Koszulka z godłem Polski, czyli jak wykorzystywać symbole narodowe w biznesie?

Popularnym zabiegiem w czasie trwania ważnych wydarzeń sportowych, państwowych czy nawet lokalnych jest umieszczanie symboli narodowych na opakowaniach, materiałach reklamowych i stronach internetowych. Czy producenci mają prawo korzystać z barw narodowych? I w jaki sposób dozwolone jest posługiwanie się symbolami?

Godło, czyli wizerunek orła na czerwonym tle, biało-czerwone barwy oraz Mazurek Dąbrowskiego to symbole narodowe, które podlegają szczególnej ochronie prawnej. Należą do wszystkich Polaków, stosowane są na dokumentach państwowych i podczas ważnych uroczystości. Jednak zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1980r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, symbole RP nie mogą być umieszczane na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego. Ustawodawca dopuszcza taką możliwość w przypadku, gdy godło lub barwy RP mają formę stylizowaną lub artystycznie przetworzoną.

Na co dzień, widząc umieszczone symbole narodowe na różnych przedmiotach nie zastanawiamy się czy są prawidłowo użyte. Wątpliwości pojawiają się, kiedy sami chcemy umieścić flagę czy godło na jakiejś grafice reklamowej czy przedmiocie. Dlatego też zainicjowaliśmy akcję, która ma na celu odpowiedzieć na pytania, które pozostają problematyczne. We współpracy ze specjalistami został opracowany materiał, dotyczący symboli narodowych, który został udostępniony na stronie internetowej kampanii. – mówi Grzegorz Basta, właściciel marki Sortmund i pomysłodawca kampanii “Symbole Narodowe – Dostrzegamy, Szanujemy, Informujemy.

Forma stylizowana artystycznie- czyli jaka?

Pomimo, że w ustawie jest zapis, informujący o tym, że forma stylizowana artystycznie lub przetworzona jest dozwolona na przedmiotach służących do obrotu handlowego, to ustawodawca nie określa co to oznacza. W związku z tym należy przyjąć, iż stworzony przez nas orzeł biały ze złotą koroną, z głową zwróconą w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony na czerwonym polu tarczy nie będzie stanowił naruszenia przepisów ustawy, gdyż orzeł zostanie przez nas artystycznie przetworzony. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku użycia barw narodowych, wykorzystanie ich w innym układzie niż pionowy, z użyciem innych odcieni kolorów niż ustawowe, nie stanowi złamania prawa.

Flaga i koszulki z godłem

Podczas wydarzeń sportowych flagi i biało – czerwone koszulki są niezbędną częścią dopingu. Pod każdym stadionem można kupić gadżety kibica w barwach narodowych, a żaden mecz nie może odbywać się bez powiewających biało – czerwonych flag. Dokonując zakupu, nikt nie zastanawia się czy koszulka z wizerunkiem orła jest naruszeniem przepisów o zniesławieniu symboli narodowych. W związku z tym nasuwa się pytanie: czy taki handel jest dozwolony?

Sprzedawanie koszulek przyozdobionych orłem, ale tylko stylizowanym na godło narodowe jest dozwolone. Jednak orzeł musi się różnić od ustawowego symbolu, zawierać elementy artystyczne dodane przez twórcę. Elementy te nie mogą budzić negatywnych skojarzeń i narażać na śmieszność symboli narodowych. W przypadku flagi wystarczy użyć innych odcieni barw narodowych oraz innych proporcji długości do szerokości niż nakazuje wzór ustawowy. W związku z tym możliwe jest komercyjne wykorzystanie symboli, wystarczy ich artystyczne przetworzenie.

Zniszczenie lub zniewaga symboli narodowych

Przepisy prawa nie określają jakie zachowania mogą być uznane za zniszczenie lub zniewagę symboli narodowych. Na temat tego co może być takim działaniem wypowiada się orzecznictwo, wskazując iż znieważeniem jest takie zachowanie, które według przyjętych ocen społecznych stanowi wyraz pogardy, ośmieszania czy uwłaczania symbolice państwowej. Do takich zachowań należy zaliczyć szydzenie, podeptanie czy oplucie flagi państwowej. Zniszczenie oznacza nieodwracalne pozbawienie właściwości charakterystycznych dla danego przedmiotu, czyli potarganie, pocięcie, rozerwanie. Za zniszczenie, bądź znieważenie symboli państwowych grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Nie tylko producenci muszą pamiętać, że nie wolno obrażać symboli narodowych. Każdy powinien znać i respektować zasady wykorzystywania flagi, godła i hymnu, tak aby móc korzystać z nich zgodnie z prawem. Po takie informacje możemy sięgnąć do dostępnej w Internecie ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych lub z gotowych poradników.

Sylwia Mańkowska