcjonowaniu i wykorzystaniu w pełni decydują ich użytkownicy. Zadaniem twórców portalu jest opracowanie takich narzędzi, które umożliwią łatwą i szybką komunikację między użytkownikami oraz stałe udoskonalanie tych narzędzi.

Piotr Wolniewicz